Το CERN μόλις παρουσίασε τη μελέτη σκοπιμότητας για τον νέο του κυκλικό επιταχυντή σωματιδίων, που θα είναι μια σήραγγα σκαμμένη 200 μέτρα κάτω από το έδαφος, μήκους 90 χιλιομέτρων και πλάτους 5 μέτρων, με κόστος 16 δισ. ευρώ. Οι επιστήμονες αναμένουν το πράσινο φως για την υλοποίηση του project από τους εκπροσώπους των 24 χωρών που συμμετέχουν. Αν όλα πάνε καλά, το έργο του FCC (Future Circular Collider) θα είναι έτοιμο το 2040 και θα λειτουργήσει, όπως έγραψε η Repubblica, ως «η ναυαρχίδα της ευρωπαϊκής σωματιδιακής Φυσικής μέχρι το τέλος του αιώνα».

Nα τι ακριβώς θα γίνει μέσα σε αυτή τη σήραγγα. Τα υποατομικά σωματίδια, ηλεκτρόνια, πρωτόνια και ποζιτρόνια, θα τη διασχίσουν με ταχύτητα σχεδόν ίση με την ταχύτητα του φωτός και θα συγκρουστούν. Από το πείραμα θα προκύψουν επιστημονικά συμπεράσματα περί της «σκοτεινής ύλης», τα οποία όμως θα έχουν και γεωπολιτική σημασία στο πλαίσιο της γενικότερης σύγκρουση της Ευρώπης με τις ΗΠΑ (του Τραμπ) και με την Κίνα. Ως γνωστόν, το CERN (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Πυρηνική Ερευνα) είναι το μεγαλύτερο εργαστήριο Φυσικής στην Ευρώπη, στη Γενεύη της Ελβετίας.

Η διευθύντριά του CERN, η Ιταλίδα Φαμπιόλα Τζανότι, το αποκαλεί «το πιο σπουδαίο επιστημονικό όργανο που κατασκευάστηκε ποτέ από την ανθρωπότητα» και επικεντρώνει στη σημασία του και σε πεδία πέραν της επιστήμης. «Χωρίς το FCC υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η Ευρώπη να χάσει την ηγετική θέση της στον επιστημονικό τομέα, ιδιαίτερα στη σωματιδιακή Φυσική υψηλής ενέργειας και στην ανάπτυξη των τεχνολογιών που τη συνοδεύουν. Πιστεύουμε ότι τώρα είναι ακόμη πιο σημαντικό να επενδύσουμε στην επιστήμη, την τεχνολογία, την εκπαίδευση».

Η Repubblica ερμήνευσε αυτό το «τώρα» της καθηγήτριας ως εξής: «Ζούμε στην εποχή που τα όπλα φαίνεται να είναι η προτεραιότητα της Ευρώπης». Eδωσε και μερικά ιστορικά στοιχεία, αφού μίλησε με τον έλληνα πρόεδρο του CERN και καθηγητή του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Κωνσταντίνο Φουντά. Η ιστορία του CERN ξεκίνησε το 1954, ακριβώς για να επανενώσει την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ευρώπη και να μετατρέψει τη μελέτη του ατόμου σε ένα όργανο ανοικτής γνώσης, χωρίς μυστικά. «Οι χώρες της ηπείρου μας ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση τότε από ό,τι είναι σήμερα» είπε ο κ. Φουντάς.

Ο Ιταλός Αντόνιο Τζόκολι, μέλος του Συμβουλίου του CERN, είπε ότι η πατρίδα του θα ταχθεί υπέρ της χρηματοδότησης του FCC, αν και πληροφόρησε τη Repubblica για τα εμπόδια που ορθώνονται: «Η Γερμανία αναμένει την ανάληψη καθηκόντων από πλευράς νέας κυβέρνησης, όμως μέχρι πρότινος ήγειρε αμφιβολίες για το κόστος. Αλλά και η Βρετανία ζήτησε διευκρινίσεις προτού αποφασίσει». Η τελική απόφαση θα ληφθεί το 2027 ή το 2028, συνεπώς το project εκκρεμεί.

Η Repubblica έγραψε πως η βασική αντιπαλότητα σε διεθνές επίπεδο δεν είναι με τις ΗΠΑ, αφού «ο αμερικανικός επιταχυντής σωματιδίων RHIC έχει μήκος 3,8 χιλιόμετρα και αναμένεται να τελειώσει τη λειτουργία του εφέτος», ενώ «η αναταραχή που προκαλεί ο Τραμπ και στον τομέα της επιστήμης δεν εγγυάται ταχεία αναπλήρωσή του». Αρα, η Κίνα είναι ο κύριος αντίπαλος. «Η Κίνα σχεδιάζει να κατασκευάσει σήραγγα μήκους 100 χιλιομέτρων, ακριβώς όπως το CERN. Σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό εργαστήριο, όμως, αυτή δεν έχει το πρόβλημα της πολιτικής συναίνεσης από τις χώρες-μέλη».

Ο Φουντάς παρενέβη για να προειδοποιήσει: «Ισως γίνουμε μάρτυρες διαρροής εγκεφάλων από την Ευρώπη προς την Κίνα»… Και ο Τζόκολι συνέχισε: «Οι ευρωπαϊκοί και οι κινεζικοί επιταχυντές θα έχουν αλληλοεπικάλυψη. Αν η έχουσα μεγαλύτερη εμπειρία Ευρώπη προχωρήσει γρήγορα και με πεποίθηση ότι θα τα καταφέρει, το Πεκίνο θα εγκαταλείψει το έργο του. Αν, αντιθέτως, καθυστερήσει ή αν το σχέδιο απορριφθεί, τότε η Κίνα ίσως καταστεί πρώτη δύναμη στον τομέα των επιταχυντών σωματιδίων».

Το FCC θα είναι ο διάδοχος του σημερινού LHC (Large Hadron Collider), δηλαδή του επιταχυντή των 27 χιλιομέτρων που το 2012 ανακάλυψε το μποζόνιο Higgs, το στοιχειώδες σωματίδιο που επιτρέπει σε όλα τα σωματίδια στο σύμπαν να έχουν μάζα. Η Τζανότι, πρωταγωνίστρια αυτής της ανακάλυψης, είπε ότι «το Higgs έχει πολλά μυστήρια να μας αποκαλύψει, καθώς είναι αινιγματικό σωματίδιο και η μελέτη του μπορεί να μας οδηγήσει σε νέα ερωτήματα». Ερωτήματα σχετικά με τι; Ανέλαβε τις εξηγήσεις ο Τζόκολι: «Με ό,τι συνθέτει τη σκοτεινή ύλη που διαπερνά μεγάλο μέρος του Σύμπαντος, με το γιατί υπάρχει ύλη γύρω μας, όχι όμως και αντιύλη, με το πόση βάση έχει η θεωρία της υπερσυμμετρίας, κ.ά.».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News