Η πρώτη εικόνα: ένα τμήμα της Εθνικής Πινακοθήκης άνοιξε! Με τα καλώδια να κρέμονται ακόμη από την οροφή, με τις εργασίες ακόμη εμφανείς παντού, αλλά με μια αίσθηση ότι κάτι έχει γίνει και η Πινακοθήκη έχει «αναγεννηθεί». Εστω, όχι ολόκληρη.

Η δεύτερη εικόνα: Κόσμος. Πολύς κόσμος. Πάρα πολύς κόσμος. Κυρίως νεότερες ηλικίες (όπως έμαθα αργότερα, μαζί με τους υπόλοιπους στο κοινό, ήταν εκεί νέοι άνθρωποι, εθελοντές στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αλλά και «απόφοιτοι» των προγραμμάτων του, μουσικοί από το Schoolwave με τα μαθητικά συγκροτήματα, καλλιτέχνες νέοι κ.λπ. κ.λπ.). Και μπροστά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος (που έφτασε πριν την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη). Οχι μόνον καθισμένοι στις παρατεταγμένες καρέκλες, αλλά και πολλοί όρθιοι. Και υπομονετικοί, όπως αποδείχτηκε.

Η τρίτη εικόνα: Ενας τόμος, υπό τον τίτλο «Πολιτισμός και κρίση», στα χέρια μιας κυρίας. Οπως αποδείχτηκε ήταν –παρά τον τίτλο που θα μπορούσε να διαβαστεί και αρνητικά– η ιστορία της κατασκευής ουσιαστικά του ΚΠΙΣΝ (και) από το Εργαστήρι του διάσημου αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο. Με την εικόνα του ΚΠΙΣΝ, από ψηλά, στο εξώφυλλο και την υπογραφή της περίφημης ιστορικού της (πολιτιστικής κατά κύριο λόγο) αρχιτεκτονικής Βικτόρια Νιούχαουζ.

Πέρα από πρώτες εικόνες και τελικές εκτιμήσεις, μέσα στην υπό κατασκευή αίθουσα της (νέας) Εθνικής Πινακοθήκης, είχε στηθεί μια συζήτηση περί Πολιτισμού. Περί πολιτισμού που μας ενώνει. Και σε τέτοιες συζητήσεις δεν χωρούν ζοφερές κουβέντες. Μόνον καλές. Κρατήστε το αυτό. Το Καλό. Θα το ξαναβρούμε παρακάτω.

Μπορεί δε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, Ανδρέας Δρακόπουλος (ο ένας από τους δύο οικοδεσπότες στον απρόσμενο νεόκοπο πολιτιστικό τόπο), να μίλησε για τις δύσκολες ημέρες μας, αλλά το έκανε για να μας θυμίσει ότι σε αυτές ακριβώς τις εποχές «πρέπει το κράτος πρόνοιας να μετεξελιχθεί σε κοινωνία πρόνοιας. Χωρίς ανθρωπιά», πρόσθεσε, «δεν μπορούμε όμως να λύσουμε τίποτα».

 

Οπως θα καταλάβατε, μιλούσε για την προσφορά στον Πολιτισμό. Στην οποία, όπως χαρακτηριστικά το έθεσε, «προσδοκούμε στα πολλαπλασιαστικά οφέλη και στα θετικά αποτελέσματα».

Στα 25 χρόνια που συμπληρώνει σε δύο μήνες το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος –πρόσθεσε– δραστηριοποιήθηκε σε 124 χώρες και η προσφορά του (σε τέσσερις τομείς: Πολιτισμός, Υγεία, Παιδεία και Κοινωνική Πρόνοια) ήταν κάτι πάνω από 3 δισ. δολάρια, από τα οποία σχεδόν τα 2 δόθηκαν στην Ελλάδα. Με μεγαλύτερη δωρεά, συνολικού ύψους κάπου 800 εκατ. όπως είπε, το ΚΠΙΣΝ, στο Φάληρο. «Πάντα συμπληρώνουμε και δεν αναπληρώνουμε», ήταν το επόμενο μότο του κ. Δρακόπουλου για τον Πολιτισμό. «Και να μπορούσαμε δεν θα έπρεπε να αναπληρώνουμε».

«Η λέξη πολιτισμός ήρθε πολύ αργά στο λεξιλόγιό μας», πήρε τη σκυτάλη, ως οικοδέσποινα αυτής της συζήτησης, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη. «Ομως τι σημαίνει Τέχνη το είχαν πει, αιώνες πριν, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης. Είμαστε εμείς οι ίδιοι. Ο τρόπος που εκφραζόμαστε». Και γυρίζοντας το θέμα στη συνεισφορά στην Τέχνη (και τον Πολιτισμό), στράφηκε προς τον Ανδρέα Δρακόπουλο, λέγοντας: «Εχετε ανάγκη την επίσημη Πολιτεία και η επίσημη Πολιτεία έχει ανάγκη τον ιδιωτικό τομέα. Ας σταματήσουν πια οι φωνές εναντίον των ιδιωτών. Και εννοώ εκείνων που θέλουν να προσφέρουν». Θυμίζοντας, ως επιμύθιο σε αυτό το κεφάλαιο, έρευνα που κατέγραφε ότι το 78% των πολιτών θεωρούν ότι δημόσιος και ιδιωτικός τομέας πρέπει να συνεργαστούν. «Το ΚΠΙΣΝ είναι από τα καλύτερα παραδείγματα συνεργασίας ιδιωτών και κράτους», πρόσθεσε ο Ανδρέας Δρακόπουλος.

