Καθώς πλησίαζε η 9η Μαΐου διεθνείς, δυτικοί κυρίως, αξιωματούχοι, αναλυτές και δημοσιογράφοι επισήμαιναν το ενδεχόμενο ο Βλαντίμιρ Πούτιν κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την 77η επέτειο της νίκης κατά της ναζιστικής Γερμανίας να κήρυττε γενική επιστράτευση. Τελικά, ο ρώσος πρόεδρος αποφάσισε να μη μετατρέψει σε ολοκληρωτικό πόλεμο αυτό που το Κρεμλίνο εξακολουθεί να αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.

Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση ότι το θέμα της γενικής επιστράτευσης απασχόλησε ιδιαίτερα τις προηγούμενες ημέρες και την κρατική τηλεόραση της Ρωσίας, με αρκετούς να εμφανίζονται επιφυλακτικοί, όχι μόνο επειδή η μετάπτωση ολόκληρης της χώρας σε κατάσταση πολέμου θα απαιτούσε νέες και ακόμη μεγαλύτερες θυσίες από τον ρωσικό λαό, αλλά και επειδή κατά τη γνώμη τους η Ρωσία δεν είναι σε θέση να διεξαγάγει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο.  

Ο Μιχαήλ Χονταρένοκ, για παράδειγμα, απόστρατος αντισυνταγματάρχης και εκδότης της Independent Military Review, μιας σημαντικής ρωσικής στρατιωτικής εφημερίδας, δεν μάσησε τα λόγια του. «Ας φανταστούμε τις φανφάρες κατά την κήρυξη επιστράτευσης. Πότε θα ήταν έτοιμη η πρώτη μοίρα αεροσκαφών; Τη νέα χρονιά. Δεν έχουμε τις εφεδρείες, τους πιλότους ή τα αεροσκάφη», ανέφερε πρόσφατα, συμμετέχοντας σε τηλεοπτικό ντιμπέιτ. Σημείωσε επίσης ότι για τη δημιουργία μιας επιλαρχίας τεθωρακισμένων θα απαιτούνταν τρεις μήνες, ενώ μια ναυτική μοίρα θα ήταν έτοιμη ύστερα από μία διετία. Επιπρόσθετα ο ίδιος θεωρεί ότι η αποστολή ανδρών στα μέτωπα της Ουκρανίας με πεπαλαιωμένα όπλα, εναντίον ενός εξοπλισμένου από το ΝΑΤΟ στρατού, θα ήταν αδικαιολόγητη στρατιωτικά αλλά και ηθικά.

Σε ρεπορτάζ της η βρετανική Telegraph αναφέρει ότι ο Χονταρένοκ «είναι ένας αξιόπιστος στρατιωτικός εμπειρογνώμων. Εργάστηκε επί χρόνια στο ρωσικό Γενικό Επιτελείο και πριν από την εισβολή τάχθηκε κατά, προβλέποντας σωστά σε άρθρο του πολλές από τις αναποδιές που όντως υπέστη ο ρωσικός στρατός». Σύμφωνα με τον ρώσο ειδικό, η απάντηση στα προβλήματα των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία δεν είναι η γενική επιστράτευση, όπως αυτή νοείται παραδοσιακά.

Ελλείψεις προσωπικού

Ωστόσο o Κιρίλ Μιχαΐλοφ, μέλος της Conflict Intelligence Team, μιας ρωσικής ομάδας ανάλυσης δεδομένων ανοιχτών πηγών που ειδικεύεται σε στρατιωτικά ζητήματα, υποστηρίζει πως ο απόστρατος αντισυνταγματάρχης κάνει λάθος. Ο ίδιος θεωρεί πως το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη πλοίων και αεροσκαφών αλλά ανδρών και μόνο μέσω γενικής επιστράτευσης μπορεί να ξεπεραστεί.  

«Οι ρωσικές δυνάμεις αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία είναι ιδιαίτερα εξαντλημένες από την ανάκληση οπλιτών και τους επαγγελματίες στρατιώτες που αρνούνται να πάνε στο μέτωπο. Η κατάσταση είναι χειρότερη ακόμη και σε σχέση με τις πραγματικές απώλειες», εξήγησε, μιλώντας στην Telegraph. Κατά συνέπεια, ελλιπώς επανδρωμένα και κατάκοπα τάγματα απλώνονται σε μεγάλα τμήματα του μετώπου ενώ καλούνται να αντιμετωπίσουν έναν ολοένα πιο επιθετικό και καλά εξοπλισμένο ουκρανικό στρατό.

«Η άλλη επιλογή είναι μια καταστροφική ήττα σε λίγους μήνες. Αμφιβάλλω ότι μπορούν να διατηρήσουν τον έλεγχο της Χερσώνας, για παράδειγμα, δίχως επιστράτευση. Και κάποια στιγμή θα μπορούσε να τεθεί ζήτημα και για τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, ακόμη και για την Κριμαία», πρόσθεσε ο Κιρίλ Μιχαΐλοφ και αναμφίβολα η απώλεια της Κριμαίας και των τμημάτων του Ντονμπάς που καταλήφθηκαν το 2014 θα ήταν καταστροφική για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ομως η δημοσιότητα που πήρε εντός της Ρωσίας η συζήτηση όσον αφορά την κήρυξη επιστράτευσης, «ενδέχεται να αντανακλά πραγματικές διαιρέσεις εντός της άρχουσας ελίτ», συνοψίζει η βρετανική εφημερίδα.

