Πότε θα μπορούσαν να τερματιστούν οι εχθροπραξίες στη Μέση Ανατολή; Το ερώτημα απασχολεί όλον τον κόσμο, ωστόσο απάντηση δεν μπορεί να δοθεί. Ολόκληρη η περιοχή βρίσκεται στη δίνη τριών πολέμων, οι οποίοι συνδέονται μεν μεταξύ τους αλλά είναι επίσης εν μέρει ανεξάρτητοι και επικίνδυνα απρόβλεπτοι.

Το Ισραήλ πιθανότατα θα επιτεθεί στο Ιράν τις επόμενες ημέρες, ως αντίποινα για τη βροχή από πυραύλους που εξαπέλυσε η Τεχεράνη κατά του εβραϊκού κράτους την 1η Οκτωβρίου. Η βία στη Γάζα εξακολουθεί να εντείνεται παρά την εξουδετέρωση του Γιαχία Σινουάρ, του εγκέφαλου των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου και αρχηγού της οργάνωσης. Και ο πόλεμος του Ισραήλ στον Λίβανο μαίνεται, με τον ειδικό αμερικανό απεσταλμένο να δηλώνει την 21η Οκτωβρίου ότι έχει«κλιμακωθεί πέρα από κάθε έλεγχο».

Οι τρεις συγκρούσεις εκτυλίσσονται με φόντο την επικείμενη, εξαιρετικά κρίσιμη, εκλογική αναμέτρηση στις ΗΠΑ την 5η Νοεμβρίου ενώ η συνέχεια εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το όποιο αποτέλεσμα. Ορισμένοι στην κυβέρνηση Μπάιντεν μπορεί να ευελπιστούν ότι μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής για κατάπαυση του πυρός -πριν ανοίξουν οι κάλπες- θα μπορούσε να συμβάλει τουλάχιστον στον τερματισμό των θανάτων αλλά και να δώσει σημαντική ώθηση στην Κάμαλα Χάρις.

Ωστόσο τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά ενώ, όπως επισημαίνει ο Economist σε εκτενή ανάλυσή του, το Ισραήλ θα μπορούσε να επιθυμεί να συνεχίσει να μάχεται, έχοντας κατά νου πως η επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ πιθανότατα θα άλλαζε το στρατηγικό τοπίο, διευρύνοντας τα περιθώρια δράσης του Τελ Αβίβ.

Οι δημοσιογράφοι του βρετανικού εντύπου εστιάζουν καταρχάς στη σύγκρουση με το Ιράν, δεδομένου ότι είναι αυτή που θα μπορούσε να βάλει φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή. Από τότε που το Ιράν εκτόξευσε 181 βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον του Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου (ήταν η δεύτερη τέτοια επίθεση μέσα σε έξι μήνες) το Τελ Αβίβ προετοιμάζεται να απαντήσει με συντριπτική ισχύ. Οσον αφορά τους στόχους που θα πληγούν, φέρεται πως επιλέχθηκαν από την ισραηλινή κυβέρνηση, την περασμένη εβδομάδα, αλλά παραμένει άγνωστο το πότε θα γίνει η επίθεση.

Οι Ισραηλινοί θα μπορούσαν να φτάσουν στα άκρα, πλήττοντας τις πυρηνικές εγκαταστάσεις ή τους τερματικούς σταθμούς πετρελαίου του Ιράν, γράφει ο Economist. Η Ουάσιγκτον προσπαθεί να πείσει το Ισραήλ να χτυπήσει λιγότερο ευαίσθητους στρατηγικά στόχους, όπως τα εργοστάσια κατασκευής πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών των αγιατολάδων. Ισραηλινοί και αμερικανοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν και ο πρωθυπουργός Νετανιάχου συμφώνησαν να πληγούν κυρίως στρατιωτικοί στόχοι. Αλλά ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση κατά πάσα πιθανότητα η Τεχεράνη θα αισθανθεί την ανάγκη να απαντήσει, εξαπολύοντας μια νέα πυραυλική επίθεση (εξού και η ενίσχυση της ισραηλινής αεράμυνας με τους αμερικανικούς πυραύλους εδάφους-αέρος με τους πυραύλους THAAD).

Ορισμένες λεπτομέρειες σχετικά με τις προετοιμασίες της ισραηλινής αεροπορίας για μια αποστολή κρούσης μεγάλης εμβέλειας αποκαλύφθηκαν μέσω της διαρροής άκρως απόρρητων εγγράφων των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που δημοσιεύτηκαν σε φιλο-ιρανικά κανάλια στο Telegram.

Αλλά στα έγγραφα δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε πιθανούς στόχους ούτε στο πότε θα γίνει ό,τι είναι να γίνει. Και το σενάριο μιας «μετρημένης» επίθεσης, με στόχο να πληγεί ισχυρά μεν το Ιράν αλλά όχι τόσο ισχυρά ώστε να επιλέξει την κλιμάκωση, είναι γεμάτο κινδύνους, όπως επισημαίνει ο Economist.

