Οι λιγοστοί εναπομείναντες σήμερα Ελληνες της Πόλης, σε αντίθεση με την ευημερούσα μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, αποτελούν αδιαμφισβήτητα στοιχεία που μιλούν από μόνα τους για την αντιμετώπιση που επιφυλάσσει κάθε χώρα, αντίστοιχα, στις μειονότητες, τονίζει ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, με αφορμή την επέτειο των Σεπτεμβριανών – το οργανωμένο πογκρόμ της νύχτας της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, στην Κωνσταντινούπολη, όταν καθοδηγούμενος τουρκικός όχλος προκάλεσε βίαια επεισόδια καταστρέφοντας περιοουσίες των Ρωμιών της Πόλης και άλλων μη μουσουλμανικών μειονοτήτων.
Το κεντρικά κατευθυνόμενο αυτό πογκρόμ ήταν «ο πρώτος κρίκος σε μια αλυσίδα θλιβερών γεγονότων κατά της Eλληνικής Mειονότητας στην Πόλη, η οποία εκδιώχθηκε ή εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρογονική της γη, παρότι η Τουρκία είχε την υποχρέωση, βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης, να εγγυηθεί την ευημερία της», υπογραμμίζει ο κ. Δένδιας.
In contrast to the prosperous Muslim minority in Thrace, the few remaining Greeks in Constantinople today constitute undeniable evidence that speaks for itself of the treatment that each country reserves for its minorities.
— Nikos Dendias (@NikosDendias) September 6, 2022
Και σήμερα, προσθέτει, 67 χρόνια μετά το πογκρόμ, «η εν γένει συμπεριφορά της τουρκικής ηγεσίας έρχεται να υπενθυμίσει δυστυχώς την απόσταση που τη χωρίζει από την Ελλάδα, όσον αφορά την αντίληψη για το Διεθνές Δίκαιο, τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αξίες, την ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
67 χρόνια από τα "Σεπτεμβριανά", κατά τα οποία ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης έγινε στόχος ενός απρόκλητου και κεντρικά κατευθυνόμενου πογκρόμ, με ολέθριες συνέπειες για τους ομογενείς μας, αλλά και για την κοινωνία της ίδιας της Τουρκίας. pic.twitter.com/BFBmQyzpAc
— Nikos Dendias (@NikosDendias) September 6, 2022
Απτόητος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε την Τρίτη τη φράση «μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ» τον στίχο, δηλαδή, τραγουδιού του 1974 που παραπέμπει στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
«Η Ελλάδα θα αποφασίσει τι είδους σχέση θα έχει με την Τουρκία σκεπτόμενη καλύτερα. Πάντα λέω ότι μπορεί ξαφνικά να έρθουμε ένα βράδυ», είπε απειλώντας ξανά την Ελλάδα με στρατιωτική εισβολή.
Mία ημέρα νωρίτερα, ο τούρκος πρόεδρος συνέχισε τις απαξιωτικές δηλώσεις του γαι την Ελλάδα και τους Ελλήνες, επαναλαμβάνοντας ότι «δεν είναι στο ίδιο επίπεδο» με την Τουρκία.
"Greece is not at our level, as it is not our equal politically, economically, or militarily," Turkish President Erdogan said after cabinet meeting in Ankara https://t.co/7R7aFWBKSu pic.twitter.com/38YiGRxBc9
— ANADOLU AGENCY (@anadoluagency) September 5, 2022
«Θα ήθελα να διατυπώσω την ακόλουθη υπενθύμιση για την Ελλάδα, η οποία τελευταία έχει κλιμακώσει τις παρενοχλήσεις και την αγένειά της προς τη χώρα μας. Η Ελλάδα δεν είναι στο ίδιο επίπεδο με εμάς, καθώς δεν είναι ισότιμη σε πολιτικό, οικονομικό ή στρατιωτικό επίπεδο», δήλωσε ο Ερντογάν μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στην Αγκυρα, λίγα μόλις 24ωρα μετά τις απειλές του για «νέα Σμύρνη»:
«Ελλάδα, δες την Ιστορία, κοίτα πίσω στον χρόνο… Αν το παρακάνεις, το τίμημα θα είναι βαρύ. Εχουμε μόνο ένα πράγμα να πούμε στην Ελλάδα: Θυμήσου τη Σμύρνη!»
