Η αλυσίδα της ακρίβειας στη χώρα μας είναι το βασικό θέμα συζήτησης εδώ και πάνω από έναν χρόνο. Εχουν αναλυθεί διεξοδικά τα ζητήματα των μεσαζόντων που κερδοσκοπούν στα αγροτικά προϊόντα, τα δομικά δηλαδή προβλήματα της εγχώριας αγοράς. Το τελευταίο δεκάμηνο συζητάμε πολύ για τις τιμολογήσεις των πολυεθνικών. Και πολύ σωστά. Το ζήτημα ανέβηκε στην ειδησεογραφία, επιβλήθηκαν πρόστιμα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού και τώρα φαίνεται πως ενεργοποιείται η Κομισιόν.

Οπως αναφέρουν οι Financial Times, μετά το πρόστιμο ύψους 337,5 εκατ. ευρώ που επέβαλε την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Mondelez International (όχι ακριβώς εξοντωτικό), η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν την πρόταση για τον τερματισμό της πρακτικής των «διαφορετικών τιμών εντός της ΕΕ για πανομοιότυπα προϊόντα» που κοστίζουν στους ευρωπαίους καταναλωτές 14 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Τι γίνεται όμως με τα σούπερ μάρκετ; Γιατί αν οι κινήσεις των μεσαζόντων γίνονται με τρόπο και σε χώρο που δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε (πχ. οι εκβιασμοί στους αγρότες για την παραγωγή τους) και αν οι αποφάσεις των πολυεθνικών για την τιμολόγηση μπορεί να λαμβάνονται μακριά από την Ελλάδα, οι κινήσεις των σούπερ μάρκετ γίνονται μπροστά στα μάτια μας. Κάθε μέρα, εδώ και πολύ καιρό, ακόμη και όταν στέλναμε τον κωδικό «2» με sms στο 13033 για να ψωνίσουμε μέσα στην πανδημία.

Οπως έγραψε το Protagon (εδώ), στις Ηνωμένες Πολιτείες μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου (Walmart και Target) ανακοίνωσαν αυτές τις μέρες μειώσεις τιμών καθώς η εξάντληση των καταναλωτών από την ακρίβεια απείλησε τις πωλήσεις, τα έσοδα και τις τιμές των μετοχών τους. Στην Ελλάδα, ωστόσο, οι αλυσίδες λιανεμπορίου δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν ανάλογους κινδύνους, παρότι οι καταναλωτές, ιδίως αυτοί της φτωχότερης μεσαίας τάξης, είναι προ πολλού εξαντλημένοι.

Οσο κι αν είναι αφελές να περιμένει κανείς να λειτουργήσει στη χώρα μας ο ανταγωνισμός όπως στις ΗΠΑ, άλλο τόσο αφελές είναι να εθελοτυφλεί όταν διαπιστώνει την έλλειψη ανταγωνισμού. Αλλωστε γι’ αυτό οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα (τόσο η σημερινή όσο και η προηγούμενη) έχουν δηλώσει με νόημα (δείχνοντας προς τους λιανεμπόρους) πως αν μειωθεί ο ΦΠΑ στα τρόφιμα η μείωση δεν θα φτάσει στον καταναλωτή. Τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια; Αυτός που θα την καρπωθεί. Και οι φίλοι του.

Τι λέει η εμπειρία ή αν θέλετε η απλή παρατήρηση στα σούπερ μάρκετ; Λέει ότι οι προσφορές και οι μειώσεις τιμών υπάρχουν αλλά είναι αδύνατον να τις εκμεταλλευτεί ένας καταναλωτής την ίδια εβδομάδα από το ίδιο κατάστημα λιανεμπορίου για τα βασικά είδη που έχει ανάγκη ένα νοικοκυριό. Ενώ συχνά οι τιμές στα είδη εκτός προσφορών είναι τόσο αυξημένες ώστε ακυρώνουν το όφελος της μείωσης στα επιλεγμένα προϊόντα. Για να ψωνίσει επομένως κανείς σε λογικές τιμές θα πρέπει να επισκεφθεί τρία ή τέσσερα σούπερ μάρκετ παίρνοντας από το καθένα τις προσφορές που συμπληρώνουν το καλάθι των αναγκαίων. Πράγμα, από δύσκολο έως αδύνατο.

Ενα ακόμη ζήτημα προς προβληματισμό: Αλήθεια, γιατί η μείωση της τιμής του ρεύματος δεν μεταφράστηκε σε μείωση τιμών στα ράφια, ενώ όταν αυξάνονταν τα τιμολόγια το ρεύματος οι τιμές εκτινάσσονταν ακαριαία; Μήπως μας λένε κάτι δύο διαδοχικοί πρωθυπουργοί, Τσίπρας και Μητσοτάκης, που έδειξαν εμμέσως πλην σαφώς προς τον κλάδο των σούπερ μάρκετ με αφορμή τη συζήτηση για τη μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα;

Αβατα δεν νοείται να υπάρχουν. Το 2005 η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλε πρόστιμα 18 εκατ. ευρώ στον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος (ΣΕΣΜΕ) και σε επτά αλυσίδες για εναρμονισμένη πρακτική στο εγχώριο λιανεμπόριο τροφίμων. Δηλαδή για λειτουργία καρτέλ με πρακτικές ασύμβατες προς τον ελεύθερο ανταγωνισμό και τα συμφέροντα του καταναλωτή.

Μήπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα πρέπει να ανοίξει την περίμετρο των ζητημάτων που εξετάζει; Κι αν όντως είναι όλα καλά, δεν χάθηκε κι κόσμος: Ας μας το πει για να έχουμε τουλάχιστον το κεφάλι μας ήσυχο. Να αποκλείσουμε οι ενδιαφερόμενοι, δηλαδή κάθε πολίτης που δεν είναι πλούσιος, έναν από τους συντελεστές της διαμόρφωσης των τιμών και ας συζητάμε για τους υπόλοιπους —τους μεσάζοντες και τις πολυεθνικές— πιέζοντας ως κοινωνία πολιτών για μεγαλύτερες παρεμβάσεις.

Γιατί υπάρχει και ένα ηθικό σκέλος στην εξίσωση. Η κερδοσκοπία —αν υπάρχει— σε όσα έχει ανάγκη κάποιος για να επιβιώσει επέφερε διαχρονικά μεγαλύτερη ηθική απαξία από το κοινωνικό σύνολο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News