Μια «ζωντανή συζήτηση με κέντρο το θετικό αντίκτυπο που έχουν οι δωρεές στη ζωή των ανθρώπων» είχε ευχηθεί για την κατάμεστη αίθουσα ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Οχι μια απλή παράθεση αριθμών και στοιχείων για το ίδρυμα και το ΚΠΙΣΝ. Και τα είχε και τα δύο. Διότι και στοιχεία ακούσαμε από διευθυντές τομέων του ΚΠΙΣΝ και εθελοντές να μιλούν για την εμπειρία τους. Ακόμη και μέλη μέταλ μπάντας του Schoolwave να θυμούνται πως ανέβηκαν για πρώτη φορά στη νέα σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι σε μέταλ!

Ομως, το κλου ήταν –και κατάφερε να γίνει, θα συμπληρώναμε– ο αρχιτέκτονας του Πομπούρ και, πολύ πρόσφατα, του κτιρίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο ΚΠΙΣΝ, Ρέντσο Πιάνο. Τι λέγαμε πριν για το καλό; Εδώ είμαστε, λοιπόν.

«Για το ωραίο λέτε στα ελληνικά κάλλος. Που θυμίζει και το καλός. Διότι το ωραίο πρέπει να είναι και καλό». «Καλό καγαθό», όπως συμπλήρωνε αργότερα η Λίνα Μενδώνη.

«Και αυτό το καλό που είναι ο πολιτισμός, δεν είναι διακοσμητικό, επιφανειακό, αλλά βαθύ. Καλό και ομορφιά βρίσκεις και στη σιωπή. Οπως και στην ανθρώπινη περιέργεια. Το πρώτο συστατικό για τον Πολιτισμό και τις Τέχνες».

Ο Ρέντσο Πιάνο παραδέχτηκε ότι τόσο στο Πομπούρ κάποτε, όσο και στο ΚΠΙΣΝ, δεν έπλασε απλά ένα μουσείο, μια αίθουσα συναυλιών, μια βιβλιοθήκη, ένα πανεπιστήμιο, αλλά όλα αυτά μαζί. «Εναν χώρο για τη συνάντηση των ανθρώπων, που υπάρχει μέσα τους κάτι σαν εσωτερική φωνή η οποία τους συνδέει: ο πολιτισμός. Κάτι από αυτό που λέει και ο αγνός πρίγκιπας Λεβ Νικολάγιεβιτς Μίσκιν στον «Ηλίθιο» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι: Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο».

Και για να μη σας αφήσω με ερωτηματικό για αυτά τα στοιχεία, που μάθαμε σε αυτή την περί πολιτισμού συζήτηση, να σταχυολογήσω: 3.600 δράσεις οργανώθηκαν στο ΚΠΙΣΝ μόνον το 2019, με 963.000 συμμετοχές, κατά κύριο λόγο με ελεύθερη είσοδο. Και μιλάμε για το Summer Nostos Festival του Ιουνίου, αλλά κυρίως για τα πάμφωτα Χριστούγεννα και τις γιορτές που έφεραν 1.000.000 επισκέψεις (34.000 μέτρησαν αντίστροφη την αλλαγή του χρόνου στο Φάληρο), από τα 6.300.000 συνολικά το 2019 και 15 εκατ. συνολικά από την αρχή λειτουργίας το ΚΠΙΣΝ. «Με 99% θετική άποψη από το κοινό, σύμφωνα με τη συνεχιζόμενη έρευνα κοινού», όπως αναφέρθηκε.

Υπενθύμισαν τη νέα (τετραετούς διάρκειας) δωρεά 20 εκατ. ευρώ από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στην Εθνική Λυρική Σκηνή, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της οποίας, Γιώργος Κουμεντάκης μίλησε για τη… Βαμβακού. Οπου Βαμβακού είναι ένα χωριό κοντά στη Σπάρτη, με λίγους κατοίκους, όπου ήδη έχει ξεκινήσει με το Ιδρυμα και τη Λυρική ένα νέο μουσικό πρότζεκτ: η σύσταση ενός εξαμελούς συνόλου δωματίου. Σε ένα χωριό με ελάχιστους κατοίκους!

Κάπου εκεί η υπουργός Πολιτισμού θέλησε να θυμίσει όχι μόνον ότι ξεκίνησε η δεύτερη θητεία του Γιώργου Κουμεντάκη στη νέα Λυρική στο ΚΠΙΣΝ, την ίδια ακριβώς ημέρα με τούτη τη συζήτηση, αλλά και μερικά ακόμη στοιχεία: «Κάπου 87.000 άτομα, έχει διαπιστωθεί σε έρευνες, ότι έρχονται από το εξωτερικό για τη δραστηριότητα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ενώ το κοινό της πια, σε ποσοστό 40%, έχει ηλικία μεταξύ 35 και 40 ετών».

Αντί επιλόγου, ας κλείσουμε με τα λόγια που θυμήθηκε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στην εισαγωγική κουβέντα του. Μια ρήση, από το 1962, του τρίτου προέδρου του περίφημου Λίνκολν Σέντερ της Νέας Υόρκης (του Αμερικανού συνθέτη Γουίλιαμ Σούμαν, θα προσθέταμε): «Η Τέχνη είναι αντίδοτο στην κενότητα στη μηχανική μας εποχή, είναι πανοπλία ενάντια στην αυταπάτη και πανοπλία ενάντια στην αυτοκαταστροφική φύση του ανθρώπου». Ας το θυμόμαστε αυτό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News