Με την ονομασία «Σεπτεμβριανά» έμεινε στην Ιστορία το οργανωμένο πογκρόμ της νύχτας της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, που συνέβη στη Κωνσταντινούπολη, όταν καθοδηγούμενος τουρκικός όχλος προκάλεσε βίαια επεισόδια κατά των περιουσιών των Ελλήνων της Πόλης καθώς και άλλων μη μουσουλμανικών μειονοτήτων, λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και βεβηλώνοντας εκκλησίες ακόμα και νεκροταφεία, δημιουργώντας τρομοκρατία και ανασφάλεια για τις υφιστάμενες μειονότητες. Αφορμή έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, που όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια ήταν σκηνοθετημένη προβοκάτσια από την ίδια την τουρκική κυβέρνηση.
Ως φόντο ήταν βέβαια η σοβούσα κρίση στην Κύπρο· η βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ ήταν η προβοκάτσια, η αφορμή που έψαχνε η κυβέρνηση του Αντνάν Μεντερές.
Στις 3 Σεπτεμβρίου η γυναίκα του τούρκου προξένου στη Θεσσαλονίκη κάλεσε έλληνα φωτογράφο και του ζήτησε να φωτογραφήσει τον περίβολο του Προξενείου, το οποίο στεγάζεται δίπλα σε παλιό σπίτι, στο οποίο φέρεται να γεννήθηκε ο Μουσταφά Κεμάλ, ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Τις φωτογραφίες τις ζήτησε ως «ενθύμιο», διότι την επομένη επρόκειτο να αναχωρήσει για την Τουρκία.
Τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6η Σεπτεμβρίου εξερράγη βόμβα στον κήπο του τουρκικού Προξενείου, η οποία προκάλεσε μικρές μόνον ζημιές σε υαλοπίνακες στην παρακείμενη «οικία του Κεμάλ». Η βόμβα, όπως εξακριβώθηκε από τις έρευνες που διεξήγαγαν οι ελληνικές αρχές και όπως απεδείχθη αργότερα στη δίκη των πρωταιτίων των γεγονότων το 1961 στην νήσο Yassιada (Πλάτη), μεταφέρθηκε από την Τουρκία από Τούρκο πράκτορα (Έλληνα υπήκοο από την Κομοτηνή) και τοποθετήθηκε από τον Τούρκο κλητήρα του Προξενείου.
Στις 4:00 το απόγευμα η τουρκική εφημερίδα İstanbul Ekspres κυκλοφόρησε σε έκτακτη έκδοση και δημοσίευσε τις φωτογραφίες της συζύγου του Τούρκου Προξένου φρικτά παραποιημένες, εις τρόπον ώστε να δίδεται η εντύπωση ότι στο σπίτι του πατέρα των Τούρκων είχε σημειωθεί μια τεράστια έκρηξη από βόμβα που είχαν τοποθετήσει οι Έλληνες. Το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσμα για την έναρξη των πρωτοφανούς αγριότητος οργανωμένων ανθελληνικών ταραχών στην Κωνσταντινούπολη, γνωστών με το όνομα «Σεπτεμβριανά του 1955».
Μόλις δόθηκε το σύνθημα, ο μαινόμενος τουρκικός όχλος ξεχύθηκε στους δρόμους της Πόλης και άρχισε να λεηλατεί κάθε τι το ελληνικό. Ασφαλώς, όμως, οι «αγανακτισμένοι» Τούρκοι πολίτες δεν έδρασαν αυθόρμητα. Το σχέδιο είχε σχεδιαστεί προσεκτικότατα και με απόλυτη μυστικότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ πολλοί απλοί Τούρκοι ασφαλώς δεν ενέκριναν τα όσα διεπράχθησαν εναντίον των Ελλήνων, εν τούτοις, ουδείς Τούρκος πρόδωσε λεπτομέρειες του σχεδίου σε Ρωμιό φίλο του, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όπου γενικώς και αορίστως ανέφεραν για «κάτι άσχημο που επρόκειτο να συμβεί εκείνες τις ημέρες».
