Πρώτα μια διευκρίνιση. Οσα ακολουθούν δεν αφορούν το πόσο καλός ή κακός είναι ο κ. Μητσοτάκης, ο κ. Ανδρουλάκης, ο κ. Βελόπουλος ή ο κ. Κουτσούμπας. Η απόπειρα διερεύνησης όσων μας «λένε» οι τελευταίες μετρήσεις δεν αφορά τόσο τα πρόσωπα και τα κόμματα, όσο το πώς λειτουργεί το κομματικό σύστημα έτσι όπως έχει σπάσει σε κομμάτια αλλά και το πώς διαμορφώνεται το δίλημμα των εκλογών το αργότερο κάθε τέσσερα χρόνια.

Ας δούμε δύο μετρήσεις αυτής της εβδομάδας που παρουσιάστηκαν σε κεντρικά δελτία ειδήσεων. Ο μέσος όρος της εκτίμησης ψήφου στις δύο τελευταίες δημοσκοπήσεις, αυτή της Pulse για τον ΣΚΑΪ (27/11) και της Metron Analysis για το Mega (28/11), διαμορφώνεται ως εξής (σε παρένθεση το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών):

♦ ΝΔ: 28,4% (ευρωεκλογές: 28,3%)

♦ ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ: 18,1% (ευρωεκλογές: 12,8%)

♦ Ελληνική Λύση — Βελόπουλος: 9,9% (ευρωεκλογές: 9,3%)

♦ ΚΚΕ: 9,7% (ευρωεκλογές: 9,25%)

♦ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ: 8% (ευρωεκλογές: 14,9%)

♦ Φωνή Λογικής — Λατινοπούλου: 4,7% (ευρωεκλογές: 3,04%)

♦ Κίνημα Δημοκρατίας — Κασσελάκης: 4,6% 

♦ Πλεύση Ελευθερίας — Κωνσταντοπούλου: 3,7% (ευρωεκλογές: 3,4%)

♦ ΝΙΚΗ — Νατσιός: 3,35% (ευρωεκλογές 4,37%)

♦ ΜέΡΑ25 — Βαρουφάκης: 2,5% (ευρωεκλογές: 2,54%)

♦ Νέα Αριστερά: 2,2% (ευρωεκλογές: 2,45%)

Οι εκτιμήσεις ψήφου της Pulse (ΣΚΑΪ, 27/11) και της Metron Analysis (Mega, 28/11):

Η εικόνα έξι μήνες μετά τις ευρωεκλογές είναι ακριβώς η ίδια για τη ΝΔ. Παράλληλα, καταγράφεται σημαντική άνοδος του ΠΑΣΟΚ (περίπου 5%), σημαντική πτώση του ΣΥΡΙΖΑ (περίπου 7%), ενίσχυση της Λατινοπούλου (από το 3% των ευρωεκλογών στο δημοσκοπικό 4,7%) και η εμφάνιση στον χάρτη του κόμματος Κασσελάκη (4,6%). Το σκηνικό πέραν αυτών παραμένει λίγο πολύ αμετάβλητο.

Στο ερώτημα «ποιος είναι καταλληλότερος για πρωθυπουργός» η δημοσκόπηση της Metron Analysis παρουσιάζει την παρακάτω εικόνα:

—Μητσοτάκης: 28%

—Ανδρουλάκης: 9%

—Κανένας: 34%

Συμπεράσματα και εκτιμήσεις

Στους έξι μήνες που μεσολάβησαν από τις ευρωεκλογές, παρότι η δυσαρέσκεια που εκφράζουν οι πολίτες για την ακρίβεια και την κατάσταση του κράτους δεν έχει μειωθεί, η ΝΔ παραμένει δημοσκοπικά στα ποσοστά της ευρωκάλπης. Παράλληλα, η διαγραφή Σαμαρά μετά την έντονη διαφοροποίησή του —και την κριτική που άσκησε για την εξωτερική πολιτική—, δεν φαίνεται να έχει επίπτωση στα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος.

