Η έννοια της Μεταπολίτευσης είναι παραλλήλως συγκεκριμένη και αφηρημένη. Εξαρτάται, δηλαδή, σε τι ακριβώς αναφέρεσαι. Αν η συζήτηση αφορά την αρχή της, ως ιστορική περίοδος, τότε μπορείς να σημειώσεις και την ημερομηνία εκκίνησης. Αν τώρα η κουβέντα πάει στη διάρκεια ή στο «τέλος», υπάρχει χώρος για κάθε άποψη.

Κάποιοι τοποθετούν το «τέλος της Μεταπολίτευσης» στην αρχή της οικονομικής κρίσης ή στη νίκη στου ΣΥΡΙΖΑ με την εξάλειψη του παραδοσιακού δικομματισμού. Είναι και άλλοι που δεν κατανοούν την ανάγκη για να υπάρχει ένα «τέλος». Αφού το πολίτευμα παραμένει ίδιο και η χώρα πορεύεται εξελισσόμενη κοινωνικά και οικονομικά. Νομίζω είναι και κάτι ακόμα που δεν επιτρέπει στη Μεταπολίτευση να αποκτήσει πιο συμπαγή μορφή ως ιστορικός όρος. Σε κάθε δεκαετία αυτής της περιόδου βλέπουμε μία χώρα που αλλάζει θεαματικά, ενίοτε και δραματικά. Πώς μπορείς, λοιπόν, να αξιολογείς αυτό το διάστημα ως κάτι ενιαίο; Από όποια πλευρά και αν το δεις, η αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 και η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004, είναι δύο γεγονότα που λες ότι συνέβησαν σε διαφορετικές χώρες. Αλλά αυτά είναι τεχνικές λεπτομέρειες. Και, τέλος πάντων, η συμπλήρωση μισού αιώνα από την αποκατάσταση του πολιτεύματος επιτρέπει έναν ολοκληρωμένη απολογισμό, μία ιστορική επισκόπηση που θα φωτίσει τις αλλαγές στη χώρα. Αυτό επιχειρεί, με το κύρος που τον διακρίνει, ο «Κύκλος Ιδεών», του Ευάγγελου Βενιζέλου. «Η καμπύλη της Μεταπολίτευσης» είναι ο τίτλος του συνεδρίου που βρίσκεται σε εξέλιξη στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Στην εκκίνηση του συνεδρίου παρουσιάστηκε, από τον Στράτο Φαναρά της Metron Analysis, μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα για τις αποτιμήσεις της κοινής γνώμης πάνω στα τελευταία πενήντα χρόνια. Και αν θέλαμε σώνει και καλά να δώσουμε έναν τίτλο στα αποτελέσματα της έρευνας, θα ήταν μάλλον εύκολο: «ΠΑΣΟΚ, ωραία χρόνια».

Σύμφωνα με την έρευνα, η επιδραστικότητα του ΠΑΣΟΚ στη μεταπολιτευτική περίοδο απέχει παρασάγγας από την αντίστοιχη επιρροή της Νέας Δημοκρατίας (63% έναντι 24%). Ωστόσο οι δύο πιο σημαντικές στιγμές, κατά τους ερωτηθέντες, πιστώνονται στη Νέα Δημοκρατία και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Πρόκειται για το δημοψήφισμα του 1974 και την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ. Ετσι είναι λογικό ο Ανδρέας Παπανδρέου (64%) και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (63%) να θεωρούνται τα πρόσωπα με τη μεγαλύτερη θετική επιρροή στην πορεία της χώρας. Πολύ πιο πίσω, στο 39%, είναι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Ποια στιγμή αξιολογείται ως πιο αρνητική; Αυτονόητο. Το  δημοψήφισμα του 2015. Δικαίως!

Γενικώς η έρευνα καταγράφει κάτι νοσταλγικό για τα 80s, η κοινή γνώμη, ακόμα και το κομμάτι της που δεν έζησε τη συγκεκριμένη περίοδο, αποτιμά θετικά την περίοδο. Οι μεγαλύτερες ηλικίες επειδή διαπίστωσαν ότι έζησαν καλύτερα από τους γονείς τους. Και οι μικρότερες ηλικίες επειδή τώρα πιστεύουν ότι ζουν χειρότερα από την προηγούμενη γενιά. Σε αυτή τη νοσταλγία πρέπει να αποδοθεί και το γενικότερο κλίμα που, χάρη αστεϊσμού, περιγράφει την εποχή ΠΑΣΟΚ ως μία περίοδο μεγάλης ευμάρειας και ανεμελιάς. Το 66% της ηλικιακής ομάδας 17-27 δηλώνει ότι ζει χειρότερα από τους γονείς του. Και εδώ σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Ενδεχομένως οι νεότερες γενιές να μη συμβιβάζονται με συνθήκες που, στην εποχή των γονιών τους, εθεωρούντο ιδανικές.

Η αποχώρηση των μεγαλύτερων γενιών καταγράφεται, εμμέσως, στο ερώτημα περί αυτοπροσδιορισμού. Το 47% δηλώνει ότι αισθάνεται «Ελληνας και Ευρωπαίος» με το 43% να αυτοπροσδιορίζεται μόνο ως Ελληνας. Το 46% θεωρεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση, ενώ το 45% συμφωνεί με την ιστορική φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή: η Ελλάδα ανήκει στη Δύση.

Και ας πάμε πάλι στο τέλος της Μεταπολίτευσης. Τι πιστεύει η κοινή γνώμη; Οι μισοί δηλώνουν ότι η Μεταπολίτευση τελείωσε. Από αυτούς, το 44% είδε το τέλος με την είσοδο στον 21ο αιώνα και το 37% με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Αλλά νομίζω ότι το βλέπουμε λάθος όταν συζητάμε περί τέλους. Η Μεταπολίτευση ήταν κάτι σαν το Big Bang. Εγινε κάτι μεγάλο που εξελίσσεται διαρκώς. Υπάρχει αρχή, αλλά, ευτυχώς, δεν διακρίνεται ορατό τέλος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News