Αρχικά την ιδέα για γενική επιστράτευση της εξέφρασαν περιθωριακές προσωπικότητες. Ο Ιγκόρ Γκίρκιν, για παράδειγμα, πρώην ανώτερος αξιωματικός της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB) που ηγήθηκε των ενόπλων που άρχισαν τον πόλεμο στο Ντονμπάς το 2014, έγραψε στις 20 Απριλίου στο Telegram πως η συνέχιση του πολέμου χωρίς να κηρυχθεί τουλάχιστον μερική επιστράτευση θα ήταν «και αδύνατη και εξαιρετικά επικίνδυνη».  

Στο ρεπορτάζ της Telegraph αναφέρεται ότι ο Γκίρκιν είναι ένας σφοδρός επικριτής του Κρεμλίνου και για αυτό έχει αποκλειστεί από την κρατική τηλεόραση. Εκπροσωπεί μια «μικρή, ιμπεριαλιστική δεξιά πολιτική δύναμη που το Κρεμλίνο άλλοτε καταστέλλει και άλλοτε εκμεταλλεύεται». Αλλά πλέον είναι ξεκάθαρο πως την άποψή του είτε την έλαβαν σοβαρά υπόψη είτε τη συμμερίζονταν ήδη κάποια από τα πλέον σημαίνοντα πρόσωπα του πουτινικού καθεστώτος.

Η παρέμβαση Πατρούσεφ

Επειτα από μία εβδομάδα, υπέρ μιας γενικής, τύπου Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιστράτευσης τάχθηκε μέσω συνέντευξής του στην επίσημη εφημερίδα της ρωσικής κυβέρνησης και ο Νικολάι Πατρούσεφ, ο επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και πιο ισχυρός άνθρωπος στη χώρα μετά, φυσικά, τον Βλαντίμιρ Πούτιν.      

Ο Ντμίτρι Ρογκόζιν, επικεφαλής της κρατικής διαστημικής υπηρεσίας της Ρωσίας και πρώην αρχηγός του ακροδεξιού πολιτικού κόμματος Rodina, δήλωσε την περασμένη Κυριακή ότι η νίκη μπορεί να επέλθει μόνο «με πλήρη αλληλεγγύη ολόκληρης της χώρας στο στρατό, με την κινητοποίηση της κρατικής οικονομίας, με τη στρατιωτικοποίηση του στρατιωτικό-βιομηχανικού συμπλέγματος και των συναφών τομέων». 

Την ίδια ώρα, όμως, άλλοι στενοί συνεργάτες του ρώσου προέδρου που φέρουν την ευθύνη για την οικονομία και την εσωτερική πολιτική, επιδιώκουν να τον αποτρέψουν από το να λάβει μια τέτοια απόφαση. Τόσο η Ελβίρα Ναμπιουλίνα, η τεχνοκράτισσα επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, όσο και ο Μιχαήλ Μισούστιν, ο πρωθυπουργός της χώρας, κατέβαλαν και συνεχίζουν να καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες, ούτως ώστε να διατηρηθεί μια ισορροπία στην οικονομία και η αποχώρηση σημαντικού αριθμού ανδρών από εργατικό δυναμικό θα ματαίωνε αναπόφευκτα τα όποια σχέδιά τους. 

Το πολιτικό ρίσκο

Οσον αφορά το πολιτικό ρίσκο μιας γενικής επιστράτευσης, έως σήμερα στην Ουκρανία πολεμούν και σκοτώνονται στρατιώτες από φτωχές και απόμακρες περιοχές. Ομως στο πλαίσιο μιας ολοκληρωτικής κινητοποίησης, το Κρεμλίνο θα κληθεί να ενημερώσει την πλειονότητα των ρώσων πολιτών πως θα πρέπει, πλέον, να υποβληθούν και αυτοί σε μεγάλες θυσίες, με στόχο να τερματιστεί νικηφόρα ο πόλεμος για τη Μόσχα. 

Πώς θα αντιδράσει ο ρωσικός λαός εάν κηρυχθεί, τελικά, γενική επιστράτευση δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά ενδέχεται ο Πούτιν να μην έχει άλλη επιλογή για να αποφύγει μια καταστροφική ήττα, υποστηρίζει ο Κιρίλ Μιχαήλοφ. «Οι Ουκρανοί απέδειξαν ότι μπορούν να εξαπολύουν και να διαχειρίζονται επιθέσεις. Λάβετε υπόψη σας την κατάσταση γύρω από το Χάρκοβο», σημείωσε, αναφερθείς στην αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων την προηγούμενη εβδομάδα, στο πλαίσιο της οποίας οι ρωσικές δυνάμεις απωθήθηκαν τόσο ώστε η πόλη να μην απειλείται, πλέον, από τα πυρά του ρωσικού πυροβολικού. «Δεν πιστεύω ότι οι Ρώσοι θα κατέρρεαν γρήγορα. Αλλά μακροπρόθεσμα το παιχνίδι είναι χαμένο», είπε.