Ασχημο πράγμα τα στερεότυπα. Ασχημο και αντιπαραγωγικό στα δύσκολα. Σε εγκλωβίζει σε μια εικόνα και σου ακρωτηριάζει τη φαντασία, στερεί απ’ το μυαλό κάθε δυνατότητα ευελιξίας.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον πατριώτη. Το στερεότυπο τον θέλει στο χακί, ατρόμητο, γενναίο, έτοιμο να θυσιαστεί για την πατρίδα. Θέλει βία και αίμα το στερεότυπο. Θέλει πόλεμο κι απειλή της εθνικής κυριαρχίας.

Γιατί τα σκέφτομαι όλα αυτά; Γιατί σε αυτές τις πρώτες εβδομάδες της νέας, πρωτόγνωρης πραγματικότητάς μας, βλέπω πολλούς από εκείνους τους αγνούς πατριώτες που πριν από λίγες μέρες ήταν έτοιμοι να ζωστούν τα φυσεκλίκια και να φύγουν για τα σύνορα, για να «τους καθαρίσουμε όλους, και τους μετανάστες και τους Τούρκους», να γράφουν τους επιστήμονες στα παλιά τους τα παπούτσια. Παραβλέποντας για μια στιγμή το πόσο επικίνδυνα εγκληματική είναι η στάση τους, το θλιβερό θέαμα γίνεται σχεδόν αστείο, αν σκεφτείς πως μέσα στο μυαλό τους αυτοί οι άνθρωποι φιγουράρουν και για πατριώτες.

Μίλησε η Κατερίνα Σακελλαροπούλου για έναν νέο πατριωτισμό και κάποιοι πέσαν να τη φάνε. Ανάμεσά τους και εκείνοι που πριν από δυο βδομάδες κραύγαζαν πως η χώρα μας δέχεται εισβολή, είμαστε σε πόλεμο και νυν υπέρ πάντων ο αγών, αλλά μπροστά στην ερώτηση για τις εκκλησίες, τον συνωστισμό και τη θεία κοινωνία, μέρες τώρα, κάνουν τις πάπιες.

Μα δεν είναι αυτονόητο; Οι έννοιες εξελίσσονται κι αναπροσαρμόζονται. ΟΦΕΙΛΟΥΝ να αναπροσαρμόζονται, δηλαδή και να λαμβάνουν το περιεχόμενο που απαιτούν οι ανάγκες κάθε εποχής. Κι αν ο πατριωτισμός που απαιτούσε η ιστορία από τους παππούδες μας ήταν να φύγουν για το μέτωπο, αυτό που σήμερα μας ζητεί η πατρίδα είναι το ακριβώς αντίθετο κι είναι πολύ πολύ απλό: να μείνουμε στα σπίτια μας.

Από την άλλη βέβαια, υπάρχουν και στερεότυπα που με την πάροδο του χρόνου απλώς επιβεβαιώνονται. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον μαυραγορίτη. Πάνω στην πείνα του κόσμου πατούσε και πλούτιζε μέσα στην αγωνία και τη δυστυχία των άλλων. Πού μου ήρθε τώρα ο μαυραγορίτης; Να μωρέ, μόλις βγήκα από ένα φαρμακείο, πληρώνοντας για πέντε μάσκες 10 ευρώ.

Οπως σε όλες τις κρίσεις, έτσι και τώρα όλοι δίνουμε εξετάσεις. Και η κυβέρνηση και οι πολίτες και οι δημοσιογράφοι και οι φαρμακοποιοί και η Εκκλησία (που σε λίγες ώρες ελπίζω πως θα αποφασίσει επιτέλους το αυτονόητο –έστω και με αυτή τη μεγάλη καθυστέρηση).

Κι όταν η κρίση περάσει, θα έχουμε όλοι ξανασυστηθεί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News