Μέσα στην πληθώρα σειρών που υπάρχουν στη διάθεσή μας, ένας από τους ελάχιστους τρόπους ψυχαγωγίας που επιτρέπει και μάλιστα ευνοεί η καραντίνα, ξεχωρίζει μία που πολύ πρόσφατα «ανέβηκε» στο Netflix, το «Unorthodox».

Ο κεντρικός χαρακτήρας της σειράς, η οποία είναι βασισμένη στην ομότιτλη αυτοβιογραφία της Ντέμπορα Φέλντμαν, είναι μία νεαρή κοπέλα, η Εστι, μέλος της υπέρ-ορθόδοξης κοινότητας των Xασιδιστών Εβραίων που ζουν στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Την παρακολουθούμε να δραπετεύει από την κοινότητά της και να πηγαίνει στο Βερολίνο, προσπαθώντας να κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Παράλληλα, με flash-back βλέπουμε την ζωή της στην κοινότητα και τα γεγονότα που οδήγησαν στην απόφασή της.

Δύσκολα κανείς δεν σοκάρεται από τον υπερσυντηρητικό τρόπο ζωής της κοινότητας, από τους κανόνες, τους περιορισμούς και τις υποχρεώσεις, ιδιαίτερα για τις γυναίκες. Αν και ζουν στη Νέα Υόρκη, στο κέντρο του κόσμου, δεν έχουν ουσιαστική αλληλεπίδραση με τη ζωή της πόλης. Δεν έχουν τηλεόραση, ούτε ιντερνέτ, παρακολουθούν σχολεία της κοινότητάς τους και η καθημερινότητά τους όπως και όλη η ζωή τους προσδιορίζεται από θρησκευτικούς κανόνες. Αν και γνωρίζουν Αγγλικά, μεταξύ τους επικοινωνούν στα Γίντις, σε μία διάλεκτο με γερμανικά κατά βάση στοιχεία αλλά και λέξεις από άλλες γλώσσες.

Η συγκεκριμένη κοινότητα έχει τις ρίζες της στην Ανατολική Ευρώπη, και τα παλαιότερα μέλη της έφτασαν στην Αμερική μετά τον πόλεμο. Το ενδιαφέρον είναι ότι η φανατική προσήλωση στις θρησκευτικές παραδόσεις και στον τρόπο ζωής που αυτές επιβάλουν, βασίζεται σε ένα συγκριμένο ιστορικό γεγονός, το Ολοκαύτωμα. Το να κάνουν πολλά παιδιά είναι υποχρέωσή τους, η μοναδική για τις γυναίκες, ώστε να αντικαταστήσουν τα εκατομμύρια που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Η πρωταγωνίστρια όταν βρίσκεται σε μια λίμνη έξω από το Βερολίνο, στην Βάνζεε, και μαθαίνει ότι εκεί αποφασίστηκε η «Τελική Λύση», θεωρεί αδιανόητο ότι άνθρωποι σήμερα κάνουν μπάνιο και διασκεδάζουν εκεί. Σε μία οικογενειακή συγκέντρωση ο γηραιότερος της οικογένειας εξηγεί ότι όταν στο παρελθόν προσπάθησαν να ενσωματωθούν στην κοινωνία η οποία τους περιέβαλε, το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή. Ο τρόπος για να επιβιώσουν είναι να παραμείνουν ο εαυτός τους.

Στην πραγματικότητα η απουσία επαφής με τον υπόλοιπο κόσμο, η πεποίθηση για την ιδιαιτερότητά τους και την ασφάλεια που τους παρέχει, καθώς και η υπακοή στην αυθεντία των θρησκευτικών ηγετών οι οποίοι υποκαθιστούν οποιαδήποτε άλλη θεσμική και επιστημονική αρχή, θέτει τα μέλη της κοινότητας σε μεγαλύτερους κινδύνους. Εκεί εμφανίζονται σήμερα τα περισσότερα κρούσματα κορονοϊού, όπως και τον προηγούμενο χρόνο περισσότερα κρούσματα ιλαράς. Οποιαδήποτε οδηγία για λήψη μέτρων προστασίας δεν γίνεται αποδεκτή εάν δεν επιδοκιμαστεί από τους ραβίνους. Εδώ βέβαια δεν μπορεί να μη σκεφτεί κανείς και τη δική μας πρόσφατη εμπειρία, όπου η επικρότηση μέτρων που αφορούσαν την συνάθροιση στις εκκλησίες από τον ιερέα της ενορίας ήταν προϋπόθεση για τη τήρηση τους από κάποιους πιστούς.

