Η Μαρία Κουσουνή περπατάει στη σκηνή του θεάτρου Ολύμπια. Τα  «Κατά Ματθαίον Πάθη» του Μπαχ αναδύονται και το σώμα της σπουδαίας χορεύτριας καταλαμβάνεται από τη δύναμη τής μουσικής. Βλέπεις το σώμα της να σπαράζει, να τινάζεται, τα μέλη της στον αέρα, ο κορμός με σπασμούς στο πάτωμα. Η μουσική μπαίνει μέσα της. Είναι η πρώτη σκηνή του «Links» του τριμερούς έργου που χορογράφησε ο διεθνής Αντώνης Φωνιαδάκης για το μπαλέτο τη Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Ο νέος διευθυντής του μπαλέτου της Λυρικής –αναλαμβάνει επισήμως καθήκοντα από τον Σεπτέμβριο- «ακούμπησε» στη σκηνή της Λυρικής  ολόκληρο το ιδιοσυγκρασιακό δημιουργικό του σύμπαν με αυτή την πρόδρομη της διεύθυνσής του σπονδυλωτή χορογραφία: Τις εμμονές του, τις βαθιές καταβολές και επιρροές του, το νέο σωματικό λεξικό που έχει αναπτύξει μετά από τόσα χρόνια συνεχούς, επίπονης εργασίας. Και πήρε το νωθρό, βαρύ μπαλέτο της Λυρικής και το ξετίναξε κυριολεκτικά.

Αν και αρκετοί χορευτές πρέπει να δουλέψουν ακόμα περισσότερο, να δουλέψουν πιο σκληρά, η αλήθεια είναι πως στιγμές-στιγμές, παρακολουθώντας τις τρεις πυρετικές χορογραφίες, το «Selon desir», το «Αir» και το «Links» ένιωθες πως δεν βλέπεις το μπαλέτο της Λυρικής. Οτι κάθεσαι σε μια άλλη αίθουσα, όχι στο Ολύμπια. Υπηρέτησαν οι χορευτές το όραμα του Αντώνη Φωνιαδάκη –δεν υπάρχει αμφιβολία πως μπορούν να το κάνουν ακόμα καλύτερα.

Βέβαια ο τρόπος που δουλεύει ο Φωνιαδάκης δεν είναι απλός. Είναι πολυεπίπεδος, βαθύς, εξαντλητικά σωματικός, βασανιστικά διανοητικός, απαιτητικός αισθητικά. Αναμετρήθηκε με την μουσική μπαρόκ –κάτι που αγαπά να κάνει- χωρίς καμία από τις ευκολίες που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί. Αρπαξε μόνο τον καλπασμό της μουσικής και ήταν σαν να είπε στους χορευτές «και τώρα καλπάστε. Ετσι, όπως η μουσική. Οχι ακολουθώντας την, αλλά τρέχοντας μπροστά». Πήρε την παρτιτούρα του Μπαχ, την παρτιτούρα του Χαίντελ και έφτιαξε μια νέα παρτιτούρα. Εσταυρωμένοι δερβίσηδες, σώματα σαν νευρώδεις πινελιές σε έναν abstract πίνακα (έτσι θα χορογραφούσε ο Πόλοκ), κορμιά που κυριαρχούν σε άγνωστα πεδία, κορμιά που υποτάσσονται σε άγνωστες δυνάμεις.

Πήρε, λοιπόν, ο Φωνιαδάκης τον καλπασμό. Και προσπέρασε τις ευκολίες. Κανένα σκηνικό, κανένα εύρημα, πέρα από την καθοριστική χρήση των φωτισμών που σχεδίασε ο Σάκης Μπιρμπίλης. Οι φωτισμοί έγιναν μαγνήτες έλξης των σωμάτων, έγιναν μήτρες αναγέννησης, έγιναν σημάδι εξ’ουρανού, έγιναν καθαρτήριο. Στο πρώτο μέρος, στο «Selon desir», έμοιαζε να ανοίγει μια καταπακτή από τον ουρανό για να εισβάλλει το φως στο χώρο. Τα σώματα πάλλονταν, συγκρούονταν, σκαρφάλωναν προς το φως, χέρια τεντωμένα για να αρπάξουν ή να σωθούν. Προσευχή, επίκληση, ελπίδα φυγής;

Καμία σκηνική ευκολία. Μαύρο το σκηνικό. Και τα σώματα των χορευτών σε αυτό το εναρκτήριο έργο ντυμένα με δυνατά χρώματα: πράσινο, μοβ, κόκκινο, κατάλευκο, σύμφωνα με τη σύλληψη του Τάσου Σοφρονίου που είχε τον σχεδιασμό των κοστουμιών σε όλη την παράσταση. Αντρες και γυναίκες φοράνε φούστες, η κίνηση ρέει συνεχώς. Είναι μια κυκλωτική σπείρα. Τα πολύχρωμα ρούχα ανεμίζουν, διευρύνουν την κίνηση σαν τους κύκλους που κάνει η πέτρα όταν την πετάς στο νερό. Τα μαλλιά ελεύθερα, χορογραφημένα κι αυτά θαρρείς, ενώνονται, συγκρούονται, γίνονται ένα ακόμα μέλος του σώματος στη χορογραφία.

