1012
| Shutterstock/CreativeProtagon

Το πραγματικό πρόβλημα με τα ενοίκια

Πάνος Παπαδόπουλος Πάνος Παπαδόπουλος 24 Απριλίου 2025, 16:21
|Shutterstock/CreativeProtagon

Το πραγματικό πρόβλημα με τα ενοίκια

Πάνος Παπαδόπουλος Πάνος Παπαδόπουλος 24 Απριλίου 2025, 16:21

Παρά τις όποιες επιμέρους γκρίνιες ή πέρα από την όποια υμνολογία για τα μέτρα που ανακοίνωσε την Τρίτη ο Κυριάκος Μητσοτάκης, οφείλουμε να παρατηρήσουμε πως είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι η κυβέρνηση βγήκε τελικά και αυτή στο ξέφωτο της πραγματικότητας και αναγνώρισε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τα ενοίκια στη χώρα μας, σε βαθμό που να απαιτούνται  εμβαλωματικές λύσεις. Αυτό, εξάλλου, μας είπε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός: «Ξέρω πόσο δύσκολα τα βγάζουν πέρα οι συμπολίτες μας που είναι στο ενοίκιο και η ανακούφισή τους είναι για εμένα η πρώτη μου προτεραιότητα. Γι’ αυτό αποφασίσαμε κάθε χρόνο, και συγκεκριμένα τον μήνα Νοέμβριο, η πολιτεία να επιστρέφει στους ενοικιαστές ένα πλήρες ενοίκιο, ώστε να ελαφρυνθούν τα έξοδά τους».

Είναι αυτό το μέτρο μια «απάντηση στο πρόβλημα της στέγης», όπως επίσης είπε ο κ. Μητσοτάκης στο διάγγελμά του; Εδώ χωράει πολλή συζήτηση.

Κάποιοι παρατήρησαν ότι το μέτρο αφορά αυτούς που ήδη έχουν βρει σπίτι και όχι αυτούς που ψάχνουν να βρουν σπίτι, άρα δεν είναι καν απάντηση στο πρόβλημα της στέγης.

Κάποιοι άλλοι επεσήμαναν ότι η προσθήκη κρατικού χρήματος σε μια ήδη υπερθερμασμένη αγορά, μπορεί να έχει τα ακριβώς αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, αυξάνοντας κι άλλο τη ζήτηση, ενώ το διαθέσιμο κτιριακό απόθεμα, ιδίως στα αστικά κέντρα, παραμένει στάσιμο και ανεπαρκές.

Αρκετοί, βέβαια, σημείωσαν ότι αυτό το μέτρο είναι θετικό διότι αποτελεί ένα κίνητρο για να «ασπρίσουν» τα ενοίκια, για «να μην κοροϊδευόμαστε», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στο Direct του Γιώργου Ευγενίδη· υπό αυτήν την έννοια, όμως, είναι εντελώς άλλη η στόχευση του μέτρου και φυσικά όχι μια απάντηση στο Στεγαστικό.

Ολοι, πάντως, αναγνώρισαν ότι πρόκειται για «μια ανάσα» για όσους ενοικιαστές δικαιούνται την επιστροφή –και μια ανάσα δεν είναι καθόλου μικρό πράγμα τη σήμερον ημέραν.

Το πρόβλημα όμως με τα ενοίκια, το πρόβλημα της στέγης γενικότερα, δεν είναι θέμα μιας φθινοπωρινής «ανάσας» ή ζήτημα επιδομάτων, ούτε μπορεί να αναλύεται με οικονομοτεχνικούς όρους, καμπύλες προσφοράς και ζήτησης και αξίες που πέφτουν και ανεβαίνουν –ακόμα και αν δεχτούμε ότι έχουμε μια κυβέρνηση που διακρίνεται για την τεχνοκρατική θεώρηση των πραγμάτων. Πολύ απλά, η στέγη δεν είναι μπίζνες, δεν μπορεί να είναι μπίζνες –και αυτό είναι, αν θέλετε, το πρόβλημα των πολιτικών που υιοθετούνται και εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια: ότι έγιναν τα σπίτια των ανθρώπων πεδίο βιαστικού επιχειρείν, γρήγορου πλουτισμού και μαζί ένα εργαλείο δημοσίων εσόδων.

Η στέγη, όμως, είναι ένα θεμελιώδες κοινωνικό αγαθό. Ενα αγαθό και όχι ένα προϊόν, το οποίο δεν μπορεί να μπαίνει στη συζήτηση με βάση το ζύγι της οικονομικής ανάπτυξης, μολονότι παραδοσιακά καταλήγει να παίζει καταλυτικό ρόλο στα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας. (Η κυβέρνηση μπορεί να επαίρεται ότι είναι η αύξηση του ΑΕΠ και η θεαματική βελτίωση της οικονομίας που συμπαρασύρουν τα ενοίκια προς τα πάνω, αλλά εδώ είναι κάτι σαν το αυγό και την κότα, μπορεί να είναι τα ενοίκια και οι τιμές των ακινήτων –λόγω της Golden Visa και του Airbnb– αυτές που ανεβάζουν το ΑΕΠ και ούτω καθ’ εξής, σε έναν όχι και τόσο ενάρετο κύκλο τελικά.)

