Στη μέση της πρώτης θητείας Μητσοτάκη, και ενώ οι δημοσκοπήσεις επιβεβαίωναν την κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας και την υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ, ο τότε εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης Νάσος Ηλιόπουλος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο να οδηγηθεί η Ελλάδα στο γερμανικό μοντέλο του «ενάμισι κόμματος εξουσίας». Ο φόβος του ήταν ότι η ΝΔ θα μετατραπεί σε ένα είδος ελληνικού CDU, που θα κέρδιζε διαρκώς τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία και με μεγάλες διαφορές, αφήνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ σε ρόλο SPD, δηλαδή ενός δεύτερου κόμματος με μεγάλη απόσταση από το πρώτο, το οποίο θα λειτουργούσε συμπληρωματικά, είτε για το πολιτικό σύστημα είτε για τη συγκρότηση κυβέρνησης.

Τρία χρόνια μετά, από τη δήλωση εκείνη δεν έχουν απομείνει πολλά πράγματα. Γιατί στη Γερμανία το SPD κέρδισε στο μεταξύ τις εκλογές –έστω και με ένα πολύ χαμηλό ποσοστό. Γιατί η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν έχει –αυτή τη στιγμή τουλάχιστον– ενάμισι κόμμα εξουσίας. Και γιατί ο ίδιος ο Ηλιόπουλος έχει αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τα περισσότερα στελέχη της γενιάς του. Ας του αναγνωρίσουμε ωστόσο το προφανές: η τελική αποτυχία της πρόγνωσής του, οφείλεται στο γεγονός ότι η γενική ιδέα της πέτυχε περισσότερο από όσο μπορούσε να φανταστεί ακόμα και ο ίδιος.

Η κατάσταση που βιώνει το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα είναι εντελώς πρωτόγνωρη. Και όσο και αν ψάξει κανείς στην πολιτική ιστορία της χώρας τον τελευταίο αιώνα, δεν θα βρει κάτι ανάλογο. Δηλαδή, όχι απλά να υπάρχει ένα κόμμα ή μια παράταξη που να κυριαρχεί και να κερδίζει συνεχόμενες εκλογές (αυτό έχει συμβεί στο παρελθόν και για πολύ μεγαλύτερο διάστημα), αλλά να υπάρχει στην πραγματικότητα μία μόνο κυβερνητική παράταξη, ένα μόνο κόμμα που να διεκδικεί την εξουσία.

Ολες οι δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες, ανεξάρτητα από επιμέρους διαφορές μεταξύ τους, επιβεβαιώνουν το ίδιο πράγμα. Η Νέα Δημοκρατία παραμένει σε υψηλά ποσοστά, βιώνοντας μια πολύ ελεγχόμενη κυβερνητική φθορά, με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δημοσκοπήσεων να δείχνουν ότι αν παραστεί ανάγκη μπορεί να ξαναπιάσει τα ποσοστά γύρω από το 40%. Και από εκεί και πέρα το χάος. Ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει σχεδόν το μισό από το μικρό ποσοστό του περασμένου Ιουνίου στην πρόθεση ψήφου, το ΠΑΣΟΚ δεν κερδίζει περισσότερες από 1-2 μονάδες, το ΚΚΕ αντιστοίχως, ΜέΡΑ25 και Πλεύση Ελευθερίας αντέχουν στα ποσοστά τους, η Νέα Αριστερά ξεκινά από πολύ χαμηλά. Ολοι μαζί, δύσκολα να φτάνουν στο 45%, επιβεβαιώνοντας ότι η Δεξιά παράταξη είναι για πρώτη φορά πλειοψηφική στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο, χωρίς να έχει συμβεί κάποιο τρομερό γεγονός που να προκαλέσει αυτή την πλειοψηφία: όποτε ξανασυνέβη η Ελλάδα έβγαινε από Εμφύλιο, Χούντα ή οι εκλογές ήταν «βίας και νοθείας».

Από όλα αυτά τα ευρήματα, το πιο εντυπωσιακό ίσως να μην είναι η ακόμα μεγαλύτερη πτώση του ΣΥΡΙΖΑ, όσο η στασιμότητα του ΠΑΣΟΚ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εδώ και καιρό ένα κόμμα σε αποδρομή, για λόγους που μπορούν να εξηγηθούν. Είναι πιο δύσκολο να εξηγηθεί η αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να εκμεταλλευτεί ουσιαστικά την οποιαδήποτε συγκυρία: ούτε την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ ούτε την ανέλπιστη νίκη στις δημοτικές εκλογές ούτε καν το δημοσκοπικό του πέρασμα στη δεύτερη θέση, που θα μπορούσε να του δώσει μια δυναμική στους αναποφάσιστους της Κεντροαριστεράς. Το ζήτημα γίνεται πιο εντυπωσιακό αν σκεφτούμε ότι το ΠΑΣΟΚ εμφάνιζε πολύ ψηλότερα δημοσκοπικά ποσοστά κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την εσωκομματική εκλογή του. Κάτι που σημαίνει ότι το «αίτημα ΠΑΣΟΚ» υπάρχει στην κοινωνία, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από όσο το σημερινό ΠΑΣΟΚ το καλύπτει.

Το ουσιαστικό πρόβλημα όμως παραμένει. Λιγότερο από έξι μήνες πριν από τις ευρωεκλογές, η πιθανότητα να υπάρξει κόμμα πλην της Νέας Δημοκρατίας που θα πιάσει ποσοστό 20% σε αυτές είναι μηδαμινή. Και η κοινωνία προσέρχεται (ή δεν προσέρχεται) στις κάλπες με τη γνώση ότι από αυτές δεν πρόκειται να απειληθεί καν η ηγεμονία της κυβέρνησης, δεν μπορεί ούτε ως υποψία να υπάρξει αλλαγή συσχετισμών. Πόσο αβλαβής μπορεί να είναι αυτή η συνθήκη για το πολιτικό σύστημα ή για τη δημοκρατική λειτουργία και για πόσον καιρό; Μια από τις παλιότερες και ισχυρότερες δημοκρατίες του κόσμου, η Γαλλία, νιώθει πολύ ισχυρούς τους τριγμούς από την ύπαρξη ενός και μόνο πόλου εξουσίας. Η Ελλάδα μια χώρα με πολύ πιο ανίσχυρες κοινωνικές οργανώσεις και πολύ μεγαλύτερη παράδοση αυταρχισμού, θα αποτελούσε πολιτικό παραλογισμό να βγει αλώβητη.

Εως τον ερχόμενο Ιούνιο, λίγα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Για τα περισσότερα κόμματα της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς οι εκλογές αυτές είναι οριακές και δεν μπορούν να ασχοληθούν με κάτι πέρα από την καταγραφή και την εκπροσώπησή τους. Αμέσως μετά όμως, όποιο καταλάβει τη δεύτερη θέση, θα αποτελεί το μισό κόμμα σε αυτό του σχήμα του «ενάμισι κόμματος εξουσίας» που κάποτε αποτελούσε φόβο και τώρα στόχο. Και θα πρέπει να αναλάβει τις πρωτοβουλίες εκείνες που θα κάνουν το μισό, ολόκληρο.

Υπάρχει κάποιο που να μπορεί να το κάνει; Ακόμα κι αν η απάντηση δεν είναι εύκολα θετική αυτή τη στιγμή, δεν θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες ακόμα για να μη γίνει η Ακροδεξιά ο δεύτερος πόλος της πολιτικής στην Ελλάδα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News