Υπάρχει τελευταία μια διάχυτη απογοήτευση, έως αγανάκτηση, μεταξύ των πολιτών οι οποίοι πιστεύουν στον δυτικό προσανατολισμό και στην ανάγκη για σταθερή προσήλωσή μας στις δυτικές αξίες, που εξυπηρετούν το εθνικό συμφέρον και αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την πρόοδο και την ύπαρξη της χώρας. Ο λόγος είναι τα δημοσκοπικά ευρήματα για τη στάση μερίδας των συμπολιτών μας απέναντι στη ρωσική εισβολή και στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Στην τελευταία μέτρηση της Οpinion Poll, το 20% των ψηφοφόρων της ΝΔ, το 45,8% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και το 34,3% των ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ θεωρούν ότι την κύρια ευθύνη για την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν οι χώρες της Δύσης. Εξαιρετικά απογοητευτικό, αν σκεφθεί κανείς ότι οι ηγεσίες των κομμάτων αυτών έχουν ταχθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, κατά της ρωσικής εισβολής και υπέρ της ακεραιότητας της Ουκρανίας.

Στην ίδια έρευνα, το συνολικό ποσοστό αυτών που θεωρούν ότι για την επίθεση στην Ουκρανία ευθύνεται κυρίως ο Πούτιν και η Ρωσία, ανέρχεται σε 45,6%, ενώ το 35,7% πιστεύει ότι ευθύνεται η Δύση. Παράλληλα, το 49,2% πιστεύει ότι είναι προς το εθνικό συμφέρον η συστράτευσή μας με τις δυτικές χώρες, έναντι ενός 47,3% το οποίο πιστεύει το αντίθετο.

Σε μια ανάλογη μέτρηση της Metron Analysis τον Μάρτιο, το 70% των ερωτώμενων δηλώνουν κατά της Ρωσίας στον πόλεμο, το 60%, έναντι 30%, υπέρ των κυρώσεων, αλλά μόλις το 29%, έναντι 66% κατά, υπέρ της αποστολής πολεμικού υλικού από την Ελλάδα στην Ουκρανία.

Ανοχή απέναντι στη ρωσική εισβολή

Πώς όμως τοποθετούνται οι πολίτες του πυρήνα της ΕΕ στο θέμα αυτό;

Θα περιοριστούμε σε μετρήσεις της διευρωπαϊκής έρευνας του δικτύου Euroskopia, η οποία διεξήχθη στις 8-11 Μαρτίου σε 6 χώρες της EE, ήτοι Ισπανία, Γερμανία, Ελλάδα, Γαλλία, Ολλανδία και Ιταλία (Πηγή: «Εφ. Συν.»/Prorata).

Οι 9 στους 10 Ελληνες λένε ότι είναι μη αποδεκτή η εισβολή της Ρωσίας, μόνο που πάνω από 3 από αυτούς την θεωρούν «κατανοητή». Αυτό το τελευταίο και σημαντικό, η σημαντική «κατανόηση» στην εισβολή, είναι πολύ πιο περιορισμένη στις άλλες χώρες και μας διαφοροποιεί από αυτές (Ιταλία 2, Ολλανδία 1).

Είναι επομένως φανερό ότι στη χώρα μας, μια μεγάλη μερίδα πολιτών, σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη άλλων χωρών της ΕΕ, με διάχυση σε όλα τα κόμματα, δείχνει ανοχή και κατανόηση σε μια απροκάλυπτη εισβολή σε ένα ανεξάρτητο κράτος. Ακόμη χειρότερα ίσως, δεν διστάζει να ενοχοποιήσει τους εταίρους της ως υπαίτιους για αυτήν. Δυσάρεστο, για πολίτες μιας χώρας η οποία υφίσταται χρόνιες απειλές κατά του εθνικού χώρου της, αλλά πραγματικό.

Εχουν γίνει και έχουν γραφτεί αρκετά για την προέλευση και τα αίτια αυτής της, σχεδόν παραδοσιακής, συμπεριφοράς. Θρησκεία και κλήρος, μύθοι και στερεότυπα από την Εθνική Παλιγγενεσία, εμφύλιος, χούντα και Κυπριακό, ετεροχρονισμένη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη πολιτική ωρίμανση λόγω των προηγούμενων, κρίση χρέους, λαϊκισμός και αρκετά άλλα. Γενικώς ισχύουν σε διαφορετικούς βαθμούς, αλλά δεν είναι σκοπός του παρόντος η ανάλυσή τους.