Η στέγη είναι ένα αγαθό που δεν μπορεί να υπόκειται αβασάνιστα στους όρους της ελεύθερης αγοράς. Είναι δικαίωμα, όχι προϊόν. Η στέγη είναι η αφετηρία απ’ όπου οι άνθρωποι θα ξεκινήσουν το δύσκολο ταξίδι τους προς την επιδίωξη της ευτυχίας και της προκοπής, η εστία μέσα από την οποία θα ονειρευτούν να φτιάξουν οικογένεια, μια βάση απ’ όπου θα επιχειρήσουν μια επανεκκίνηση. Αυτό δεν μπορεί να τίθεται διαρκώς υπό αίρεση, ανάλογα με τα κέφια της αγοράς, με το αν οι τουρίστες μας έχουν εφέτος περισσότερη όρεξη για Εξάρχεια και λιγότερο για Κουκάκι, ή με το πώς ξύπνησε και πόσο άπληστος ένιωσε ο ιδιοκτήτης του ακινήτου.

Σύμφωνοι, και ο ιδιοκτήτης κάπως πρέπει να ζήσει, αν και εδώ επίσης χωράει πολλή κουβέντα για το πόσο αναπτυξιακά σωστό, αν όχι ηθικά σωστό, είναι ένας άνθρωπος να ζει από νοίκια. Αλλά σε αυτό το θέμα, η σχέση και αφορά ένα κοινωνικό αγαθό ύψιστης σημασίας όπως προείπαμε και είναι ετεροβαρής. Δεν είναι μια απλή σχέση δούναι και λαβείν, όσο και αν έτσι θέλουν κάποιοι να την εμφανίζουν.

Ο ιδιοκτήτης, ο άνθρωπος που έχει σπίτι, είναι σε θέση ισχύος και ο ενοικιαστής, ο άνθρωπος που δεν έχει σπίτι, στη θέση του αδύναμου – η συνεχής επίκληση των ενώσεων ιδιοκτητών για κάποιους που αφήνουν νοίκια απλήρωτα δεν αναιρεί την πραγματικότητα, αφήστε που ως δικαιολογία καταντά αστεία. Και αν αυτή η ταξική πραγματικότητα υπήρχε πάντα και τι να κάνουμε, ελεύθερη οικονομία έχουμε, τα τελευταία χρόνια, ακριβώς λόγω της τρομακτικής ζήτησης και της περιορισμένης προσφοράς, αυτή η σχέση έχει κατρακυλήσει σε επίπεδα στυγνής εκμετάλλευσης και ωμού εκβιασμού. Ολόκληρες πολυκατοικίες –χάρη και στην αγαπημένη των ταμείων του κράτους Golden Visa– ανήκουν πια σε ένα πρόσωπο που συχνά δεν είναι καν πρόσωπο, αλλά μια απρόσωπη εταιρεία που ψάχνει κέρδη, αδιαφορώντας για όλα τα άλλα. Τα συμβόλαια τελειώνουν και απαιτούνται αυξήσεις 60% και 70%. Και ο ενοικιαστής είναι σε κάθε περίπτωση ένας τρομοκρατημένος εκβιαζόμενος: το σπιτικό ή η οικογένεια που έχει τολμήσει να δημιουργήσει βρίσκονται ανά τριετία υπό ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρείας, η οποία λύνεται μόνο εφόσον καταβάλει τα απαιτούμενα λύτρα –και αυτό προσωρινά, ως το επόμενο συμβόλαιο, αλλιώς πρέπει να φύγει, να ψάξει να ζήσει κάπου αλλού, σε μια αγορά-ζούγκλα.

Εδώ είναι λοιπόν το πρόβλημα, αν θέλει η κυβέρνηση πραγματικά να παρέμβει. Εφόσον έχει αναγνωρίσει ότι υπάρχει ζήτημα στέγης, η Πολιτεία οφείλει να σταθεί στο πλευρό του πιο αδύναμου –ήδη εξάλλου έχει σπεύσει να απαλλάξει τον ισχυρό, τους ιδιοκτήτες ακινήτων, από τα περισσότερα βάρη. Αν δεν θέλει να χτίσει κατοικίες η ίδια, γιατί δεν της πάει ο κρατισμός, και αν δεν θέλει ή δεν μπορεί τώρα να προστατεύσει τον ενοικιαστή από παράλογες και σαφώς πάνω από τον πληθωρισμό αυξήσεις, μπορεί για αρχή να θεσμοθετήσει πιο μακροχρόνια συμβόλαια των ενοικίων το οποία θα μπορούν να εγγυηθούν ένα πιο ασφαλές πλαίσιο για τους ανθρώπους που θα πάνε να μείνουν σε ένα σπίτι. Ενα συμβόλαιο, εξαετίας π.χ., μπορεί να αποτελεί εκείνη τη σιγουριά που αναζητεί ένα ζευγάρι για να σκεφτεί να κάνει οικογένεια.

Η πραγματική προστασία του ενοικιαστή, όχι το κάθε Νοέμβριο χαρτζιλίκωμά του, είναι μια κίνηση που απαντά και στο Στεγαστικό αλλά και σε πτυχές του Δημογραφικού, για το οποίο επίσης η κυβέρνησή μας λέει ότι ενδιαφέρεται. Ας το αποδείξει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...