«Θα πω στα μέλη του ΝΑΤΟ πως πρέπει να αρχίσουν να πληρώνουν τον λογαριασμό». Με αυτά τα λόγια, κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης, πριν από λίγες ημέρες, στη Μοντάνα, ο αμερικανός πρόεδρος εισήγαγε και επίσημα στην ατζέντα του το βασικό -αν όχι το μοναδικό- ζήτημα που σκοπεύει να θέσει στο τραπέζι των συνομιλιών κατά τη σύνοδο κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας που θα πραγματοποιηθεί αυτήν την εβδομάδα (Τετάρτη 11 και Πέμπτη 12 Ιουλίου) στις Βρυξέλλες.

Πριν από έναν μήνα ο Ντόναλντ Τραμπ κατάφερε να χαλάσει το κλίμα στη σύνοδο του G7 του Καναδά, βάλλοντας με πρωτόγνωρο τρόπο κατά του οικοδεσπότη Τζάστιν Τριντό και αποσύροντας την υπογραφή του από την τελική κοινή ανακοίνωση των ηγετών, με αποτέλεσμα πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης να διερωτώνται ανοιχτά, πλέον, μήπως, έπειτα από περίπου 70 χρόνια ύπαρξης, αρχίζουν τώρα να τρίζουν και τα θεμέλια της πιο επιτυχημένης συμμαχίας στην παγκόσμια ιστορία.

Αλλά ο αμερικανός πρόεδρος έδειξε -και μάλιστα ξεκάθαρα- τις προθέσεις του ήδη από πέρυσι την άνοιξη, όταν εκφώνησε έναν πύρινο λόγο στους εντυπωσιακούς χώρους του νέου στρατηγείου του ΝΑΤΟ, επισημαίνοντας πως τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη δεν δαπανούν για την κοινή τους άμυνα όσα οφείλουν και τονίζοντας πως «αυτό δεν είναι δίκαιο για τον αμερικανικό λαό και τους ψηφοφόρους των ΗΠΑ». Και τα ίδια έγραψε και σε μια επιστολή στο τέλος του προηγούμενου μήνα προς κάποιους από τους ευρωπαίους συμμάχους του. Ακριβώς σε ποιους απευθύνθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είναι γνωστό. Σίγουρα, όμως, αναφέρουν οι New York Times, ενημερώθηκαν οι ηγέτες της Γερμανίας, του Καναδά, της Ιταλίας, της Ισπανίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Πορτογαλίας, της Νορβηγίας και του Λουξεμβούργου.

Αποτελεί γεγονός ότι 23 από τις 29 χώρες-μέλη της Συμμαχίας δαπανούν για την άμυνά τους λιγότερο από το 2% επί του ΑΕΠ που προβλέπεται ως κατώτατο όριο. Ο εν λόγω στόχος καθορίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής της συμμαχίας στην Ουαλία το 2014 και θα πρέπει να επιτευχθεί έως το 2024. Εως σήμερα τις υποχρεώσεις τους τηρούν μόνον η Ελλάδα (πρώτη και καλύτερη μετά τις ΗΠΑ), η Πολωνία, η Βρετανία, η Εσθονία και η Ρουμανία, ενώ οι Αμερικανοί ξοδεύουν τα περισσότερα, δαπανώντας 3,61% επί του ΑΕΠ.

Η πολεμική στάση του Τραμπ αποτελεί ένα μείγμα από συστατικά που οι πολιτικοί και διπλωματικοί κώδικες επικοινωνίας και διαπραγμάτευσης κρατούσαν χωριστά: «Καλύπτουμε παντού το 70%- 90% των δαπανών για την προστασία της Ευρώπης. Και δεν υπάρχει πρόβλημα. Αλλά μετά εκείνοι μας σκοτώνουν με το εμπόριο, μας σκοτώνουν και με το ΝΑΤΟ» υποστήριξε ο ίδιος. Στις διμερείς σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη πλέον λαμβάνονται όλα υπόψη –και το εμπόριο και οι επενδύσεις και η άμυνα- και, σύμφωνα με τον Τραμπ, οι σχέσεις αυτές είναι άνισες. Και η πιο κραυγαλέα, η πιο ανυπόφορη γι’ αυτόν περίπτωση είναι της Γερμανίας.

Για αυτό, στη Μοντάνα αποκάλυψε στους οπαδούς του ότι είπε στη γερμανίδα καγκελάριο: «Ξέρεις, Ανγκελα, δεν μπορώ να εγγυηθώ (την προστασία σας), αλλά εμείς σας προστατεύουμε και αυτό έχει μεγαλύτερη σημασία για εσάς γιατί εγώ δεν ξέρω πόσο αυξάνεται η δική μας ασφάλεια προστατεύοντάς σας». Ο Τραμπ ζητάει την άμεση αύξηση των δαπανών, αλλά οι περισσότεροι ευρωπαίοι ηγέτες, ειδικά η Μέρκελ, δεν μπορούν να εγγυηθούν κάτι τέτοιο. Οπότε ο κίνδυνος να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο το ρήγμα μεταξύ των δύο πλευρών είναι κάθε άλλο παρά υπερβολικός.

