Κάποιοι τον έβλεπαν, σχεδόν ακίνητο, σε μια καρέκλα έξω από το μαγαζί του, στον κεντρικό δρόμο του αργολικού Λυγουριού, σαν… Βούδα. Πολλοί ήξεραν ότι πίσω από τα ήρεμα και κάποτε εξεταστικά μάτια του κυλούσε η ιστορία του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Ακόμη λιγότεροι είχαν καταφέρει να του πάρουν κουβέντες και γι’ αυτήν την ιστορία και για την Κατίνα Παξινού, τον Αλέξη Μινωτή, τη Μελίνα Μερκούρη, την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τόσους άλλους που πέρασαν μπροστά από τα μάτια του για να διαβούν το κατώφλι του καφενέ – εστιατορίου που έφερε το όνομα του Λεωνίδα Λιακόπουλου.

Ο μύθος λέει ότι η πρώτη σκηνή αυτού του δράματος, που γράφτηκε πίσω από τα μάτια του Λεωνίδα Λιακόπουλου και δεν ήταν μήτε τραγωδία μήτε κωμωδία, μήτε αρχαία μήτε νέα, γράφτηκε πριν από 63 χρόνια και είχε σαν πρωταγωνιστή ένα παρατσούκλι: «Μαρμάρω». Το χαϊδευτικό του λεωφορείου με τους ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου, που τότε για πρώτη φορά το έφεραν οι φθαρμένοι τροχοί του στα μάλλον δύσβατα δρομάκια του Λυγουριού. Και μπροστά στα μάτια του κυρ-Λεωνίδα, που στο μικρό καφενεδάκι του, στέκι των ντόπιων, σέρβιρε λίγο απ’ όλα. Κι όσα μπορούσαν να μεταποιήσουν σε γεύμα ή μεζέ τα άπειρα χέρια της καλής του Κάκιας.

Από την «Μαρμάρω», λέει ο μύθος, ξεπέζεψε και η βασίλισσα – έμελλε να αποδειχθεί – του Φεστιβάλ Επιδαύρου και της αρχαίας τραγωδίας Κατίνα Παξινού. Ο ίδιος μύθος λέει ότι η Παξινού, ο Μινωτής και ο θίασος δεν είχαν άλλες επιλογές παρά το καφενεδάκι του Λεωνίδα Λιακόπουλου, σε μικρή απόσταση από το αρχαίο θέατρο. Ένα μαγαζάκι πέτρινο που δεν είχε τότε, στα 1954, καν ρεύμα. Το ρεύμα ήρθε στην περιοχή μαζί με την Μαρία Κάλλας, που έλαμψε στην αρχαία ορχήστρα, το 1961.

Πού ήμασταν; Στον μύθο που λέει ότι η Κατίνα Παξινού, βλέποντας τη νέα και άπειρη Κάκια να προσπαθεί να πλάσει κάτι σαν δείπνο από τα λαχανικά του κήπου και ό,τι είχε στο ερμάρι,  της έδειξε πώς να φτιάχνει χωριάτικη σαλάτα, πατάτες τηγανητές και αυγά μάτια. Άλλοι τον προεκτείνουν: της έμαθε, λέει, να φτιάχνει τα λιτά και γευστικά γεμιστά της και τα πολύ μαλακά και νόστιμα κεφτεδάκια της που ακόμη σερβίρει στον «Λεωνίδα» του Λυγουριού, στέκι όλων των θιάσων των Επιδαυρίων μετά από κάθε παράσταση, αλλά και τον ονομαστό μουσακά της, που με την ίδια τεχνική (στην μπεσαμέλ) τον μετέπλασε και σε παστίτσιο, εξίσου νόστιμο. Βέβαια, το θέμα είναι ότι τότε, δίχως ρεύμα, δεν ήταν και πολύ εύκολα τα πράγματα με έναν ξυλόφουρνο και μία πετρογκάζ.

Η αλήθεια ίσως βρίσκεται στα λόγια του ίδιου του Λεωνίδα Λιακόπουλου (που το τέλος του γράφει και τέλος εποχής, κατά κάποιον τρόπο, για την πρώτη, ιστορική περίοδο των Επιδαυρίων): «Tο 1953 έφτιαξα το καφενεδάκι. Ένα χρόνο μετά ήρθε το Eθνικό στην Eπίδαυρο με τον «Iππόλυτο». Tότε μπήκε πρώτη φορά στο μαγαζί η Kατίνα Παξινού. Mας έλεγε «θα μαγειρέψετε, ρε;’’. Tης άρεσαν πολύ τα γεμιστά. Έμπαινε στην κουζίνα και μαγείρευε ώρες ολόκληρες. Έτσι, λοιπόν, μας έκανε ταβέρνα η Παξινού. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι ύστερα από κάθε παράσταση με ρωτούσε: «Tι είπαν οι χωριάτες, ρε, για την παράσταση;’’. Tην ενδιέφερε η άποψη του χωριού, όχι των κριτικών».

