Σχεδόν 20.000 άνδρες έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία από την αρχή του πολέμου για να αποφύγουν τη στράτευση. Ορισμένοι έχουν κολυμπήσει σε επικίνδυνα ποτάμια για να εγκαταλείψουν τη χώρα. Κάποιοι απλά έφυγαν με τα πόδια μέσα στη νύχτα. Αλλοι 21.113 άνδρες επιχείρησαν να διαφύγουν, αλλά συνελήφθησαν από τις ουκρανικές αρχές, αποκάλυψε το Κίεβο σε ερώτημα του BBC.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας, στους περισσότερους άνδρες ηλικίας 18-60 ετών απαγορεύτηκε να βγουν από τη χώρα. Ομως τα στοιχεία που εξασφάλισε το βρετανικό ΜΜΕ αποκαλύπτουν ότι χιλιάδες κατάφεραν, τελικά, να φύγουν.

Οι ρεπόρτερ του BBC μίλησαν με αρκετούς Ουκρανούς που έφυγαν προκειμένου να συναντήσουν την οικογένειά τους στο εξωτερικό, να σπουδάσουν ή να εργαστούν. «Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνω στην Ουκρανία;» είπε ο Γιεβγένι. «Δεν είναι όλοι πολεμιστές, δεν χρειάζεται να κρατάς ολόκληρη τη χώρα κλειδωμένη. Δεν μπορείς να τους βάζεις όλους στο ίδιο τσουβάλι, όπως έκαναν στη Σοβιετική Ενωση».

Το BBC διαπίστωσε –ζητώντας στοιχεία για τις παράνομες διελεύσεις των συνόρων από τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία– ότι 19.740 άνδρες πέρασαν παράνομα στις χώρες αυτές από τον Φεβρουάριο του 2022 έως και τον Αύγουστο του 2023.

Η πλειονότητα όσων συνελήφθησαν, 14.313, επιχείρησαν να διασχίσουν τα σύνορα περπατώντας ή κολυμπώντας, ενώ οι υπόλοιποι 6.800 βασίστηκαν σε πλαστά έγγραφα που δήλωναν εξαιρέσεις, όπως ασθένειες, ανέφεραν οι ουκρανικές αρχές. Αυτοί που εξαιρούνται από τη στράτευση περιλαμβάνουν άνδρες με προβλήματα υγείας, όσους έχουν ευθύνες φροντίδας και πατέρες τριών ή περισσότερων παιδιών.

Τον Αύγουστο, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατήγγειλε τις «διεφθαρμένες αποφάσεις» των ιατρικών στρατιωτικών επιτροπών της χώρας, οι οποίες, όπως είπε, είχαν ως αποτέλεσμα να δεκαπλασιαστούν οι εξαιρέσεις από τον Φεβρουάριο του 2022. Ο ίδιος ανακοίνωσε ότι όλοι οι περιφερειακοί αξιωματούχοι που ήταν υπεύθυνοι για την επιστράτευση είχαν απομακρυνθεί και περισσότερα από 30 άτομα αντιμετώπιζαν ποινικές διώξεις.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του προέδρου, Φέντιρ Βενισλάβσκι, αναγνώρισε μιλώντας στο BBC ότι το πρόβλημα ήταν σοβαρό. «Η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι μεμονωμένο και ότι είναι ευρέως διαδεδομένο. Αλλά δυστυχώς, θα ήθελα να τονίσω ότι η διαφθορά είναι πολύ ανθεκτική» δήλωσε, προσθέτοντας ότι η Ουκρανία κάνει «ό,τι είναι δυνατόν για να διατηρήσει τον αριθμό των υποθέσεων διαφθοράς στο ελάχιστο».

Ο Βενισλάβσκι σημείωσε ότι ο αριθμός των ανδρών που έφυγαν ή προσπάθησαν να φύγουν δεν είχε αντίκτυπο στην πολεμική προσπάθεια. «Είμαι πεπεισμένος ότι η ανθεκτικότητα και η ετοιμότητα των Ουκρανών να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την ελευθερία τους είναι 95-99%» δήλωσε στο BBC.

«Αυτοί που προσπαθούν να αποφύγουν την κινητοποίηση είναι περίπου 1-5%. Σίγουρα δεν είναι κρίσιμοι για την υπεράσπιση της Ουκρανίας» πρόσθεσε, ενώ τόνισε ότι δεν υπάρχουν σχέδια για ριζική αύξηση του αριθμού των στρατευμένων.