Είναι ένα ζωντανό παράδειγμα μία ακραίας αλλά όχι μοναδικής τάσης πολλών εθνικών και θρησκευτικών ομάδων που η ύπαρξή τους προσδιορίζεται από ένα συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, ενώ θεωρούν ότι η περιχαράκωση στις παραδόσεις και η άρνηση να συμπορευθούν με τον κόσμο και να ακολουθήσουν την εποχή τους είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για την προστασία τους από οποιαδήποτε εξωτερική απειλή, πραγματική ή φανταστική. Για να προχωρήσουν μπροστά ουσιαστικά πρέπει να μείνουν στάσιμοι. Για αυτούς το παρόν δεν κουβαλάει μέσα του μέρος του παρελθόντος, απαραίτητο συστατικό για τη πορεία προς το μέλλον. Εδώ το παρελθόν χρησιμοποιεί σαν όχημα το παρόν για να διασφαλίσει ότι θα πάει στο μέλλον (και πάλι μπορούμε να βρούμε και στην Ελλάδα ενδείξεις αυτής της τάσης, σαφέστατα λιγότερο ακραία).

Η πιθανότητα απόδρασης από αυτή την κοινότητα είναι μηδαμινή. Στη σειρά, όπως και στη πραγματικότητα, η πρωταγωνίστρια τα καταφέρνει. Η κοινότητα αυτή αποτελεί ένα ζωντανό απολίθωμα της προνεωτερικής παραδοσιακής κοινωνίας, η οποία δεν είναι και τόσο παλιά όσο νομίζουμε. Η δυσκολία δεν είναι μόνο η βίαιη σωματική και λεκτική πίεση από τα υπόλοιπα μέλη για την επιστροφή όποιου πάρει την απόφαση να φύγει. Είναι η αδυναμία επιβίωσης εκτός των συνόρων της κοινότητας και της οικογένειας. Τα μέλη της δεν έχουν ούτε την κατάλληλη μόρφωση να εργαστούν, ούτε τις κοινωνικές δεξιότητες που απαιτούνται για μία φυσιολογική συμβίωση με τα υπόλοιπα μέλη μίας ελεύθερης και σύγχρονης κοινωνίας. Για αυτό και οι περισσότεροι επιστρέφουν. Και βέβαια οι πιθανότητες ελαχιστοποιούνται στην περίπτωση γυναικών.

Η σειρά περιγράφει το βίωμα μίας γυναίκας στην χασιδική κοινότητα. Ο ρόλος της και οι υποχρεώσεις της προδιαγεγραμμένες, και ο δρόμος για να τις αναλάβει επίπονος, για τη σύγχρονη εποχή αδιανόητος. Το ενδιαφέρον είναι πως σε πρώτη ανάγνωση η εικόνα που παρουσιάζεται εισπράττεται από τον θεατή ως καταπίεση των γυναικών από μία πατριαρχική κοινωνία. Στη πραγματικότητα όμως η αλληλεπίδραση αντρών γυναικών είναι ελάχιστη.

Οι ζωές και οι χαρακτήρες των αντρών της σειράς δεν προκαλούν αντιπάθεια, αλλά λύπηση. Η ίδια η συγγραφέας αναφέρει σε πρόσφατη συνέντευξη της ότι οι γυναίκες του περιβάλλοντός της ήταν εκείνες που την καταπίεζαν, καθώς της καθόριζαν τα όρια μέσα στα οποία πρέπει να κινείται, που την προετοίμαζαν για το ρόλο της. Οι άντρες ήταν χωμένοι στη μελέτη των ιερών κειμένων τους, ενώ οι γυναίκες ήταν η κινητήρια δύναμη όλου του συστήματος. Ήταν σαν μία θεατρική παράσταση, όπου άντρες είχαν γράψει το κείμενο, αλλά οι γυναίκες διασφάλιζαν ότι θα ανέβαινε στη σκηνή κάθε μέρα.

Είχα βρεθεί πριν από ένα χρόνο στην συγκεκριμένη συνοικία του Μπρούκλιν. Με είχε ξενίσει η εικόνα των Χασιδιστών, ειδικά των γυναικών και των παιδιών, τους άντρες τους συναντά κανείς και σε άλλες περιοχές της Νέας Υόρκης. Οι πολυκατοικίες στις οποίες μένουν ξεχωρίζουν καθώς τα διαμερίσματα έχουν μικρά μπαλκόνια που σκεπάζονται σχεδόν ολόκληρα από κάγκελα. Όταν συνέβαινε να περπατάω στο πεζοδρόμιο και να με πλησιάζει κάποιος από την αντίθετη κατεύθυνση, όταν έφτανε κοντά μου έκανε ένα ημικύκλιο ώστε να αποφευχθεί η εγγύτητά μας όσο περισσότερο γίνεται. Σαν να φοβόταν μήπως τον μολύνω. Την ίδια κίνηση πλέον βλέπει κανείς και εδώ αυτή τη περίοδο και ο λόγος είναι ακριβώς αυτός. Είναι σαν η κοινότητα των Χασιδιστών να εφαρμόζει μόνιμα συλλογικά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης από όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους εδώ και δεκαετίες. Αλλά στην περίπτωσή τους αυτό είναι που αρρωσταίνει όσους το αντιλαμβάνονται.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News