Η ιστορία των Επιδαυρίων, που επισήμως ξεκίνησαν ένα χρόνο μετά την άφιξη της «Μαρμάρως» του Εθνικού στην αργολική γη, έχει καταγράψει ότι η Κατίνα Παξινού έφτασε στο «Λεωνίδα» αναζητώντας καταλύματα για τους ταλαιπωρημένους ηθοποιούς της παράστασης. Τότε, όπως έχει καταθέσει στις αναμνήσεις της από εκείνη την πρώτη εποχή του Φεστιβάλ Επιδαύρου η Κάκια Λιακοπούλου, «όλοι οι Λυγουριώτες πήγαιναν στις πρόβες. Και μάθαιναν όλη την τραγωδία απέξω. Άλλες εποχές».

Με τον πρώτο θίασο βρέθηκαν στο Λυγουριό, πλην της Κατίνας Παξινού και του Αλέξη Μινωτή, η Άννα Συνοδινού, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Δέσπω Διαμαντίδου, η Ελένη Ζαφειρίου. Πρώτη (επίσημη) παράσταση ήταν η «Εκάβη» του Ευριπίδη.

«Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου δεν είναι μοναδικό στην Ελλάδα, αλλά στον πλανήτη» ήταν μια φράση του Αλέξη Μινωτή που επαναλάμβανε, όταν τον ρωτούσαν, ο κυρ-Λεωνίδας. Μαζί με μία ακόμη: «Να θυμηθείς» του έλεγε, «ότι ύστερα από λίγα χρόνια θα έρχονται άρες μάρες κουκουνάρες».

Στα ίδια πρώτα χρόνια που ο Λεωνίδας Λιακόπουλος έγινε κοινωνός και, ίσως, φορέας της ιστορίας και αρκετών μυστικών των Επιδαυρίων – πλέον τα σερβίρουν με τις ίδιες συνταγές της κυρίας Κάκιας τα παιδιά του, ο Νίκος (βαφτισμένος από τον κουμπάρο του ζεύγους Λιακόπουλου, Θάνο Κωτσόπουλο) και ο Γιώργος – ο μύθος θέλει και ένα περιστατικό / ανέκδοτο με την Κατίνα Παξινού. Ενώ πήγαινε οδικώς να προετοιμαστεί για την παράσταση, έπεσε σε μποτιλιάρισμα των λιγοστών εκείνα τα χρόνια αυτοκινήτων. Κατά το ανέκδοτο, σταμάτησε έναν μοτοσικλετιστή της Τροχαίας και του εξήγησε: «Είμαι η Κατίνα Παξινού και σε μια ώρα παίζω στην Επίδαυρο». Η απάντηση αποστομωτική (ίσως και κατανοητή μόνον για κείνους που θυμούνται τους αδιαμφισβήτητους σταρ της εποχής): «Δεν πα’ να είσαι και η Μάγια Μελάγια! Δεν περνάς!»

Τα άλλα είναι απλώς προεκτάσεις των πρώτων εκείνων μύθων: Η Μελίνα Μερκούρη να τσιμπολογάει τηγανητές πατάτες (ποτέ προτηγανισμένες, ακόμη κι όταν ήταν «μόδα») από το ταψί στη «βιτρίνα» της κουζίνας της κυρα-Κάκιας. Ο Φρανσουά Μιτεράν, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Χαρίλαος Φλωράκης… Το αγέρωχο βλέμμα της Μαρίας Κάλλας, που «καθόταν στο γωνιακό τραπέζι του Μινωτή που ήταν σκηνοθέτης της και κοιτούσε έντονα, θυμίζοντας λιοντάρι στο κλουβί», όπως είχε πει ο Λεωνίδας Λιακόπουλος στον δημοσιογράφο Βασίλη Μπουζιώτη. Το ραχαλητό του Μάνου Χατζιδάκι… Το τσιμπολόγημα της Αλίκης Βουγιουκλάκη…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News