Ομως πόσο ακριβή εικόνα έχει κάποιος σε τέτοια ζητήματα, όταν συμπεραίνει κρίνοντας με αποκλίσεις από άλλες εθνικές οντότητες με αρκετά διαφορετική ιστορική πορεία, λειτουργία θεσμών, ισχύ και γεωγραφική θέση; Φυσικά και μοιραζόμαστε κοινές αξίες και ανήκουμε σε ίδιες συμμαχίες και υπερεθνικούς θεσμούς, αλλά η πράξη δείχνει ότι αυτό δεν διασφαλίζει ίσης έντασης αντιδράσεις σε  ζητήματα ζωτικής σημασίας. Αρκετές φορές, ούτε ομόρροπες.

Το ζήτημα της ρωσοφιλίας και του αντιδυτικισμού στη χώρα μας, από την άλλη, δεν θα πρέπει να επιχειρούμε να το κρύψουμε κάτω από τέτοιες, έστω και βάσιμες, αιτιολογίες. Και ο λόγος είναι ότι αποτελεί απειλή για το μέλλον μας.

Ο γνώμη των Ελλήνων για τον Πούτιν σε αναλογία… με την οικονομική κρίση

Μήπως, όμως, τα πράγματα είναι λίγο πιο διαφορετικά από όσο δείχνουν; Μήπως θα ήταν χρήσιμη και θα τροποποιούσε κάπως τα συμπεράσματά μας, η εξελικτική εξέτασή του ως χρόνιου φαινομένου;

Για να πάμε λίγο πίσω στον χρόνο. Την πενταετία 2015-19 έχουμε τα εξής δημοσκοπικά ευρήματα, με στοιχεία από το Πολιτικό Βαρόμετρο της public issue.

Η δημοφιλία του Πούτιν στην Ελλάδα ξεκινά με ένα 45% το 2006, φθάνει στο εντυπωσιακό στο 70% τον Φεβρουάριο του 2015 και ύστερα από μια μικρή πτώση το υπόλοιπο 2015, κορυφώνεται στο εντυπωσιακό 74% τον Ιούνιο του 2016 και κατεβαίνει στο 58% τον Μάιο του 2017.

Αντιστοίχως, οι θετικές γνώμες για τη Ρωσία είναι 68% τον Φεβρουάριο του 2015 για να φθάσουν στο 47% τον Φεβρουάριο του 2019. Στην ανάλυση της μέτρησης του 2019 υπάρχουν τα εξής αξιοσημείωτα ευρήματα. Οι αρνητικές γνώμες είναι μόνον 34%. Στους νέους κάτω των 35, οι θετικές γνώμες αγγίζουν το 52%, στους ψηφοφόρους της ΝΔ αγγίζουν το 52%, ενώ στους αντίστοιχους του ΚΚΕ μόλις το 29%. Το ΚΚΕ δεν είναι φιλορωσικό. Είναι αντιδυτικό.

Παρατηρούμε ότι από το 2015 έως το 2019 ο θαυμασμός των Ελλήνων απέναντι στον Πούτιν κυμαίνεται ανάλογα με την έξαρση και την ύφεση της οικονομικής κρίσης και τη σύγκρουση με την Ευρωζώνη. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 2006, εποχή σχετικής οικονομικής και πολιτικής ηρεμίας, ο Πούτιν έχει το μικρότερο ποσοστό αποδοχής, παρόλο που ήταν φρέσκος και λαμπερός ακόμη.

Αναλόγως η δημοφιλία του υποχωρεί σημαντικά το 2018, όταν η οικονομική και πολιτική κατάσταση δείχνει να ομαλοποιείται και ο αντισυστημισμός έχει απολέσει οριστικά το momentum.

Οι θετικές γνώμες για τη Ρωσία έχουν μια πιο απότομη αποκλιμάκωση την ίδια περίοδο. Αυτό ίσως εξηγείται από το ότι ο θαυμασμός προς τον Πούτιν, ως στιβαρό και αποφασιστικό ηγέτη, δεν ταυτίζεται απολύτως με εκείνον για τον διεθνή ρόλο και ισχύ της Ρωσίας.

Και ερχόμαστε στο σήμερα.