Ο αριθμός των 40.000 και πλέον ανδρών που έχουν διαφύγει ή προσπάθησαν να διαφύγουν θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ποσοστό όσων χρειάζεται η Ουκρανία για να αναπληρώσει τον στρατό της.

Τον Αύγουστο, αμερικανοί αξιωματούχοι εκτίμησαν ότι ο αριθμός των νεκρών του ουκρανικού στρατού έφθανε τις 70.000. Πρόσφατα, ουκρανοί ερευνητές ανέφεραν ότι οι νεκροί στρατιώτες ξεπερνούν τους 30.000 και οι τραυματίες τους 100.000.

Η χώρα δεν δημοσιεύει επίσημα στοιχεία για το μέγεθος του στρατού της. Αλλά ο νέος υπουργός Αμυνας, Ρουστέμ Ουμέροφ, δήλωσε στο φόρουμ Ευρωπαϊκής Στρατηγικής της Γιάλτας τον Σεπτέμβριο ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις αριθμούν περισσότερους από 800.000 στρατιώτες.

Ορισμένες από τις αποδράσεις ήταν δραματικές. Ενα βίντεο δείχνει έναν άνδρα να διασχίζει κολυμπώντας τον ποταμό Δνείστερο προς τη Μολδαβία, με τους μολδαβούς συνοριοφύλακες να τον προτρέπουν να περάσει απέναντι για να σωθεί. Ενα άλλο δείχνει τις δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες – πτώματα ανδρών που ανασύρονται στην ακτή, έχοντας πνιγεί προσπαθώντας να διασχίσουν τον ποταμό Τίσα μεταξύ Ουκρανίας και Ρουμανίας.

Αλλά ο Γεβγκένι, ένας οικοδόμος από το Κίεβο, τον οποίο το BBC συνάντησε σε κέντρο μετανάστευσης της Μολδαβίας, είπε ότι απλώς πέρασε με τα πόδια τα σύνορα – η πιο δημοφιλής οδός εξόδου, όπως δείχνουν τα στοιχεία. Στη συνέχεια είναι σχετικά εύκολο για τους δραπέτες του πολέμου να ζητήσουν άσυλο.

Ο Γεβγκένι αισθάνθηκε παγιδευμένος στην Ουκρανία, όπως είπε – οι νεότεροι άνδρες και όσοι είχαν στρατιωτική εμπειρία είχαν κληθεί πρώτοι για στράτευση. Στο μεταξύ, του ήταν δύσκολο να βρει μια καλά αμειβόμενη δουλειά, «επειδή όλα είναι προσανατολισμένα στον πόλεμο» και «το ηλεκτρικό ρεύμα, τα καύσιμα, όλα έχουν γίνει πιο ακριβά».

Αφού τον ήλεγξε η μολδαβική αστυνομία, υπέβαλε αίτηση ασύλου – κάτι που πρέπει να γίνει εντός 24 ωρών από την είσοδο στη χώρα για να αποφευχθεί το ποινικό μητρώο.

Στο ίδιο κέντρο ασύλου και μετανάστευσης διαμένει ο Ερικ, ένας 26χρονος μουσικός από το Χάρκοβο, ο οποίος λέει ότι πέρασε στη Μολδαβία περπατώντας στις πεδιάδες της αποσχισθείσας από τη Μολδαβία περιοχής της Υπερδνειστερίας και στη συνέχεια διασχίζοντας ένα ποτάμι κολυμπώντας.

Η εμπειρία του Ερικ υποδηλώνει ότι τα γνήσια έγγραφα μπορεί να αποδειχθούν πιο δύσκολα από τα πλαστά. Λόγω μιας πολύπλοκης εγχείρησης για περιτονίτιδα όταν ήταν νεότερος, ο Ερικ πρέπει να ακολουθεί ειδική δίαιτα, η οποία δεν του επιτρέπει να υπηρετήσει στον στρατό. Αλλά, όπως είπε, όταν ξέσπασε ο πόλεμος αποδείχθηκε αδύνατο να πάρει πιστοποιητικό ιατρικής εξαίρεσης.

