Πριν από χρόνια συναντήθηκα με εκπροσώπους Ρομά προκειμένου να πάρω πληροφορίες για την πρωτοβουλία τους σχετικά με τη σύσταση πολιτικού φορέα. Βγαίνοντας από τη συνάντηση, στα δυτικά της Αττικής, πέτυχα ένα νεαρό, καλοντυμένο άνδρα που μου συστήθηκε ως σημαίνον στέλεχος της κοινότητας. Ναι, έτσι ήταν. Σημαντικός και πετυχημένος, καθώς οδηγούσε ένα πολυτελές αυτοκίνητο.

Δύο πράγματα θυμάμαι από εκείνη τη συνάντηση. Με το που ξεκινήσαμε την κουβέντα, μου είπε ότι είχε κάνει σεξ με μία πολύ γνωστή και όμορφη ηθοποιό. Του είπα ότι δεν τον πιστεύω και στράβωσε. Στη συνέχεια, μου έδωσε το ελεύθερο να του ζητήσω ό,τι θέλω, τα πάντα. Και όταν λέμε τα πάντα, εννοούμε τα πάντα. Μπήκα στον πειρασμό και ρώτησα για ένα Καλάσνικοφ. Εβαλε τα γέλια. Σιγά το αίτημα. Και μετά πήγαμε βόλτα στον καταυλισμό με την κούρσα που μύριζε ένα περίεργο βαρύ άρωμα με κάτι από λιβάνι. Στον καταυλισμό είδα αυτά που βλέπετε και εσείς στα τηλεοπτικά ρεπορτάζ. Ξυπόλητα παιδιά να παίζουν με σκουπίδια, γυναίκες να τα μαζεύουν όπως η κότα τα κλωσόπουλα, λάστιχα με φορεμένες ζάντες, ένα γυμνό αυτοκίνητο, ψυγεία και πλυντήρια, χαλκός, αμέτρητα τενεκεδάκια και ανακυκλώσιμα υλικά. Μία φτωχογειτονιά της Βομβάης την οποία επισκέπτεσαι και με αστικό λεωφορείο.

Είναι βέβαιο ότι αν επισκεφτώ σήμερα τον καταυλισμό, η εικόνα δεν θα είναι διαφορετική. Απλώς στα σκουπίδια θα παίζουν τα παιδιά των παιδιών που είχα συναντήσει. «Δεν βγαίνει η ζωή εκεί, αλλά και πού άλλου να πας;» μου είπε πρόσφατα η Μαρία, μία γυναίκα Ρομά που, στα 54 της, έχει 34 δισέγγονα. Τη ρώτησα αν θυμάται τα ονόματά τους. Φυσικά και τα θυμάται. Εχει γιο 40 ετών με δέκα εγγόνια. Κάτι τέτοιο θα συνέβαινε, αν ζούσε, με τον Νίκο που έπεσε νεκρός στο Πέραμα. Στα 20 του είχε δύο παιδιά και περίμενε το τρίτο. Και όταν στα 20 σου έχεις να ταΐσεις πολλά στόματα, το έγκλημα δείχνει ως μοναδική καταφυγή.

Ωστόσο δεν ευθύνονται μόνο οι συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και περιθωριοποίησης που βιώνουν οι Ρομά για τους υψηλούς δείκτες εγκληματικότητας. Είναι και η δική τους άρνηση και αδυναμία να ενταχθούν στο κοινωνικό περιβάλλον. Η γκετοποίησή τους δεν προκύπτει μόνο από τη δυσανεξία της κοινωνίας. Είναι και συνειδητή επιλογή της φυλής. Και αλήθεια, πόσοι είναι οι Ρομά στην Ελλάδα; Κανένας δεν ξέρει, άλλωστε πολλές γεννήσεις δεν δηλώνονται καν στα ληξιαρχεία. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 150.000 ως 350.000. Δεν μπορούν να μετρηθούν.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια «τρέχουν» πολλά προγράμματα για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, με εθνική και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Η αποτελεσματικότητά τους είναι μικρή. Οχι μόνο εδώ, αλλά και σε άλλες χώρες. Τα μέλη της κοινότητας (για την ακρίβεια οι επικεφαλής) βρίσκουν την ευκαιρία να βγάλουν κάποια χρήματα, συχνά εξαπατώντας τις αρμόδιες υπηρεσίες. Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι οι Ρομά επιδοτούνται για να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Το κάνουν μόνο Σεπτέμβριο και Μάιο. Και ο διευθυντής που θα αρνηθεί να χορηγήσει βεβαίωση φοίτησης, κάποιο μεσημέρι δεν θα γυρίσει στο σπίτι του στην κατάσταση που έφυγε το πρωί. Ομοίως, οι περισσότερες δράσεις για την επιχειρηματικότητα των Ρομά δεν οδηγούν πουθενά. Αντίστοιχα, υπάρχουν και πολλές περιπτώσεις Ρομά που πήραν τα χρήματα από πρόγραμμα στέγασης, αλλά προτίμησαν να μείνουν στο καλύβι του καταυλισμού.

Θα μπορούσε, αλήθεια, να γίνει κάτι; Αν δεν πειστούν να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, δεν πρόκειται να γίνει απολύτως τίποτα. Η κοινωνία θα συνεχίσει να τους αποδέχεται ως ένα μόνιμο πρόβλημα του περιθωρίου, θα τους χρεώνει όλη την ευθύνη της γκετοποίησης, θα τους αποφεύγει συνειδητά και θα ασχολείται μαζί τους μόνο αν πέσει καμιά σφαίρα ή γραφτεί καμιά τραγωδία στο πόδι.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News