Το σχέδιο είχε άρτια οργανωθεί, αφού μέρες ή και εβδομάδες πριν στρατολογήθηκαν άτομα από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη – εκτός των Κωνσταντινουπολιτών Τούρκων, μεταφέρθηκαν με σιδηροδρόμους, ταξί, λεωφορεία και πλοία, εφοδιάστηκαν με ρόπαλα, αξίνες, λοστούς, βενζίνη, δυναμίτιδα, ενώ παρεσχέθη στους επίδοξους ταραχοποιούς τροφή και κατάλυμα για μία ή δύο ημέρες. Ακόμη συντάχθηκαν οι κατάλογοι των επικείμενων στόχων σε κάθε συνοικία και σημαδεύτηκαν την κατάλληλη στιγμή τα ελληνικά κτίρια. Τέλος, εκπαιδεύτηκαν οι αστυνομικοί και στρατιώτες με πολιτικά που θα ελάμβαναν μέρος στη λεηλασία και θα κατηύθυναν το πλήθος, ενώ αργότερα θα έπαιζαν τον ρόλο των ειρηνοποιών.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της 12 Αυγούστου 2008 της εφημερίδας Radikal, τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης είχαν οργανωθεί από το Γραφείο Ειδικού Πολέμου (Özel Harp Dairesi), το οποίο αποτελούσε τον μηχανισμό, που είχε στηθεί από το ΝΑΤΟ για την αποτροπή του κομμουνιστικού κινδύνου.
Οι πρώτες συγκεντρώσεις και ομιλίες ξεκίνησαν κατά τις 4:30 το απόγευμα, ενώ οι πρώτες ταραχές πρέπει να ξεκίνησαν γύρω στις 5:30. Φυσικά, η ώρα ενάρξεως των τουρκικών επιθέσεων ποίκιλλε από συνοικία σε συνοικία. Επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων και των περιουσιών τους έλαβαν χώρα και στην ευρωπαϊκή και στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και στις νήσους Χάλκη και Πρίγκηπο, από Τούρκους που μεταφέρθηκαν εκεί με πλοιάρια.
Με στρατιωτική πειθαρχία κινούμενος, ο τουρκικός όχλος, ο οποίος ανερχόταν σε δεκάδες χιλιάδες άτομα, κινήθηκε κατά παντός ελληνικού στοιχείου. Μέσα σε περίπου 9 ώρες (διότι σε πολλά σημεία οι βανδαλισμοί συνεχίστηκαν και μετά την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου μετά τα μεσάνυκτα) καταστράφηκαν ολοσχερώς 1.004 σπίτια, ενώ περίπου άλλα 2.500 υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές. Καταστράφηκαν επίσης 4.348 καταστήματα, 27 φαρμακεία, 26 σχολεία, 5 πολιτιστικοί σύλλογοι, οι εγκαταστάσεις 3 εφημερίδων, 12 ξενοδοχεία, 11 κλινικές, 21 εργοστάσια, 110 ζαχαροπλαστεία και εστιατόρια, 73 εκκλησίες, ενώ συλήθηκαν πάρα πολλοί τάφοι σε 2 κοιμητήρια, καθώς και οι τάφοι των πατριαρχών στη Μονή Βαλουκλή.
Επίθεση δέχτηκαν και ένας μικρός αριθμός αρμενικών και εβραϊκών περιουσιών, ορισμένες αρμενικές εκκλησίες και μια εβραϊκή συναγωγή.
Τουλάχιστον 30 Έλληνες σκοτώθηκαν και εκατοντάδες άλλοι κακοποιήθηκαν βάναυσα. Σε περίπου 2.000 υπολογίζονται από τους κύκλους της ομογένειας οι βιασμοί, αν και επισήμως καταγγέλθηκαν μόνο 200.
Ιδιαίτερο μίσος επεδείχθη κατά των ιερωμένων, αφού πολλοί απ’ αυτούς ξυλοκοπήθηκαν αγριότατα, άλλοι γυμνώθηκαν και διαπομπεύθηκαν, εξαναγκαζόμενοι να φωνάζουν: «Η Κύπρος είναι τουρκική», ενώ υπάρχουν μαρτυρίες ότι σε κάποιο ιεροδιάκονο έγινε αναγκαστική περιτομή. Ο Επίσκοπος Παμφίλου Γεράσιμος και ο ηλικιωμένος μοναχός Χρύσανθος Μαντάς ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου, ενώ ο Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδιος παραφρόνησε από τους ξυλοδαρμούς και ύστερα από λίγο χρόνο απεβίωσε.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News