Στο δεύτερο μέρος, στο «Air», ο Φωνιαδάκης έβαλε στις χορεύτριες πουέντ –συμβολισμοί και επιστροφή στη σταθερά του κλασικού μπαλέτου. Με σώματα ντυμένα σαν σάρκα. Και πάλι σε άγνωστο χωροχρόνο, σαν κάτω από τη γη, είδαμε το τρυφερό να διαδέχεται το βίαιο, το οξύ. Διπολικά σώματα σε Σουίτα σε ρε ελάσσονα του Χαίντελ. Μέσα στο ορθογώνιο που όριζαν οι φωτεινές εστίες του Μπιρμπίλη, ο Φωνιαδάκης έβαλε τους χορευτές να σχηματίζουν με κάθε μέλος τους κύκλους. Ηταν συνεχείς, αέναοι κύκλοι μέσα σε ένα σκληρό νέον ορθογώνιο πλαίσιο. Εδώ η βαρύτητα έχει αρχίσει να καταλύεται. Τα σώματα αιωρούνται σε αυτό τον χώρο με την λειψή βαρύτητα. Κι όμως, η αρχιτεκτονική δομή της χορογραφίας είναι απολύτως αυστηρή. Στο τέλος μια καταιγίδα φωτός, σαν εκσπερμάτωση δραματοποιεί την κίνηση και οδηγεί στη φυγή. Για μια ακόμα φορά το Ολύμπια σείστηκε από τα χειροκροτήματα.

Και για το τέλος το «Links». Τριανταπέντε χορευτές ντυμένοι στα μαύρα, να μη φαίνεται σπιθαμή σάρκας από τον λαιμό και κάτω. Μαλλιά αυστηρά τραβηγμένα πίσω, οι χορευτές γίνονται καλόγεροι και διάβολοι μαζί  (κάποια στιγμή λούζονται σε κατακόκκινο φως), κάποια στιγμή γίνονται ματαντόρ, άλλες στιγμές όλοι μαζί γίνονται σαν ένα σώμα που ξυπνά. Και αν στα προηγούμενα δύο έργα ήταν κυρίως οι γυναίκες που ξεχώρισαν με καθηλωτική τη Μαρία Κουσουνή (ιδιαίτερη και  η εμφάνιση της Μαργαρίτας Κώστογλου στο «Air»), στο τρίτο και τελευταίο μέρος οι χορευτές έγιναν η ψυχή του Χαίντελ.

Ενας εσταυρωμένος καλυμμένος σε βαρύ μαύρο ύφασμα  δρασκέλισε τη σκηνή, η Μαρία Κουσουνή εισέβαλλε σαν βροντή, οι χορευτές στοβιλίζονταν και έμοιαζαν να δημιουργούν το σήμα της αιωνιότητας. Στο τέλος, η δύναμη του φωτός που τυφλώνει πάνω στη σκηνή, πάνω στους θεατές. Το φως που δεν είσαι σίγουρος αν σε λυτρώνει ή σε θανατώνει κάλυψε τη σκηνή και μαζί του εμφανίστηκαν σαν πρωτόπλαστοι, σχεδόν γυμνοί, τέσσερις χορευτές σε ζευγάρια που έκλεισαν αυτή την πυρετική βραδιά. Βγαίνοντας στην Ακαδημίας ένιωθες την εγρήγορση, την ταχύτητα, την βροντή της χορογραφίας στα ίδια σου τα μέλη τελικά.

Καθισμένος στην όγδοη σειρά της αίθουσας, σχεδόν εκεί απ’ όπου έδινε οδηγίες στις πρόβες, ο Αντώνης Φωνιαδάκης παρακολουθούσε την παράσταση πριν αποθεωθεί στη σκηνή. Ηταν μια σπουδαία νύχτα για την Εθνική Λυρική Σκηνή.

Η σκόνη σηκώθηκε από το μπαλέτο, οι νέες δημιουργικές προκλήσεις είναι τεράστιες λίγο πριν μπει στη μόνιμη στέγη της στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Νιάρχος.  Καλωσήλθατε κύριε Φωνιαδάκη!

Ιnfo

Στο θέατρο Ολύμπια, 3,6,10,19,22,23 Απριλίου

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News