Το 1789 ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν έγραψε στον Ζαν-Μπατίστ Λερουά (σημαντικός ερευνητής του ηλεκτρισμού και συγγραφέας πολλών άρθρων στην περίφημη «Εγκυκλοπαίδεια») μεταξύ άλλων την περίφημη φράση «σε αυτή τη ζωή δεν υπάρχει κάτι σίγουρο εκτός από τον θάνατο και τους φόρους». Βέβαια, μπορεί οι φόροι να υπάρχουν από την αρχαία εποχή, αλλά δεν είναι πάντα οι ίδιοι.

Πράγματι, οι διάφορες εξουσίες είχαν επιδείξει μέχρι τα χρόνια του Φράνκλιν μεγάλη εφευρετικότητα στην επιβολή φόρων, φθάνοντας ακόμα και σε ακραίες μορφές, όπως η επιβολή φορολογίας στη γενειάδα, που εμφανίσθηκε δύο φορές στην ευρωπαϊκή Ιστορία. Την πρώτη επέβαλαν τον φόρο ο άγγλος βασιλιάς Ερρίκος ο VII, που ανόρθωσε τη χώρα του μετά τον καταστροφικό Πόλεμο των δύο Ρόδων, και ο τσάρος Πέτρος ο Μέγας (αυτός για να πιέσει τους Ρώσους να μοιάζουν με τους άλλους Ευρωπαίους).

Και όμως, παρά την τόση εφευρετικότητα, ένας φόρος που σήμερα φαίνεται αυτονόητος και αναλύεται σε όλα τα εγχειρίδια δημόσιας οικονομικής, δεν υπήρχε στα χρόνια του Φράνκλιν. Πρόκειται για τον φόρο εισοδήματος!

Ο φόρος εισοδήματος λοιπόν εμφανίστηκε πρώτη φορά στην Αγγλία στις 9 Ιανουαρίου του 1799, οπότε μόλις γιόρτασε τα 225 γενέθλιά του. Και να σκεφτείτε ότι εμφανίσθηκε ως προσωρινός φόρος (!), από τον Γουίλιαμ Πιτ τον Νεότερο, για να καλυφθούν τα μεγάλα έξοδα του πολέμου της Αγγλίας με τον Ναπολέοντα.

Ο Γουίλιαμ Πιτ ο Νεότερος ήταν ένα μεταρρυθμιστής πρωθυπουργός, ο οποίος μεταξύ άλλων προσπάθησε να εξορθολογίσει το φορολογικό σύστημα της χώρας του. Ως προς τη θεώρηση της οικονομίας ακολουθούσε τις ιδέες του Ανταμ Σμιθ και μάλιστα από το 1783 που έγινε πρωθυπουργός, προσπάθησε να περάσει στο κοινοβούλιο διάφορες από τις ιδέες του. Πράγματι, στον «Πλούτο των Εθνών», ο Ανταμ Σμιθ υποστηρίζει ότι ένα φορολογικό σύστημα θα πρέπει να ακολουθεί τις εξής αρχές: δικαιοσύνη, βεβαιότητα, ευκολία και αποτελεσματικότητα.

Παράλληλα, ο φόρος θα πρέπει να είναι ανάλογος με την ικανότητα των νοικοκυριών να πληρώσουν. Ετσι, ο Γουίλιαμ Πιτ φορολόγησε κυρίως τους πλούσιους και το 1792 είχε ήδη ανεβάσει τα έσοδα του κράτους από 12,7 εκατ. Λίρες το 1783 σε 18,6 εκατ. Λίρες στερλίνες.

Ομως, από το 1793 η Αγγλία μπήκε σε πόλεμο με την επαναστατική Γαλλία και αυτό ανέβασε πολύ τις ανάγκες του κράτους σε χρήματα. Ετσι, καθώς οι έμμεσοι φόροι ήταν ήδη υψηλοί, ο Πιτ επέβαλε το 1799 τον πρώτο φόρο εισοδήματος στην Ιστορία. Με αυτόν φορολογήθηκαν όλα τα εισοδήματα πάνω από 200 λίρες με ποσοστό 10% ενώ τα εισοδήματα από 60 έως 200 λίρες φορολογήθηκαν προοδευτικά, αρχίζοντας από λιγότερο από 1% και φθάνοντας μέχρι το 10%.

Οπως ίσως μαντέψατε, ο φόρος αυτός δεν ήταν καθόλου δημοφιλής, ιδιαίτερα στους κύκλους των εμπόρων και των κατασκευαστών, και μάλιστα θεωρήθηκε ότι παραβιάζει την ιδιωτικότητα.

Το 1802 η Αγγλία με τη Γαλλία υπέγραψαν σύμφωνο ειρήνης και ο φόρος καταργήθηκε από τον διάδοχο του Πιτ, Χένρι Αντινκτον. Ομως, μόλις έναν χρόνο μετά, οι εχθροπραξίες ξανάρχισαν και ο φόρος εισοδήματος επανήλθε και διατηρήθηκε μέχρι το 1816, έναν χρόνο μετά τη μάχη του Βατερλό.

Ομως, αν και η κατάργηση του νόμου φορολογίας εισοδήματος έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το κοινοβούλιο, ο φόρος επανήλθε το 1842 και από τότε παρέμεινε. Στην Ελλάδα, ο φόρος εισοδήματος εισήχθη το 1909 με προοδευτική φορολόγηση από 3% έως 7% επί του καθαρού εισοδήματος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News