Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του γαλλικού κινηματογράφου και του θεάτρου, ο ηθοποιός Ζαν-Λουί Τρεντινιάν άφησε την τελευταία του πνοή το πρωί της Παρασκευής 17 Ιουνίου, από γηρατειά σε ηλικία 91 ετών, δίπλα σε εκείνους που αγαπούσε περισσότερο. Ο πρωταγωνιστής του «Ζ», του έλληνα σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, της ταινίας «Και ο Θεός έπλασε τη γυναίκα», της «Αγάπης» και άλλων πολλών, ο ηθοποιός που είχε πρωταγωνιστήσει σε ταινίες σκηνοθετών όπως ο Κλοντ Λελούς, o Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, ο Μίχαελ Χάνεκε, ο Φρανσουά Τρυφώ και ο Κριστόφ Κισλόφσκι δεν είναι πια εδώ.

Οι Ελληνες θα τον θυμόμαστε κυρίως για τον ρόλο τού ανακριτή που έψαχνε τους παρακρατικούς που σκότωσαν τον βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη στην ταινία  Ζ (ή και Ζει), στο πολιτικό θρίλερ του Κώστα Γαβρά με θέμα τη δολοφονία του Λαμπράκη και την αναζήτηση των ενόχων, από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη, μετέπειτα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το σενάριο και τη διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος, που έγραψε το 1966 ο Βασίλης Βασιλικός, υπέγραψε ο ισπανός συγγραφέας Χόρχε Σεμπρούν, ο οποίος αργότερα έγινε υπουργός Πολιτισμού της Ισπανίας. Πρόθεση των δημιουργών ήταν το «Ζ» του τίτλου να προφέρεται «Ζει» και όχι «ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το ρήμα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που έγιναν όταν σκοτώθηκε ο βουλευτής – «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει».

Η ιστορία της ταινίας

Ο αδελφός του Κώστα Γαβρά είχε υπηρετήσει στον στρατό μαζί με τον συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό και ήταν φίλοι. Οταν διάβασε το Ζ του Βασιλικού για την υπόθεση Λαμπράκη, το πρότεινε αμέσως στον αδελφό του. Εκείνος το είδε θετικά, αλλά δεν βιάστηκε να το υλοποιήσει. Οταν έγινε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών τον Απρίλη του 1967, ο Γαβράς αποφάσισε αμέσως να κάνει την ταινία. Η ταινία είναι γαλλόφωνη, ενώ τα γυρίσματα έγιναν στην Αλγερία (η τότε σοσιαλιστική αλγερινή κυβέρνηση του FLN βοήθησε πρόθυμα με τα γυρίσματα) και πρωταγωνιστούν κυρίως γάλλοι ηθοποιοί, με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως η Ελληνίδα Ειρήνη Παππά.

Η ταινία είχε κάποιες μικροδιαφορές στην πλοκή τόσο σε σύγκριση με το βιβλίο όσο και με την πραγματικότητα, αλλά ορισμένες σκηνές είναι αυτούσια μεταφορά των γεγονότων, με κυριότερο παράδειγμα την εναρκτήρια σκηνή της ταινίας με τις ομιλίες του υφυπουργού Γεωργίας και του Στρατηγού της Χωροφυλακής: η σκηνή αυτή αποτελεί σχεδόν αυτολεξεί μεταφορά της ομιλίας του υφυπουργού Παναγιώτη Σταυρόπουλου, και του γενικού επιθεωρητή Χωροφυλακής Βορείου Ελλάδος, Κωνσταντίνου Μήτσου, που έγινε το μεσημέρι της 22ας Μαΐου 1963 στο τότε υπουργείο Βορείου Ελλάδος (Διοικητήριο Θεσσαλονίκης), λίγες ώρες πριν από την δολοφονία Λαμπράκη.

Ο Ζαν-Λουί Τρεντινιάν κέρδισε το 1968 την Αργυρή Αρκτο καλύτερου ηθοποιού στο φεστιβάλ του Βερολίνου για την ταινία «L’homme qui ment». Την επόμενη χρονιά, βραβεύτηκε με το βραβείο ανδρικής ερμηνείας στο φεστιβάλ των Καννών για την ταινία «Ζ» και το 2013 έλαβε το Βραβείο Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου και το Βραβείο Σεζάρ Α’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία «Αγάπη».

Μια ζωή σαν μυθιστόρημα

Μια φωνή αναγνωρίσιμη ανάμεσα σε όλες τις άλλες, μια παρουσία μελαγχολική, που μαγνήτιζε τον θεατή, ο γάλλος ηθοποιός έχτισε μια τεράστια καριέρα, σχεδόν επτά δεκαετιών, με περισσότερους από 160 ρόλους στο θέατρο και τον κινηματογράφο, στο πλευρό «ιερών τεράτων». Αυτός ο τελειομανής και συνεσταλμένος άνδρας ήταν επίσης ένα ανήσυχο πνεύμα που αποκάλυψε ότι κάποια στιγμή είχε αυτοκτονικές τάσεις: «Παραδέχομαι ότι ποτέ δεν ήμουν πολύ χαρούμενος», είχε δηλώσει ο ίδιος.