Προκαλεί εντύπωση, όμως, η διαφορά που υφίσταται ανάμεσα στο «δόγμα Τραμπ» και τις θέσεις υψηλόβαθμων αμερικανών διπλωματών. Γιατί την ημέρα που ο αμερικανός πρόεδρος ενθουσίαζε τους οπαδούς του στη Μοντάνα, η αμερικανίδα αντιπρόσωπος στο ΝΑΤΟ Κέι Μπέιλι Χάτσισον, εξηγούσε στους δημοσιογράφους πως η επικείμενη σύνοδος θα εδραιώσει την ισχύ και την ενότητα της Συμμαχίας. Οσον αφορά τις εισφορές, «σίγουρα, αποτελούν ζήτημα». Ωστόσο «παρατηρούμε πως 16 σύμμαχοί μας βρίσκονται στον σωστό δρόμο ώστε να φτάσουν στον στόχο του 2%, πέρυσι γίναμε μάρτυρες της μεγαλύτερης αύξησης των αμυντικών δαπανών από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου».

Η Χάτσισον εκπροσωπεί όλους όσοι, εντός της κυβέρνησης και των υπουργείων Αμυνας και Εξωτερικών των ΗΠΑ, επιδιώκουν την αποφυγή της όποιας σύγκρουσης, ενώ τα μέλη της αμερικανικής αντιπροσωπείας στις Βρυξέλλες, σε συνεργασία με τον γ.γ. της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ, έχουν καθορίσει ήδη τις κατευθυντήριες γραμμές των συνομιλιών: κύρια απειλή παραμένει η Ρωσία και ακολουθεί η τρομοκρατία.

Το τέλος της Pax Americana;

Την ίδια ώρα, όμως, ο αμερικανός υπουργός Αμυνας Τζέιμς Μάτις και οι αμερικανοί στρατηγοί ανησυχούν ιδιαίτερα για τη «διάβρωση» των αμυντικών ικανοτήτων της Ευρώπης. Οταν ο Ντόναλντ Τραμπ έμαθε ότι μόνον στη Γερμανία σταθμεύουν 32.000 αμερικανοί στρατιώτες εντυπωσιάστηκε, κρίνοντας, όπως άφησε να διαφανεί, τον αριθμό υπερβολικό.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η σταδιακή απεμπλοκή των ΗΠΑ από την Ευρώπη έχει αρχίσει εδώ και καιρό, από τότε που ο Μπαράκ Ομπάμα έδειξε πως επιδιώκει να εστιάσει περισσότερο στην Ασία. Αλλά οι κύριοι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους δυσκολεύονται τώρα να καλύψουν το κενό. Και ο Μάτις τόνισε γραπτώς το γεγονός τόσο στους Γάλλους όσο και στους Βρετανούς. Παρ’ όλο που η κύρια πηγή ανησυχίας εξακολουθεί να είναι η Γερμανία. Οπως συμπεραίνεται και από μια έκθεση του κέντρου μελετών Rand, αναφέρει η Corriere della Sera, οι Γερμανοί διαθέτουν «μόνον δύο τάγματα εξοπλισμένα με τρόπο επαρκώς σύγχρονο για να αντιταχθούν σε έναν αντίπαλο όπως η Ρωσία». 

Κατά την παρέμβασή της, η Χάτσισον τόνισε επίσης ότι εντός του πλαισίου της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας οι ΗΠΑ θα σταθούν αλληλέγγυες προς τους ευρωπαίους συμμάχους τους στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία όσον αφορά είτε τις ενέργειες του Κρεμλίνου στην Ουκρανία είτε την πιθανή εμπλοκή των Ρώσων σε εκλογικές αναμετρήσεις που έλαβαν χώρα σε κράτη της Δύσης ή την απόπειρα δολοφονίας κατά του ρώσου πρώην διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ στη Βρετανία.

Κανένας, ωστόσο, δεν γνωρίζει ποια θα είναι η στάση που θα κρατήσει τελικά ο Τραμπ στη σύνοδο των Βρυξελλών. Και πρέπει να σημειωθεί ότι στις 16 του μήνα ο αμερικανός πρόεδρος θα μεταβεί στο Ελσίνκι όπου θα συναντηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Δεν αποκλείεται, όμως, το ζήτημα να μην είναι ο αμερικανός πρόεδρος αλλά αυτή καθαυτή η συμμαχία. «Το θέμα που τίθεται -με μάλλον άσχημο τρόπο- αποτελεί ένα πραγματικό πρόβλημα που δεν δημιούργησε ο Ντόναλντ Τραμπ και το οποίο δεν θα εξαφανιστεί με το τέλος της θητείας ή των θητειών του» υποστήριξε μιλώντας στον Guardian ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος. «Η βορειοατλαντική σχέση, που όλοι εμείς γύρω από το τραπέζι θεωρούμε σίγουρη, δεν είναι δεδομένη. Νομίζω ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ονειρεύονται ότι μετά τη θητεία του Τραμπ θα επέλθει η κανονικότητα» πρόσθεσε, τονίζοντας πως κατά τη γνώμη του αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. «Πρόκειται για μια ηχηρή προειδοποίηση προς τους Ευρωπαίους που βλέπουν τον κόσμο τους ξαφνικά να γκρεμίζεται». 

Οσον αφορά τις ΗΠΑ, οι ερχόμενες δύο σύνοδοι όπου θα συμμετάσχει ο Τραμπ, πρώτα με τους συμμάχους του στις Βρυξέλλες και έπειτα με τον Πούτιν στο Ελσίνκι «είτε θα αποκαταστήσουν την αμερικανική παγκόσμια ηγεσία είτε θα την τερματίσουν» εξήγησε σε άρθρο της στους New York Times η Βικτόρια Νούλαντ, αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ επί προεδρίας Τζορτζ Μπους και υφυπουργός επί ευρωπαϊκών και ευρασιατικών υποθέσεων στην κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News