Οταν πριν από πέντε χρόνια άρχισαν οι πρώτες διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ στη Συρία, υπήρχαν μόνο δύο πλευρές: οι αντικαθεστωτικοί και, απέναντί τους, οι αστυνομικοί και οι στρατιώτες που χτυπούσαν στο ψαχνό.

Γρήγορα, οι αντικαθεστωτικοί εξοπλίστηκαν όπως μπορούσαν, ακόμα και με τη βοήθεια ξένων δυνάμεων, το καθεστώς είχε και αυτό τους συμμάχους του, εμφανίστηκε στο προσκήνιο το Ισλαμικό Κράτος, η Χεζμπολάχ, η Τουρκία, το Ιράν, οι ΗΠΑ, η Ρωσία… Σήμερα είναι τόσα τα μόνιμα και προσωρινά μέτωπα στη Συρία που, κυριολεκτικά και μεταφορικά μιλώντας, κάθε χαρτογράφηση χάνει την αξία της μέσα σε λίγες εβδομάδες, αν όχι ημέρες.

Οι Κούρδοι της Συρίας, που ζουν στο βόρειο τμήμα της χώρας κοντά στα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράκ, έχουν από καιρό βρεθεί ανάμεσα στα πυρά του Ισλαμικού Κράτους και του καθεστώτος· τώρα πλέον και της Τουρκίας που στο τέλος του Αυγούστου εισέβαλε στα συριακά εδάφη με το πρόσχημα της καταπολέμησης του ISIS.

Και παρά το ότι είχαν την αμερικανική υποστήριξη, οι Κούρδοι λένε στον Independent ότι είναι πλέον ξεκρέμαστοι και πρέπει να δώσουν την μάχη της επιβίωσης έναντι του συριακού καθεστώτος και της Τουρκίας χωρίς να έχουν ουσιαστική στήριξη -ή πάντως όχι με όση στήριξη είχαν παλαιότερα- από τις ΗΠΑ.

Από τις επιτυχίες στην απομόνωση

Από τη μάχη για την κατάληψη του Κομπάνι στις αρχές του 2015 έχουν αλλάξει πολλά σε αυτό το τμήμα της Συρίας. Η νίκη των Κούρδων χαιρετίστηκε σαν η αρχή του τέλους για την εξάπλωση του ISIS, το οποίο, λίγο καιρό αργότερα, είχε να αντιμετωπίσει και ξένες αεροπορικές επιδρομές που εξάρθρωσαν μεγάλο μέρος της υποδομής του. Σε άλλα σημεία, όπως στο Χαλέπι, Κούρδοι και Σύροι αντικαθεστωτικοί μάχονταν μαζί κατά του καθεστώτος παρά την αμοιβαία δυσπιστία των δύο πλευρών.

Οι ίδιοι οι Κούρδοι έγιναν σύμμαχοι των Αμερικανών στα πεδία των μαχών και είχαν την υποστήριξή τους. Οι επιτυχίες των μαχητών του YPG, του κύριου ένοπλου σώματος των Κούρδων, ακόμα και οι δυναμικές και όμορφες  αντάρτισσες (γιατί και σε αυτό εστίασαν τα δυτικά μέσα) που απελευθέρωναν περιοχές όπου οι γυναίκες είχαν εξαναγκαστεί από τον ISIS στη μπούρκα, βοήθησαν στο να κερδίσουν τη συμπάθεια της κοινής γνώμης στη Δύση.

Εκτοτε και ενώ στην πορεία οι σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία επιδεινώθηκαν ραγδαία από την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους για να αποκατασταθούν στη συνέχεια, οι Κούρδοι αισθάνονται ότι δεν έχουν πια την στήριξη που θα ήθελαν.

Οι ΗΠΑ ενέκριναν με τις δηλώσεις τους την τουρκική εισβολή στη Συρία, αλλά και το αίτημα -απαίτηση ίσως- να αποσυρθεί το YPG ανατολικότερα, πίσω από τον Ευφράτη, ενώ μόλις είχε καταλάβει μετά από σκληρές μάχες το στρατηγικής σημασίας Μανμπίτζ, ενίσχυσαν το αίσθημα των Κούρδων ότι τους εγκαταλείπουν οι σύμμαχοί τους. Οι Ρώσοι ήταν και αυτοί πολύ συγκρατημένοι σε σχέση με την τουρκική εισβολή· εξάλλου, γράφει ο Independent, στήριζαν τους Κούρδους όσο οι σχέσεις την Αγκυρα ήταν κακές και, μετά τη βελτίωσή τους, έπαψαν να τους έχουν μεγάλη ανάγκη.

