Το φαλαινοθηρικό πλοίο Concordia ήταν ένα από τα περισσότερα από 30 αμερικανικά σκάφη που τον Σεπτέμβριο του 1871 παγιδεύτηκαν στον πάγο της Αρκτικής καταδιώκοντας μια φάλαινα. Καθώς τα μέλη του πληρώματος έβλεπαν τον πάγο να τους περικυκλώνει, έκαναν το μόνο πράγμα που μπορούσαν: κρέμασαν την αμερικανική σημαία ανάποδα από τον ιστό της – το παραδοσιακό ναυτικό σήμα κινδύνου.

Στις μέρες μας η κίνηση αυτή του πληρώματος έχει λάβει ένα νέο, γεμάτο πολιτικούς συμβολισμούς νόημα. Οι Times του Λονδίνου επισημαίνουν ότι τους τελευταίους μήνες η σημαία ανεμίζει ανάποδα έξω από το σπίτι ενός δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στο κοντάρι μιας συντηρητικής δεξαμενής σκέψης, σε συγκεντρώσεις ακροδεξιών ομάδων και σε σελίδες συνεργατών και οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Καθώς οι εντάσεις πριν από τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου αυξάνονται αφότου ο Τραμπ έγινε ο πρώτος πρώην πρόεδρος που καταδικάστηκε για ποινικό αδίκημα, ένα σύμβολο που αποστολή του είναι να ενώνει το αμερικανικό έθνος έχει γίνει άλλο ένα έμβλημα της βαθιάς διαίρεσής του – και πιθανό κάλεσμα σε βία.

Η αναταραχή ξεκίνησε όταν ένα άρθρο των New York Times, τον περασμένο μήνα, αποκάλυψε ότι μια ανεστραμμένη αμερικανική σημαία κυμάτιζε έξω από το σπίτι του Σάμιουελ Αλίτο –συντηρητικού δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου– στη Βιρτζίνια, τις ημέρες ανάμεσα στην εισβολή υποστηρικτών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, την 6η Ιανουαρίου 2021, και την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν, δύο εβδομάδες αργότερα.

Πολλοί από τους εξεγερθέντες επιδείκνυαν τις ανεστραμμένες σημαίες ως σύμβολο των αβάσιμων ισχυρισμών τους ότι το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2016 ήταν προϊόν νοθείας. Ο Αλίτο επιμένει ότι η σύζυγός του, Μάρθα Μπόμγκαρντνερ, τοποθέτησε τη σημαία ανάποδα ως απάντηση σε μια διαμάχη που είχε με έναν γείτονα, αλλά ο δικαστής δέχεται πιέσεις να παραιτηθεί από υποθέσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου που σχετίζονται με την εξέγερση.

Ταυτόχρονα, η χρήση της ανεστραμμένης σημαίας από μέλη του κινήματος «Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά» (MAGA), που έχει δημιουργήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, αυξάνεται γεωμετρικά. Μετά την καταδίκη του την περασμένη εβδομάδα, ο γιος του, Ντόναλντ Τραμπ τζούνιορ, και η Ρεπουμπλικανή βουλευτής Μάρτζορι Τέιλορ-Γκριν ήταν μεταξύ των υποστηρικτών του που δημοσίευσαν εικόνες του συμβόλου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Δείχνει τόσο τον εναγκαλισμό και την αγάπη για τη χώρα όσο και την απόρριψη του τρέχοντος καθεστώτος – ιδανικό για ομάδες που θεωρούν τους εαυτούς τους πατριωτική ή εθνικιστική αντιπολίτευση» λέει στους Times ο ολλανδός πολιτικός επιστήμονας Κας Μούντε, από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, που ειδικεύεται σε θέματα λαϊκισμού.

Ορισμένοι αναλυτές του πολιτικού εξτρεμισμού ανησυχούν ότι το σύμβολο αποκτά μια πιο μοχθηρή σημασία. «Αρχίζει να συμβολίζει μια αγανάκτηση για το γεγονός ότι η Αμερική έχει χαθεί εδώ και αρκετό καιρό, και αν είναι να σωθεί, πρέπει να ληφθούν ακραία μέτρα τώρα» λέει στους Times ο Τζεφ Τισχάουζερ, ανώτερος ερευνητικός αναλυτής στο Southern Poverty Law Center (Νομικό Κέντρο Αντιμετώπισης της Φτώχειας στον Αμερικανικό Νότο).