«Μεταβιβάζουν την ευθύνη από το ένα τμήμα στο άλλο: πήγαινε εδώ, πήγαινε εκεί… Πέρασα μισό χρόνο προσπαθώντας να πάρω ένα πιστοποιητικό για να αποδείξω ότι ήμουν ακατάλληλος, παρ’ όλο που είχα όλες τις εξετάσεις στα χέρια μου. Τελικά, η υπομονή μου εξαντλήθηκε» είπε στο BBC. Ο Ερικ κατάφερε τελικά να φτάσει στις ΗΠΑ, όπου επανενώθηκε με τη σύζυγό του και την τετράχρονη κόρη τους.

Ενας άλλος άνδρας, τον οποίο το BBC αποκαλεί Βλαντ, κατάφερε να πάρει στα χέρια του μια έγκυρη απαλλαγή, αλλά στη συνέχεια δεν κατάφερε να πείσει τους συνοριοφύλακες να τον πάρουν στα σοβαρά. Ηταν ενθουσιασμένος που είχε γίνει δεκτός σε ένα ξένο πανεπιστήμιο και του είχε χορηγηθεί φοιτητική άδεια για να φύγει από την Ουκρανία, αλλά συνειδητοποίησε ότι αυτό δεν αρκούσε.

«Σκέφτηκα ότι δεν τα κατάφερα επειδή μου έτυχε ένα δύσκολο σημείο ελέγχου. Πήγα σε ένα άλλο και σε ένα άλλο. Με κορόιδεψαν και με έστειλαν σπίτι μου. Συνειδητοποίησα ότι αυτό το κομμάτι χαρτί, αυτή η άδεια, είναι άχρηστη για έναν συνοριοφύλακα, δεν τους ενδιαφέρει καθόλου». Αντ’ αυτού, λοιπόν, βγήκε από τη χώρα κολυμπώντας στον ποταμό Τίσα προς τη Ρουμανία.

Ο Βλαντ έφτασε στην ουκρανική πλευρά των συνόρων με τη βοήθεια ενός φίλου, αλλά ένας άλλος άνδρας, ο Ντανίλο, χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες κάποιου μέσω Telegram, ο οποίος οργάνωνε τη διάσχιση του ποταμού Τίσα, στα σύνορα Ουκρανίας-Ρουμανίας.

Η εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων είναι μια δημοφιλής πλατφόρμα για τους λαθρεμπόρους που διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους, όπως διαπίστωσε το BBC. Ενας ρεπόρτερ πέρασε έναν μήνα αλληλογραφώντας με λαθρεμπόρους, υποδυόμενος έναν Ουκρανό που επιθυμούσε να εγκαταλείψει τη χώρα.

Ανακάλυψε τουλάχιστον έξι ομάδες Telegram – με μέλη που κυμαίνονταν από 100 έως αρκετές χιλιάδες. Λέει ότι του προσέφεραν μια σειρά από υπηρεσίες, από την προσθήκη προσποιητών παιδιών στην οικογένειά του μέχρι την πιο ακριβή επιλογή: το πιστοποιητικό ιατρικής απαλλαγής, γνωστό ως «λευκό εισιτήριο», το οποίο θα του επέτρεπε να φεύγει και να επιστρέφει στην Ουκρανία όποτε ήθελε.

Του είπαν ότι θα χρειαζόταν έως και μία εβδομάδα για να το φτιάξουν και ότι θα του κόστιζε περίπου 4.300 δολάρια – στην τιμή περιλαμβανόταν και η αμοιβή του υπαλλήλου που θα έφτιαχνε το εισιτήριο.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος είπε στο BBC ότι η απειλή που δημιουργούν τα πλαστά έγγραφα –και οι δυσκολίες, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποκτήσει κανείς πραγματικά έγγραφα που λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους συνοριοφύλακες– θα πρέπει να εξαλειφθεί μέσα στα επόμενα ένα ή δύο χρόνια από ένα νέο ψηφιοποιημένο σύστημα.

Οσοι συλλαμβάνονται από τις ουκρανικές αρχές στην προσπάθειά τους να φύγουν από τη χώρα κινδυνεύουν με πρόστιμο 92-230 δολαρίων και με ποινή φυλάκισης έως και οκτώ ετών.

Δεν είναι σαφές αν όσοι επιλέξουν να επιστρέψουν στην Ουκρανία στο μέλλον θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αναδρομική τιμωρία, αλλά ο Βενισλάβσκι δήλωσε ότι δεν πιστεύει πως κάτι τέτοιο θα ήταν προς το εθνικό συμφέρον.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News