Το πολυσυζητημένο Σύνδρομο της Μεγάλης Αδελφής δίνει εξηγήσεις περίπου για κάθε πρόβλημα που μπορεί να προκύψει στην ενήλικη ζωή του κοριτσιού που γεννήθηκε πρώτο. Πρόκειται για παιδιά που είχαν από μικρά την ευθύνη στις πλάτες τους, για γυναίκες που λέγεται πως αισθάνονται την ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους, να αφήνουν τον εαυτό τους τελευταίο, για καταθλιπτικές προσωπικότητες, για αγχωτικές και η λίστα δεν τελειώνει εδώ.

Ο «μιζεραλισμός» της ποπ ψευδοψυχολογίας λες και είναι φτιαγμένος για να σε ψυχοπλακώνει. «Μήπως φταίει το περιβάλλον», σκέφτηκα διαβάζοντας το τελευταίο άρθρο των New York Times για το θέμα που ως τίτλος φέρνει εκατομμύρια κλικ ειδικά στο Tik Tok. Για πρώτη φορά οι μεγάλες αδελφές βρίσκονται στο προσκήνιο και ενώ εκείνες ίσως το  απολαμβάνουν, οι γονείς προβληματίζονται.

«Αν κάπου φταίω, θα ήθελα να καταλάβω πώς μπορώ να προλάβω το κακό», ίσως σκέφτεστε. Δεν ζούμε σε σκληρές αγροτικές κοινωνίες του παρελθόντος όπου η μέση οικογένεια ήταν πολύτεκνη και το μεγαλύτερο παιδί μεγάλωνε τα μικρότερα. Δεν ανάγκασα τη μεγαλύτερη μου κόρη να με βοηθάει, δεν την εκπαίδευσα να γίνει η ανήλικη αγία βοηθός της μαμάς, να κάνει υπομονή και να καταλαβαίνει πως η μικρότερη αδελφή της έχει άλλες ανάγκες. Θεώρησα υποχρέωση μου να δώσω στο πρώτο μου παιδί ένα αδελφάκι και ως μαμά που υπήρξε μελαγχολικό μοναχοπαίδι, ανακάλυψα στη πορεία με έκπληξη πως τα αδέλφια έχουν πρώτα μια σχέση μεταξύ τους, έπειτα μια σχέση με τους γονείς τους και κάπου στο τέλος βρίσκεται και η οικογένεια ως σύνολο. Δεν ξέρω τι γίνεται με άλλα παιδιά, γνωρίζω μόνο πως οι κόρες μου είναι σαν να έχουν ένα δικό τους ανεξάρτητο κρατίδιο στο σπίτι, όπου τα δικά τους θέματα είναι ρυθμισμένα με κανόνες που δεν μου έχουν αποκαλύψει, έτσι όπως και οι περισσότεροι γονείς έχω κατά βάθος μαύρα μεσάνυχτα: Είναι η μεγάλη αδελφή, το ήσυχο ταλαιπωρημένο, σοφό παιδί που υποχρεωτικά μεγαλώνει πριν την ώρα του;

Το πόσο καθοριστική είναι η σειρά με την οποία το άτομο γεννιέται στην οικογένεια, δεν είναι μια νέα υπόθεση.

Τα στερεότυπα, είναι πολλά και αντικρουόμενα. Για τα μεσαία παιδιά, θυμάμαι όταν πήγαινα σχολείο, τις μαμάδες τους να ψιθυρίζουν στις άλλες μαμάδες πως είναι τα πιο καταπιεσμένα, οι Βενιαμίν οι πιο χαϊδεμένοι και τα πρώτα;

Για τα πρώτα υπήρχε πάντα σύγχυση. Είναι τα πιο πειθαρχημένα; Οχι απαραιτήτως. Τα πιο ευγενικά; Οχι, σε κάθε περίπτωση.

Αυτό που μάλλον συμβαίνει όταν η ανατροφή του δεύτερου παιδιού μοιάζει πιο εύκολη, είναι πως οι προσδοκίες των γονιών είναι πιο ρεαλιστικές, οι οικογένειες πιο έμπειρες και αν όλα πηγαίνουν σχετικά καλά, η παρουσία του μεγαλύτερου βοηθά ποικιλοτρόπως.

