Οταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία –το πλέον ιστορικό γεγονός της μεταπολεμικής εποχής– οι περισσότεροι αναλυτές εκτίμησαν ότι οι νέες παγκόσμιας συνθήκες θα λειτουργούσαν (και) ως ανάχωμα έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού. Εκαναν λάθος. Ούτε η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στις 13 Μαρτίου του 2022 στις ακτές του Βοσπόρου, ούτε οι διάφορες άτυπες διαμεσολαβητικές προσπάθειες στέφθηκαν από επιτυχία. Αντιθέτως, μάλιστα, κατά τη διάρκεια του έτους αποκρυσταλλώθηκε η στρατηγική της Αγκυρας με στόχο την ανατροπή του status quo αφενός στο Αιγαίο δια του παράλογου αιτήματος της αποστρατιωτικοποίησης, το οποίο και συνδέεται με την κυριαρχία των νησιών, αφετέρου στην Ανατολική Μεσόγειο με «όχημα» το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Στο κλείσιμο, όμως, του έτους, οι Τούρκοι πραγματοποίησαν συνειδητά ένα καίριο βήμα παραπάνω: Συμπεριέλαβαν, δια στόματος Τσαβούσογλου, στην απόφαση του 1995 περί casus belli και την πιθανή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια γύρω από την Κρήτη –εννοώντας προφανώς τόσο νότια, όσο και ανατολικά του νησιού. Πρόκειται για μια κίνηση πολλαπλών στόχων.

Πρώτον, οι Τούρκοι επιδιώκουν να τρομοκρατήσουν την Ελλάδα, ώστε να εκμηδενιστούν οι πιθανότητες άσκησης του δικαιώματος επέκτασης σε οποιαδήποτε περιοχή –είτε στο Αιγαίο, είτε στην Ανατολική Μεσόγειο. Διότι αν η Αθήνα προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση, τότε ο Ερντογάν θα είχε δύο επιλογές: ή να εφαρμόσει την περιβόητη απειλή πολέμου, ανοίγοντας την πόρτα του φρενοκομείου με άγνωστο αποτέλεσμα, ή να αποδεχτεί την πραγματικότητα, εμφανιζόμενος υποχωρητικός, σε μια περίοδο μάλιστα που η τουρκική κυβέρνηση επιχειρεί –και για προφανείς προεκλογικούς λόγους– να επιδείξει δυναμισμό εντός κι εκτός συνόρων.

Το κυριότερο, όμως, είναι ότι η Αγκυρα θέλει να αποτρέψει πάση θυσία ακόμα μια κίνηση που θα αμφισβητούσε ευθέως το τουρκολιβυκό μνημόνιο, άρα και την επεκτατική στρατηγική της στην Ανατολική Μεσόγειο- εκεί δηλαδή που διεκδικεί ζωτικό χώρο, ανεξαρτήτως κόστους, κόντρα σε κάθε λογική νομιμότητας και ερχόμενη σε αντίθεση με όλους τους ισχυρούς παίκτες της ευρύτερης περιοχής. Η τουρκική διπλωματία, ήδη θορυβημένη από τη συμφωνία καθορισμού Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο, από τη μονομερή ανακήρυξη των αιγυπτιακών θαλασσίων συνόρων με τη Λιβύη, καθώς και από τη διεθνή καταδίκη των τουρκολιβυκών συμφωνιών, ανησυχεί ότι μια πιθανή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα νότια και ανατολικά της Κρήτης θα σφίξει ακόμα περισσότερο τον κλοιό γύρω από το αναθεωρητικό αφήγημά της.

Η τουρκική προσέγγιση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και οι πραγματικές προθέσεις της Αγκυρας αποκαλύπτονται με τον καλύτερο τρόπο στην από κοινού επιστολή Τουρκίας- Λιβύης στον ΟΗΕ- μια επιστολή που ήρθε ως απάντηση στην ελληνική επιστολή, στην οποία η Αθήνα κατήγγειλε τις εφαρμοστικές συμφωνίες του τουρκολιβυκού μνημονίου, που υπογράφτηκαν στις 3 Οκτωβρίου στην Τρίπολη μεταξύ σειράς τούρκων υπουργών και της μεταβατικής κυβέρνησης Ντιμπέιμπα. Η Τουρκία, η οποία κινείται ως κράτος- κηδεμόνας της Λιβύης, χαρακτηρίζει το μνημόνιο «σύμφωνο με το Διεθνές Δίκαιο», ενώ αναφέρεται σε «άκυρο» και «απαράδεκτο» καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας – Αιγύπτου.

Tο φιλοτουρκικό καθεστώς της Τρίπολης, αδυνατεί να αντιληφθεί τις διεθνείς συνθήκες, δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, γράφουν Τούρκοι και Λίβυοι, η Ελλάδα δεν έχει κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές που οριοθετούνται μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, «τεκμηριώνοντας» τη θέση τους με το επιχείρημα ότι τα ελληνικά νησιά ανεξαρτήτως θέσης και μεγέθους δεν έχουν πλήρη επήρεια, άρα στερούνται δικαιώματος σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Πρόκειται για την πλήρη ανάπτυξη του τουρκικού αναθεωρητικού αφηγήματος στην Ανατολική Μεσόγειο, της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας».

Η μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης, η οποία αποδεικνύεται ότι δρα ως τουρκικό υποχείριο, διαμαρτύρεται για την έναρξη των ερευνών της Exxon Mobil νοτίως της Κρήτης, χαρακτηρίζοντας τες «μονομερείς», «εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων» της χώρας. Κι όλα αυτά παρά το γεγονός ότι η Αθήνα αφενός εξέδωσε τις σχετικές navtex πίσω από τη μέση γραμμή μεταξύ των ελληνικών και των λιβυκών αρχών, αφετέρου επανειλημμένως έχει δηλώσει ανοικτή στον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών της με τη Λιβύη, στη βάση όσων ορίζει το Δίκαιο της Θάλασσας. Όμως, το φιλοτουρκικό καθεστώς της Τρίπολης, αδυνατεί να αντιληφθεί τις διεθνείς συνθήκες, δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο και πάνω απ’ όλα αρνείται να καταλάβει ότι η μεγιστοποίηση του οφέλους για τον λιβυκό λαό θα έλθει μόνο μέσα από την οδό της διεθνούς νομιμότητας. Αντ’ αυτών ο πρωθυπουργός Ντιμπέιμπα επιμένει να κινείται στο διπλωματικό παίγνιο ως μια απλή μαριονέτα της Αγκυρας.

Με βάση αυτά τα δεδομένα έπεσε η αυλαία του 2022. Το βέβαιο είναι ότι εισερχόμαστε σε μια χρονιά η οποία υποκρύπτει παγίδες. Με εκλογικές αναμετρήσεις και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Με την Τουρκία να αποδεικνύει μέρα με τη μέρα ότι είναι ένα κράτος-«πειρατής» στην Ανατολική Μεσόγειο. Και πλέον με την τουρκική πολεμική απειλή να είναι σαφώς αναβαθμισμένη. Αν το 2023 είναι η χρονιά που ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να επεκτείνει τα τουρκικά σύνορα, μένει να φανεί προς τα πού και με ποιον τρόπο θα το κάνει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News