Προκύπτει, λοιπόν, το ερώτημα γιατί συμβαίνει αυτό; Διαθέτει ο Μητσοτάκης κάποιο «μαγικό ραβδί» με το οποίο ανέκοψε την περαιτέρω φθορά της ΝΔ μετά τις ευρωεκλογές; Προφανώς, όχι. Πέρα από τις ενέργειες του Μητσοτάκη, η απάντηση κρύβεται, πρώτον, στα χαρακτηριστικά του κομματικού συστήματος έτσι όπως διαμορφώνεται σήμερα και, δεύτερον, στα χαρακτηριστικά της ψήφου στις εθνικές εκλογές —αυτήν άλλωστε επιχειρούν να προσεγγίσουν οι δημοσκοπήσεις.

♦ Ας αρχίσουμε από τη δομή του κομματικού συστήματος. Με βάση τις ευρωεκλογές και τις δημοσκοπήσεις παραμένουμε στη φάση του κυρίαρχου κόμματος, της ΝΔ, με το ΠΑΣΟΚ να έχει αντικαταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση. Ουδείς μπορεί να προδικάσει αυτή τη στιγμή αν η επόμενη μέρα θα είναι η επιστροφή στον δικομματισμό (ΝΔ — ΠΑΣΟΚ) ή ένα τριπολικό κομματικό σύστημα με τρεις κομματικούς χώρους (Αριστερά — Κέντρο — Ακροδεξιά) όπως αυτά που υπάρχουν σήμερα στη Γαλλία και τη Γερμανία.

Μετά την τομή των εθνικών εκλογών του 2023, η κεντροδεξιά ΝΔ (παρότι παραδοσιακά διαθέτει και κάποια στελέχη προερχόμενα από την Ακροδεξιά) μετακινήθηκε πιο πολύ προς το Κέντρο και επέτρεψε να δημιουργηθεί στα δεξιά της ένας ακροδεξιός πόλος, με κόμματα που αθροίζουν ένα ποσοστό 20%. Στο άλλο άκρο του συστήματος, αυτό της Αριστεράς, τα κόμματα με δυνατότητες εισόδου στη Βουλή προσεγγίζουν το 25% (ωστόσο υπάρχει ο παράγοντας ΚΚΕ, ένα κόμμα που δεν εμφανίζεται ανοιχτό σε συνεργασίες, και αφαιρεί από το άθροισμα).

Η μετακίνηση της ΝΔ προς το Κέντρο δημιουργεί θέμα στο ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα τώρα που έγινε ο βασικός ανταγωνιστής της κυβέρνησης ως αξιωματική αντιπολίτευση. Ετσι, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν σαφώς τοποθετημένος στην Αριστερά (το όποιο Κεντροαριστερό άνοιγμα ναυάγησε), το Κεντροαριστερό ΠΑΣΟΚ είναι αναγκασμένο να πατάει σε δύο βάρκες. Οσο κλίνει προς τα αριστερά για να αντλήσει ψήφους από τα αριστερά κόμματα τόσο ενοχλεί τους κεντρώους και τούμπαλιν.

Στο σημείο που βρισκόμαστε, με ένα κομματικό τοπίο που χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό και ρευστότητα, η ΝΔ και ο Μητσοτάκης ευνοούνται από το αντικειμενικό status του κυβερνητικού κόμματος που έχει την ευθύνη να διαχειρίζεται τα προβλήματα, παρά το γεγονός ότι σε ορισμένους τομείς η αξιολόγηση των πολιτών είναι αρνητική.

Το status του κυβερνητικού κόμματος είναι από μόνο του σημαντικό καθώς υπενθυμίζεται στους πολίτες καθημερινά από την ορατότητα που έχει ο εκάστοτε Πρωθυπουργός και οι Υπουργοί της κυβέρνησης. Το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ —παρότι διαθέτει κάποια στελέχη που έχουν χρηματίσει Υπουργοί— δεν δίνει ακόμη την εικόνα μιας ομάδας που λειτουργεί ως σκιώδες υπουργικό συμβούλιο, λειτουργεί κι αυτό υπέρ της ΝΔ.