Επιπλέον οι όποιοι στόχοι θα μπορούσαν κάλλιστα να αλλάξουν, ειδικά μετά από την επίθεση με drone κατά της εξοχικής κατοικίας του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην Καισάρεια το περασμένο Σάββατο. Το μη επανδρωμένο αεροσκάφος εκτοξεύτηκε από τον Λίβανο, από τη Χεζμπολάχ. Το Ιράν αρνήθηκε επίσημα ότι είχε οποιαδήποτε ανάμειξη στην άμεση απόπειρα δολοφονίας του ισραηλινού πρωθυπουργού. Ωστόσο το Ισραήλ βλέπει τα πράγματα διαφορετικά και θα μπορούσε να επικαλεστεί το περιστατικό ως δικαιολογία, ώστε να βάλει κατά των πιο πολύτιμων στόχων του Ιράν, «περιλαμβανομένων και των ηγετών του», σύμφωνα με τον Economist.

Οσον αφορά την κατάσταση στη Γάζα η κατάπαυση του πυρός παραμένει ελάχιστα πιθανή, παρόλο που ο αριθμός των νεκρών συνεχίζει να αυξάνεται πέραν των 40.000. Επί έναν χρόνο η υπόθεση των διπλωματών ήταν ότι η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα ήταν το κλειδί για την αποτροπή μιας περιφερειακής κλιμάκωσης. Η όποια συμφωνία θα προέβλεπε απελευθέρωση των ισραηλινών ομήρων και αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα, εξέλιξη που θα συντελούσε κατά πάσα πιθανότητα στην αποκλιμάκωση της έντασης σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση Μπάιντεν  θεωρούσε ότι θα μπορούσε στη συνέχεια να επιτύχει μια μεγάλη συμφωνία για την αναμόρφωση της περιοχής: η Σαουδική Αραβία και άλλες σουνιτικές χώρες θα αναλάμβαναν την ευθύνη για την ανοικοδόμηση της Γάζας, ενώ το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι θα δεσμεύονταν για μια λύση δύο κρατών, όπως συνοψίζει ο Economist. Ωστόσο η κατάσταση εξελίσσεται πολύ διαφορετικά και ούτε η εξόντωση του Γιαχία Σινουάρ κατέστησε πιο πιθανή οποιαδήποτε από τις παραπάνω βλέψεις.

«Καθώς η Χαμάς παραπαίει, το Ισραήλ σπεύδει να εκμεταλλευτεί το πλεονέκτημά του», γράφει ο Economist, εξηγώντας πως η ισραηλινή κυβέρνηση κατά πάσα πιθανότητα θέλει να αποφύγει την αναγνώριση των υπολειμμάτων της παλαιστινιακής οργάνωσης ως ντε φάκτο αντισυμβαλλόμενο μέρος σε οποιαδήποτε συμφωνία για τη διακυβέρνηση της Γάζας.

Το κατεστημένο ασφαλείας του Ισραήλ, περιλαμβανομένου του ισραηλινού υπουργού Αμυνας Γιόαβ Γκάλαντ, δηλώνει ότι θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο μιας συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός που θα επέτρεπε στο Ισραήλ να μεταβιβάσει σταδιακά τον έλεγχο της Γάζας σε μια παλαιστινιακή δύναμη που δεν θα ευθυγραμμίζεται με τη Χάμας.

Ομως ο Νετανιάχου εξακολουθεί να απορρίπτει οποιαδήποτε συμφωνία που θα προβλέπει απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τον Διάδρομο της Φιλαδέλφειας στα σύνορα Γάζας-Αιγύπτου, με τον ισραηλινό πρωθυπουργό να αιτιολογεί την επιμονή του, δηλώνοντας πως μόνον έτσι μπορεί να αποτραπεί ο εφοδιασμός της Χαμάς με όπλα και η εξαπόλυση νέων επιθέσεων, παρόμοιων με τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Ισραηλινοί αξιωματούχοι είπαν ότι μπορεί να υπάρχει πιθανότητα να σωθούν ορισμένοι όμηροι μέσω μιας συμφωνίας, αλλά ο Νετανιάχου φαίνεται να θέλει να περιμένει έως ότου οι δυνάμεις του να πλήξουν το Ιράν.