Βλέπουν, δηλαδή οι Κούρδοι, ότι σήμερα εχθροί τους είναι οι Τούρκοι και ότι αύριο θα είναι οι Τούρκοι μαζί με την κυβέρνηση της Συρίας. Η ρητορική Αγκυρας και Δαμασκού συγκλίνει, ενώ η Τουρκία, που αποκαλεί συστηματικά τα μέλη του PKK που δρουν μέσα στην Τουρκία «τρομοκράτες», αρχίζει να αποκαλεί «PKK» και το YPG. Στα μέσα Αυγούστου κουρδικές θέσεις του YPG έγιναν εξάλλου για πρώτη φορά στόχος της συριακής αεροπορίας.

Πρώην στενοί σύμμαχοι που ψυχράθηκαν με το ξέσπασμα του εμφυλίου στη Συρία, η Αγκυρα και η Δαμασκός μπορεί να βρίσκονται σε δρόμο αποκατάστασης των μεταξύ τους σχέσεων. Αν μη τι άλλο, λοιπόν, τους ενώνει η αγωνία να μην πάρουν ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις οι αυτονομιστικές κινήσεις των Κούρδων στο έδαφος της κάθε χώρας.

Η ρευστή πραγματικότητα

Ξένοι παρατηρητές λένε ότι οι Κούρδοι βλέπουν σε όλα αυτά μια συνωμοσία εναντίον τους ή το αποτέλεσμα προδοσίας των ξένων δυνάμεων, γράφει ο Independent. Η πραγματικότητα ίσως είναι περισσότερο πεζή και έχει να κάνει με τις ραγδαίες αλλαγές στους συσχετισμούς δυνάμεων.

Οι στρατιωτικές επιτυχίες των τελευταίων δύο ετών ίσως ήταν τόσο σημαντικές ώστε να αποδείχτηκαν παγίδα για τους Κούρδους καθώς ανέτρεψαν το σκηνικό που, ούτως ή άλλως, είναι εξαιρετικά εύθραυστο και ασταθές. Αλλά και ίδιοι οι Κούρδοι δεν αντιλήφθηκαν (οι Αμερικανοί από την πλευρά ίσως να μην το ξεκαθάρισαν ποτέ) ότι η προστασία των ΗΠΑ δεν είναι και απεριόριστη.

Ανεξάρτητα από την αμερικανική υποστήριξη για μια -έστω περιορισμένη- τουρκική εισβολή στη Συρία, το YPG δηλώνει αποφασισμένο να συνεχίσει να μάχεται το -αποδυναμωμένο πλέον- αλλά πάντα επικίνδυνο ισλαμικό κράτος. Στρατηγικός στόχος, που πάντως δυσκολεύει μετά την τουρκική εισβολή, η επίθεση στην πρωτεύουσα του ISIS, τη Ράκκα.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, αν καταφέρει να κερδίσει τους Κούρδους της Συρίας, που έχουν ήδη οργανώσει ένα de facto κράτος βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, θα έχει καταφέρει και μια νίκη κατά των Κούρδων στα δικά της εδάφη. Ρισκάρει ωστόσο και τον κίνδυνο να επεκταθεί αντί να περιοριστεί ο πόλεμος στα δικά της εδάφη μετά την «εξαγωγή» του στη Συρία. Για τους Κούρδους της Συρίας φαίνεται αμφίβολο ότι η Τουρκία έχει ένα συνεπές σχέδιο για το τι να κάνει μαζί τους· αντίθετα, ενεργεί κατά τύχη και, τελικά, πιστεύουν ότι θα αποτύχει λόγω και κουρδικής αντίστασης. Η δική τους μάχη είναι μέχρι θανάτου, τονίζουν σε όλους τους τόνους.

Σε κάθε περίπτωση, η διαπίστωση του Πάτρικ Κόκμπερν που υπογράφει την ανάλυση του Independent παραμένει και απομένει να επαληθευτεί: ο πόλεμος στη Συρία είναι γεμάτος «αποφασιστικές στιγμές» και «γεγονότα που άλλαξαν τα δεδομένα» τα οποία αποδείχτηκε ότι δεν ήταν τόσο σημαντικά όσο θα περίμενε κανένας. Μπορεί να είναι η τουρκική εισβολή κάτι, ένας καταλύτης έστω, που πραγματικά θα αλλάξει το τοπίο των μαχών;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News