Ο Σάμιουελ Μπέκετ, διάσημος για την αίσθηση του παραλόγου που διέτρεξε το έργο του, μπορεί να μη φημιζόταν για την αισιοδοξία του, διέθετε όμως σαρδόνιο χιούμορ. Μια νέα έκθεση της προσωπικής βιβλιοθήκης του ιρλανδού συγγραφέα στο Βέλγιο αποκαλύπτει τις σκοτεινές, χιουμοριστικές, χειρόγραφες σημειώσεις που κρατούσε στο περιθώριο των βιβλίων του.

Οι σημειώσεις περιλαμβάνουν ένα σχόλιο για τον γερμανό φιλόσοφο του 19ου αιώνα Αρθουρ Σοπενάουερ, του οποίου η περιβόητη απαισιοδοξία μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι ήταν φανατικός αναγνώστης των Times, αστειεύτηκε ο Μπέκετ.

Το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας εκθέτει 20 από τα 771 βιβλία που ανήκαν προσωπικά και διαβάζονταν με ενθουσιασμό από τον Μπέκετ, έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα. Η έκθεση αποτελεί μέρος ενός δεκαετούς έργου για την έρευνα και την ψηφιοποίηση των χειρογράφων και της συλλογής του.

Οι τόμοι βρέθηκαν στη βιβλιοθήκη του, στο διαμέρισμα όπου έμενε ο συγγραφέας στο Παρίσι όταν πέθανε το 1989. Πολλά από τα βιβλία είναι φθαρμένα από επανειλημμένη ανάγνωση και συχνά συγκρατούνται με κολλητική ταινία. Οι σημειώσεις παρέχουν στους ερευνητές και το κοινό πληροφορίες για τη λογοτεχνική έμπνευση και φαντασία του ιρλανδού συγγραφέα και την επιθετική του άποψη για τον κόσμο.

«Ο Μπέκετ δεν ήταν βιβλιόφιλος, μάλλον βιβλιοφάγος. Πολλά βιβλία είχαν διαβαστεί σε σημείο να γίνουν κομμάτια» είπε στους Times ο καθηγητής Ντιρκ βαν Χούλε του Τμήματος Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Αμβέρσας. «Τα βιβλία αντιπροσωπεύουν έναν πλούτο πληροφοριών που μπορούν να βοηθήσουν στην έρευνα για τον Μπέκετ. Παρέχουν πληροφορίες για τον αντίκτυπο που είχαν στο έργο του συγγραφείς όπως ο Δάντης, ο Σαίξπηρ και ο Μίλτον, και για τον τρόπο που ο Μπέκετ ενσωμάτωσε υλικό από κείμενα στο δικό του έργο. Απίστευτα ενδιαφέρουσες είναι επίσης οι σημειώσεις του συγγραφέα στο περιθώριο».

Η Αμβέρσα και το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, στο οποίο στεγάζεται η συλλογή Μπέκετ, εργάζονται από κοινού για τη δημιουργία μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης με όλα τα χειρόγραφα έργα του, που αναμένεται να είναι έτοιμη έως το 2026.

Μέχρι νωρίτερα φέτος τα βιβλία του συγγραφέα βρίσκονταν ακόμα στο διαμέρισμά του στο Παρίσι. Ο ανιψιός του, Εντουαρντ Μπέκετ, κληρονόμος και εκτελεστής της περιουσίας του, αποφάσισε να δωρίσει την υπόλοιπη συλλογή.

Το 1969 ο Μπέκετ τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας και, όπως ο Τζέιμς Τζόις, ο γεννημένος στην Ιρλανδία συγγραφέας μετανάστευσε στη γαλλική πρωτεύουσα.

«Ηταν άπληστος, πολύγλωσσος αναγνώστης. Η βιβλιοθήκη του περιέχει βιβλία σε περίπου 12 γλώσσες» είπε ο Βαν Χούλε. «Ο Μπέκετ συνήθως είναι φειδωλός με τα σχόλια στο περιθώριο των βιβλίων του, αλλά πάντα έχουν πάρα πολύ ενδιαφέρον».

Ενα βιβλίο που αγαπούσε να σχολιάζει είναι τα πλήρη έργα του Σοπενάουερ (1788-1860), φιλοσόφου που επηρέασε τους μεταγενέστερούς του στοχαστές, από τον Νίτσε μέχρι τον Φρόιντ και τον Αϊνστάιν, και συχνά περιγράφεται ως ένας από τους πιο σκοτεινούς, απαισιόδοξους και μοιρολατρικούς στοχαστές της σύγχρονης εποχής.

«Είναι το κακό που γενικά έχει το πάνω χέρι και η ανοησία που κάνει τον περισσότερο θόρυβο. Η μοίρα είναι σκληρή και η ανθρωπότητα αξιολύπητη» έγραψε ο φιλόσοφος το 1851.

Ο Σοπενάουερ ήταν αγγλόφιλος και, ενώ ασκούσε άγρια κριτική στον γερμανικό Τύπο, ήταν διά βίου αναγνώστης των Times, της εφημερίδας που χρησιμοποιούσε ο πατέρας του για να του διδάξει αγγλικά. «Η απαισιοδοξία του εξηγείται. Διάβαζε τους Times όλη του τη ζωή» έγραψε ο Μπέκετ στο βιβλίο, δίπλα σε ένα αυτοβιογραφικό απόσπασμα του Σοπενάουερ.

Αφού διάβασε μια υποσημείωση στον Βολταίρο σχετικά με πόσα άσεμνα αποσπάσματα μπορούν να βρεθούν στη Βίβλο, ο Μπέκετ έψαξε αμέσως όλους τους σχετικούς στίχους, πριν σημειώσει έναν από αυτούς στο περιθώριο του βιβλίου. «Tu as ouvert tes cuisses à tous les passants» έγραψε, παραθέτοντας από τον Ιεζεκιήλ (16:25-26) μια αποστροφή που μεταφράζεται ως «άνοιξες τα πόδια σου σε όποιον περνούσε».

Η έκθεση στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας θα διαρκέσει έως τις 20 Δεκεμβρίου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News