Η πρώτη μου κόρη είναι εκείνη που θα πιάσει από το χέρι την κατά εφτά χρόνια μικρότερη αδελφή της, αν τα δικά μου χέρια είναι γεμάτα. Θα την προσέξει για λίγο αν χρειαστεί, θα κάνει στα ψέματα πως πίνει και εκείνη φάρμακο αν χρειαστεί να πείσουμε την μικρή να πιει ένα πικρό σιρόπι. Η μεγαλύτερή μου κόρη παραμένει βέβαια παιδί, καμιά φορά άτακτο και πεισματικά ανυπάκουο όπως όλοι οι έφηβοι στα δεκατέσσερά τους, που ενώ μπορεί να κάνει γενικά του κεφαλιού της, παραμένει φροντιστική για τη μικρή. Ομως ακόμη και τα πρώτα παιδιά που δεν εκφράζονται με ανάλογη τρυφερότητα ή είναι αδιάφορα για τα αδέλφια τους πιθανώς αισθάνονται πικρία επειδή οι γονείς δεν λαμβάνουν συνήθως υπ’ όψιν ένα παιδί που δεν θέλει και δεν ζήτησε μικρότερο αδελφάκι.

Τελικά τι ισχύει;

Ενώ το Σύνδρομο της Μεγάλης Αδελφής δεν αποτελεί διάγνωση και δεν είναι επιστημονικός όρος, είναι ένας από αυτούς τους νεωτερισμούς που βοηθούν τους ανθρώπους να κατηγοριοποιήσουν τον εαυτό τους σύμφωνα με κάποια γνωρίσματα – και αυτό, στην εποχή μας, που όλοι ψάχνουν τον εαυτό τους, προκαλεί ενδιαφέρον. Γιατί όμως δεν γίνεται λόγος και για το Σύνδρομο του Μεγάλου Αδελφού; Η απάντηση είναι ότι τείνουμε να συνδέουμε την ωριμότητα με τα κορίτσια, εντούτοις οι επιστημονικές μελέτες αφορούν και τα δύο φύλα.

Ερευνες που διεξήχθησαν σχετικά με τη σειρά γέννησης δεν ανέφεραν συνταρακτικές διαφορές ενώ ένα από τα προβλήματα των συγκεκριμένων είναι πως αναζήτησαν ευρήματα μια δεδομένη στιγμή στη ζωή των συμμετεχόντων και όχι σε διάρκεια. Πολλοί παράγοντες, όπως το στρες της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, φαίνεται πως επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά των παιδιών τους και υπάρχουν ενδείξεις πως το μητρικό άγχος μπορεί να συμβάλει στο να ωριμάσουν τα συγκεκριμένα παιδιά ταχύτερα.

Αυτό στο οποίο συγκλίνουν διαχρονικά οι έρευνες, με κυριότερη μία που δημοσιεύτηκε το 2015 και βασίζεται σε στοιχεία 370.000 μαθητών στις ΗΠΑ, είναι πως τα πρωτότοκα παιδιά έχουν καλύτερες επιδόσεις σε τομείς που σχετίζονται με την ευφυΐα, όμως το αν η εξυπνάδα μπορεί με ακρίβεια να μετρηθεί είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα. Οι μεγαλύτερες αδελφές, φαίνεται πάντως να έχουν, μάλλον προτερήματα και όχι προβλήματα.

Μια έρευνα του 2012 αναφέρει πως είναι πιθανότερο να επιτύχουν περισσότερο επαγγελματικά από τα αδέλφια τους, ενώ μια άλλη του 2015 αναφέρει πως είναι πιθανότερο να κατέχουν ηγετικές θέσεις. Πέρα από έρευνες, και η εμπειρία έχει να προσθέσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς γυναίκες που υπήρξαν πρωθυπουργοί, δεν ήταν απαραιτήτως οι μεγαλύτερες αδερφές στην οικογένεια όμως στην πλειοψηφία τους (ειδικά όσες εκλέχθηκαν μέχρι το 1989), δεν είχαν αδελφούς που γεννήθηκαν πριν από εκείνες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News