Σχετικά με μέτωπο του Λιβάνου, ο Economist θυμίζει πως, αν και οι επιθέσεις της Χαμάς ήταν το χειρότερο στην Ιστορία πλήγμα κατά του Ισραήλ, οι Ισραηλινοί εξαρχής θεωρούσαν την πολύ ισχυρότερη Χεζμπολάχ μεγαλύτερη απειλή. «Φοβήθηκαν την πιθανότητα η Χεζμπολάχ να λανσάρει τη δική της εκδοχή της 7ης Οκτωβρίου, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, και ένιωσαν την ανάγκη να δράσουν», εξηγεί το βρετανικό περιοδικό. Μέσα σε λιγότερο από τρεις μήνες το Ισραήλ κατάφερε να εξουδετερώσει το μεγαλύτερο μέρος της ηγεσίας της οργάνωσης και να περιορίσει σημαντικά τις πυραυλικές της δυνατότητες. Επιπλέον ο ισραηλινός στρατός εισέβαλε στον Λίβανο για να καταστρέψει τις συνοριακές της θέσεις ενώ την περασμένη Κυριακή οι Ισραηλινοί έβαλαν κατά υποκαταστημάτων του Αλ-Καρντ Αλ-Χασάν, του χρηματοοικονομικού δικτύου της Χεζμπολάχ.

Ενόσω συνεχίζονται οι ισραηλινές επιθέσεις στον Λίβανο, το Τελ Αβίβ εξακολουθεί να διατηρεί ανοιχτή την επιλογή επέκτασης του πολέμου, γνωρίζοντας πως όσο πιο αδύναμη καθίσταται η Χεζμπολάχ, τόσο αλλάζουν οι όροι της κατάπαυσης του πυρός στον Λίβανο. Προηγουμένως το Ισραήλ και οι μεσολαβητές είχαν ζητήσει από τη Χεζμπολάχ μια συμφωνία. Ο Χασάν Νασράλα, ωστόσο,  αρνείτο κάθε συζήτηση όσο οι ισραηλινές δυνάμεις παρέμεναν στη Γάζα. Στη συνέχεια, όμως, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ εξοντώθηκε ενώ το Ισραήλ δηλώνει, πλέον, ότι μια εκεχειρία στον Λίβανο είναι δυνατή μόνο με μια διεθνή συμφωνία που θα εμπόδιζε τη Χεζμπολάχ να επανεξοπλιστεί στα σύνορα με το Ισραήλ. Ωστόσο δεν είναι σαφές ποιος θα μπορούσε να επιβάλει μια τέτοια συμφωνία.

Σύμφωνα με τον Economist το Ισραήλ δεν πρόκειται να αποδεχτεί μια εκεχειρία στη Γάζα ή στον Λίβανο, έως ότου να πλήξει το Ιράν και να ολοκληρωθούν τα όποια ιρανικά αντίποινα. Αλλά ακόμη και τότε οι όποιες εξελίξεις θα καθοριστούν και από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών.

Η Κάμαλα Χάρις, η οποία ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ συμμετείχε στις συνομιλίες του Μπάιντεν με τον Νετανιάχου, δεσμεύτηκε ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει αμέριστα το Ισραήλ, ακολουθώντας την πολιτική Μπάιντεν. Συγχρόνως, όμως, δηλώνει πιο αποφασιστικά πως πρέπει να δοθεί ένα τέλος, δίνοντας έμφαση στα πάνδεινα που υπέφεραν και εξακολουθούν να υποφέρουν οι Παλαιστίνιοι της Γάζας.

Ωστόσο κάθε άλλο παρά σίγουρο είναι πως μια νίκη της θα συνέβαλε στην επίσπευση του τερματισμού των πολέμων. Δεδομένου ότι η θητεία του Τζο Μπάιντεν ολοκληρώνεται στα τέλη Ιανουαρίου, στο πλαίσιο μιας νίκης των Δημοκρατικών στις εκλογές, ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να διευρύνει τα περιθώρια δράσης του Ισραήλ κατά του Ιράν και των αντιπροσώπων του. Φυσικά ο Τζο Μπάιντεν θα μπορούσε επίσης να επιδιώξει να θέσει ο ίδιος τις βάσεις για τον τερματισμό των πολέμων, όμως σε αυτήν την περίπτωση το Ισραήλ θα μπορούσε να αισθανθεί ικανό να τον αγνοήσει λόγω των μετρημένων, πλέον, ημερών του στην προεδρία των ΗΠΑ.

Οσο για το ενδεχόμενο επικράτησης του Ντόναλντ Τραμπ, τον περασμένο Ιούλιο, στην τηλεμαχία με τον Μπάιντεν, είπε ότι πρέπει να επιτραπεί στο Ισραήλ «να τελειώσει τη δουλειά» στη Γάζα ενώ την 4η Οκτωβρίου δήλωσε ότι το Ισραήλ πρέπει να χτυπήσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. «Οι πόλεμοι της Μέσης Ανατολής δύσκολα θα επιλυθούν μέχρι την ορκωμοσία του επόμενου ή της επόμενης προέδρου. Αντιθέτως υπάρχουν πολλές πιθανότητες να είναι το πιο δύσκολο πρόβλημα στο γραφείο της/του», προβλέπει ο Economist.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News