Μέλη του Πατριωτικού Μετώπου, μιας ακροδεξιάς ομάδας που δημιουργήθηκε το 2017, κυκλοφορούν τακτικά με ανεστραμμένες αμερικανικές σημαίες στις συγκεντρώσεις τους. Υπάρχουν ανησυχίες ότι η ομάδα γίνεται πιο βίαιη – και αναλυτές αναφέρουν ότι η χρήση της ανεστραμμένης αστερόεσσας που συμβολίζει τη ρατσιστική κοσμοθεωρία τους, σε συνδυασμό με τις μάσκες που φορούν στις συγκεντρώσεις τους, στοχεύουν στη δημιουργία κλίματος τρομοκρατίας.

Το σύμβολο της ανεστραμμένης σημαίας, που έρχεται όλο και πιο συχνά στο ευρύ πολιτικό προσκήνιο, είναι σύμβολο της πεποίθησης ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι τυραννική, επιχειρεί να ελέγξει τη ζωή των πολιτών – και το ανέμισμα της στο σπίτι ενός δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας τής προσφέρει μια ανέλπιστη νομιμοποίηση.

Παρά τη σύγχρονη χρήση της για πολιτικούς λόγους, η αναστροφή μιας εθνικής σημαίας έχει πλούσια ιστορία. Οι βρετανικοί στόλοι τη χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά στη διάρκεια των αγγλο-ολλανδικών πολέμων του 17ου αιώνα για να καταδείξουν ότι ένα πλοίο βρισκόταν σε κίνδυνο.

Σύμφωνα με τον κώδικα σημαίας των ΗΠΑ –που αποτελεί απλώς καθοδηγητική σύσταση, και δεν είναι νομικά δεσμευτικός– η αστερόεσσα πρέπει να κυματίζει ανάποδα μόνο «ως σήμα τρομερής αγωνίας σε περιπτώσεις ακραίου κινδύνου για τη ζωή ή την ιδιοκτησία». Η πολιτική χρήση της ανεστραμμένης σημαίας μπορεί να έχει μετατραπεί σε σύμβολο της αμερικανικής Ακροδεξιάς στις μέρες μας, αλλά στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί και από την Αριστερά.

Εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως αναγνωρισμένο πολιτικό σύμβολο κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ: οι βετεράνοι που επέστρεφαν τη χρησιμοποιούσαν για να επιδείξουν την αντίθεσή τους στη σύγκρουση. Η Κεντροαριστερά την έχει επίσης χρησιμοποιήσει στο πρόσφατο παρελθόν, στις διαμαρτυρίες του κινήματος Black Lives Matter και σε εκείνες κατά της ανατροπής του νόμου που κατοχύρωνε το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση.

Το σύμβολο έχει προκαλέσει όμως και πολιτιστικές αντιδράσεις. Το 1996 το συγκρότημα Rage Against the Machine σκανδάλισε τους παραγωγούς της κωμικής εκπομπής «Saturday Night Live» όταν κρέμασε δυο ανεστραμμένες σημαίες από τους ενισχυτές, διαμαρτυρόμενο για τις πολιτικές απόψεις ενός οικοδεσπότη του σόου. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η ταινία του Ρόμπερτ Ρέντφορντ «The Last Castle» απέσυρε μια διαφημιστική αφίσα με ανεστραμμένη τη σημαία.

Σε κάθε περίπτωση, οι πολιτικοί ακτιβιστές που ανεμίζουν την ανεστραμμένη σημαία θα ήταν σοφό να λάβουν υπόψη τους το ιστορικό μάθημα από την τύχη των φαλαινοθηρικών σκαφών που τη χρησιμοποίησαν το 1871: τα πληρώματά τους κατάφεραν μεν να επιζήσουν, όμως τα πλοία τους συντρίφτηκαν από τον πάγο και τα ναυάγια κάηκαν από ιθαγενείς Ινουί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News