Στις μετρήσεις του παρόντος χρόνου, δηλαδή της εισβολής και του πολέμου, και πριν γίνουν γνωστές οι ακρότητες των Ρώσων κατά των αμάχων, σε δύο μετρήσεις (Κάπα Research και Ιnterview) η δημοφιλία του Πούτιν έχει καταρρεύσει (19%-23,4%), ενώ ο Μακρόν είναι πλέον ο αγαπημένος ξένος ηγέτης για τους Ελληνες (59%-73,6%).

Λογικό. Πολλοί μύθοι κατέρρευσαν μέσα σε μέρες. Η πανίσχυρη πολεμική μηχανή, ο ατσάλινος ηγέτης και το ανθρωπάκι που θα την κοπάναγε, η Δύση που θα έκανε το κορόιδο και άλλα.

Οι μετρήσεις, όπως παρατηρείτε, παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις και ένας σημαντικός λόγος ίσως είναι η διαφορετική διατύπωση του ερωτήματος.

Και πάλι, βεβαίως, η αποδοχή του Πούτιν στη χώρα μας μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με αυτούς που επιθυμούμε να συγκρινόμαστε, αλλά είναι η ιστορικά χαμηλότερη.

Οι υπόλοιποι, πλην Μακρόν, δυτικοί ηγέτες έχουν χαμηλά ποσοστά θετικής γνώμης (από 23%-36%) και αυτό ίσως αιτιολογείται ή αιτιολογεί την απόδοση ευθυνών στη Δύση για τον πόλεμο.

Ομως η απόδοση ευθυνών στη Δύση είναι κάτι που θα χρειαζόταν επεξήγηση. Μπορεί να κυμαίνονται από εύλογες και συζητήσιμες (π.χ. ολιγωρία για την πρόβλεψη και την πρόληψη της εισβολής), μέχρι ψεκασμένες (η Δύση την προκάλεσε εσκεμμένα).

Με τη Δύση ή με τη Ρωσία;

Πώς όμως απαντούν οι έλληνες πολίτες όταν τους τίθεται ευθέως το ερώτημα: Πού αισθάνεστε ότι βρίσκεστε πιο κοντά, στη Δύση ή στη Ρωσία;

Η απάντηση του 70% είναι στη Δύση, ενώ το 10% απαντά στη Ρωσία και το 14% σε κανέναν από τους δύο.

Επομένως, έχουμε και μια προσέγγιση για το μέγεθος του σκληρού πυρήνα της ρωσοφιλίας και της, μεγάλης ή μικρότερης, απέχθειας στις δυτικές αξίες. Ενα 25% πάνω-κάτω. Σημαντικό ποσοστό, πιθανότατα πολύ πιο πάνω από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει κατορθώσει να αναδείξει Ορμπαν ή Λεπέν.

Αν κάνουμε σύγκριση με την οικονομική πραγματικότητα του 2015, θα πρέπει υποθέσουμε ότι οι απαντήσεις σχετικά με το ποιος έχει την ευθύνη για τον πόλεμο επηρεάζονται και από τον φόβο, την ανησυχία για τις οικονομικές επιπτώσεις σε μια κοινωνία που δεν μπορεί να ανασάνει από το 2010.

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν είμαστε ο «μέσος ευρωπαίος πολίτης», αλλά κινούμαστε, με τα βαρίδια μας, στην ίδια γενική κατεύθυνση με τους συμπολίτες μας στην ΕΕ. Προσαρμοζόμαστε αργά, βασανιστικά, αλλά αλλάζουμε προς το καλύτερο.

Γνωρίζουμε ότι η μοίρα και το συμφέρον μας είναι με τη Δύση, αλλά συχνά προτιμάμε να μας επιβάλλονται οι υποχρεώσεις μας, αντί να τις αναλαμβάνουμε από μόνοι μας. Αυτό ταιριάζει και στην ιστορική αντίληψη του θύματος που έχουμε υιοθετήσει. Υπάρχουν προϋποθέσεις να πάμε με μεγάλα βήματα μπροστά, μόνο που οι πολιτικές διαχείρισης και συμβιβασμού με τη στασιμότητα δεν βοηθούν σε αυτό.

Πιθανόν να μην είναι τόσο ανέτοιμη ή ανώριμη η κοινωνία μας, όπως ευρέως λέγεται, και μια τέτοια εκτίμηση απλώς να εξυπηρετεί την ατολμία, την αναβλητικότητα, το βόλεμα, με αποτέλεσμα τη ματαίωση των αναγκαίων αλλαγών.

Οι ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται εκεί έξω, όμως, είναι κοσμοϊστορικές.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News