Αυτή η απαισιοδοξία τον συνόδευε για πολλά χρόνια πριν από τον θάνατο της κόρης του, της Μαρί, με την οποία ήταν πολύ δεμένος. Η Μαρί έπεσε νεκρή το 2003, δολοφονημένη από το χέρι του συντρόφου της, του τραγουδιστή Μπερτράν Καντά. Λίγους μήνες νωρίτερα, πατέρας και κόρη είχαν ερμηνεύσει μαζί στη σκηνή τα «Ποιήματα στη Λου» του Γκιγιόμ Απολινέρ.

Η τραγωδία αυτή τον στοίχειωσε για πάντα. «Θα μπορούσα να έχω σταματήσει τη ζωή μου εκείνη τη στιγμή», είχε δηλώσει. Με την προτροπή της οικογένειάς του, ανέβηκε ξανά στη σκηνή και βρήκε μια «θεραπεία» στην ποίηση και το θέατρο. Το θεατρικό σανίδι ήταν «το αληθινό επάγγελμά του», όπως είπε κάποτε στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Κάνουμε κινηματογράφο λίγο από ματαιοδοξία».

Ο Τρεντινιάν γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1930 στο Πιολάν, στη νότια Γαλλία. Ηταν γιος βιομηχάνου και ανιψιός του οδηγού αγωνιστικών αυτοκινήτων Μορίς Τρεντινιάν. Ο ντροπαλός νέος που έδινε την εντύπωση ότι «ήταν αλλού», παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στο Παρίσι και ανέβηκε στη σκηνή το 1951, στη «Μαρία Στιούαρτ» του Σίλερ. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1956, ήρθε ο κινηματογράφος με την ταινία «Αν όλοι οι άνδρες του κόσμου» του Κριστιάν Ζακ. Την ίδια χρονιά γύρισε την ταινία «Και ο Θεός έπλασε τη γυναίκα» με συμπρωταγωνίστρια την Μπριζίτ Μπαρντό, η σχέση με την οποία συζητήθηκε πολύ.

Επιστρέφοντας από την τραυματική, για τον ίδιο, στρατιωτική θητεία του στην Αλγερία, ο ηθοποιός έπαιξε στις «Επικίνδυνες σχέσεις» με σκηνοθέτη τον Ροζέ Βαντίμ και η νευρώδης, ευαίσθητη ερμηνεία του σαγηνεύει. Ακολούθησε η ταινία «Ενας άντρας, μια γυναίκα» στο πλευρό της Ανούκ Αιμέ. Πολύπλευρος στις ερμηνείες του, επέλεγε ρόλους τόσο σε εμπορικές ταινίες («Κάψτε το Παρίσι», 1966), όσο και σε αβάν-γκαρντ («Ο άνδρας που λέει ψέματα», Αργυρή Άρκτος στο Φεστιβάλ του Βερολίνου) και σε πολιτικές («Ζ» του Κώστα Γαβρά). Συνολικά, έπαιξε σε περισσότερες από 120 ταινίες, μεταξύ των οποίων ήταν και «Ο Κονφορμίστας» του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι.

Ο Τρεντινιάν ανέλαβε επίσης να σκηνοθετήσει δύο ταινίες, οι οποίες, ωστόσο, δεν γνώρισαν ιδιαίτερη επιτυχία.

Από τη δεκαετία του 1980 επικεντρώθηκε στο θέατρο, χωρίς να ξεχάσει και την αγάπη του για τον κινηματογράφο, γυρίζοντας ταινίες όπως την «Τρία χρώματα: η κόκκινη ταινία» και την «Κοίτα τους άνδρες που πέφτουν».

Μετά τον χαμό της κόρης του απομακρύνθηκε για μια δεκαετία από τα κινηματογραφικά πλατό και επέστρεψε δυναμικά το 2012 με την «Αγάπη» όπου ερμήνευσε έναν 80χρονο που βρίσκεται αντιμέτωπος με τον θάνατο της γυναίκας του. Με τον Χάνεκε θα γυρίσει το 2017 και την ταινία «Happy End», που διαγωνίστηκε στις Κάννες. Την ίδια χρονιά έδωσε μια τελευταία θεατρική τουρνέ, απαγγέλλοντας ποιήματα των Πρεβέρ, Βιάν και Ντεσνός.

Για να κλείσει ο κύκλος, το 2019 ξανασυναντήθηκε με τον Κλοντ Λελούς και την Ανούκ Αιμέ για το «σίκουελ» της ταινίας «Ένας άνδρας, μια γυναίκα», 53 χρόνια μετά.

Ο Τρεντινιάν έκανε τρεις γάμους και απέκτησε τρία παιδιά, όλα από τη δεύτερη σύζυγό του, τη σκηνοθέτιδα Ναντίν Μαρκάν. Τα τελευταία τριάντα χρόνια ζούσε κοντά στο Ιζές, στο Γκαρ, κοντά στους αγαπημένους του αμπελώνες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News