♦ Το δεύτερο στοιχείο που ενισχύει την ΝΔ είναι τα χαρακτηριστικά της ψήφου στις εθνικές εκλογές. Ολα όσα συζητάμε σήμερα για τις επιδόσεις της κυβέρνησης και των κομμάτων θα καταλήξουν σε μια απόφαση που θα ληφθεί μια συγκεκριμένη ημέρα, από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου. Το πιθανότερο είναι ότι αυτό θα συμβεί σε δυόμισι χρόνια από σήμερα, την άνοιξη του 2027.

Γιατί όμως αυτό το γεγονός, που στο κάτω-κάτω είναι γνωστό, λειτουργεί υπέρ της ΝΔ;

—Ο πρώτος λόγος είναι ότι η ΝΔ, με μια διαφορά περίπου 10 μονάδων από το ΠΑΣΟΚ, δεν φαίνεται να απειλείται σε ό,τι αφορά την πρώτη θέση.

—Ο δεύτερος είναι αυτός που προαναφέρθηκε: η σκέψη ότι κάποιος πρέπει να κάνει τη δουλειά της διακυβέρνησης. Προς το παρόν, το μόνο σύνολο ανθρώπων που προβάλλει αυτή την εικόνα προς την κοινή γνώμη είναι η κυβέρνηση. Ο Πρωθυπουργός και κάποιοι κορυφαίοι Υπουργοί.

—Ο τρίτος λόγος είναι ότι οι ψηφοφόροι γνωρίζουν ότι στην εθνική κάλπη δεν θα έχουν στα χέρια τους ιδανικές επιλογές. Θα έχουν επιλογές συγκεκριμένες, που παραπέμπουν σε πιθανές εκβάσεις και συνέπειες για τη ζωή τους.

Μια παρομοίωση με το στοιχείο του χιούμορ —την έκανε κάποτε ένας δημοσκόπος σε μια παρέα— ίσως φωτίζει καλύτερα τον τρίτο λόγο: «Οι εκλογές είναι σαν να πηγαίνει κάποιος με αραίωση μαλλιών μπροστά στο ράφι του σούπερ-μάρκετ με τα σαμπουάν. Βλέπει μπροστά του τέσσερις-πέντε μάρκες. Μπορεί να διαλέξει μόνο ανάμεσα σ’ αυτές. Το ιδανικό προϊόν που θα του χάριζε πίσω τα μαλλιά του δεν υπάρχει. Ετσι διαλέγει από το ράφι αυτό που (πιστεύει ότι) θα τον βοηθήσει να μη χάσει και τα υπόλοιπα»…

Επιστρέφοντας στον τίτλο, η πιο σύντομη απάντηση στο ερώτημα «Τι έχει και αντέχει ο Μητσοτάκης» είναι ότι εκτελεί με επάρκεια ως Πρωθυπουργός τα κυβερνητικά του καθήκοντα, χωρίς να ρίχνει ρυθμούς. Δεν κρύβεται και κινούμενος συνεχώς στην Ελλάδα και το εξωτερικό δίνει μια εικόνα δραστηριότητας και διαρκούς παρουσίας. Αυτή μπορεί να μην αρκεί για την άνοδο της ΝΔ, αλλά συμβάλλει στην ανακοπή της περαιτέρω φθοράς. Παράλληλα, η δύσκολη απόφαση της διαγραφής Σαμαρά δεν φαίνεται για την ώρα να έχει συνέπειες.

Πέραν αυτών, η άνοδος ή μη του κυβερνητικού κόμματος στις δημοσκοπήσεις και στη μελλοντική κάλπη, δεν εξαρτάται πια —μετά από πεντέμισι έτη στην εξουσία— από την παράσταση ηγεσίας του Μητσοτάκη και τη δραστήρια παρουσία κάποιων Υπουργών. Εξαρτάται από τα αποτελέσματα στους κρίσιμους τομείς της ακρίβειας, της καθημερινότητας (πχ. μεγάλα έργα όπως το Μετρό της Θεσσαλονίκης βοηθούν την κυβέρνηση εκεί που «πονάει») αλλά και της λειτουργίας του κράτους. Και από το αν θα μπει στο ραντάρ των πολιτών μια πειστική εναλλακτική λύση, μια άλλη ομάδα ανθρώπων που θα πείθει ότι μπορεί να κυβερνήσει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News