Ο βήχας, ο έρωτας και το χρήμα δεν κρύβονται, λέει η λαϊκή ρήση. Κι αυτό φαίνεται  να επιβεβαιώνεται από την εικόνα της οικονομικής ζωής και της κίνησης στις μεγάλες πόλεις και τους χειμερινούς τουριστικούς προορισμούς που ζήσαμε κατά την εορταστική περίοδο. Αλλά και από τον συνωστισμό και το κυκλοφοριακό κομφούζιο που συνεχίζει να επικρατεί στους δρόμους και στην αγορά.

Η εικόνα αυτή ασφαλώς δεν συνάδει με τη δυσφορία που εκφράζουν τα νοικοκυριά στις έρευνες κοινής γνώμης για την ακρίβεια και τις οικονομικές τους προοπτικές. Επομένως αποτελεί ένα μεγάλο «οικονομολογικό ερώτημα» το οποίο απασχολεί όχι μόνο τους οικονομολόγους αλλά κυρίως τους πολιτικούς που περπατούν σε αναμμένα κάρβουνα ενόψει των εκλογών:

Πού τα βρήκαν, λοιπόν, τα λεφτά οι Ελληνες; 

Οι απαντήσεις, που έδωσαν στο Protagon, υπουργοί, καθηγητές και αναλυτές έχουν πολλές πτυχές εκφράζοντας ταυτόχρονα και το δικό τους προβληματισμό:

-Η μεγάλη εορταστική κίνηση, όπως συνέβη και τους καλοκαιρινούς μήνες, εκφράζει την «καταπιεσμένη ζήτηση» των καταναλωτών για έξοδα όπως αυτά για διασκέδαση και ταξίδια που ήταν απαγορευμένα τα δύο προηγούμενα χρόνια της πανδημίας και της περιοριστικών μέτρων (της καραντίνας). 

Το φαινόμενο εξηγείται περαιτέρω από τέσσερις παράγοντες:

1. Οι συντάξεις. Τα εισοδήματα των Ελλήνων αυξήθηκαν σημαντικά το 2022 καθώς πέραν των μισθολογικών αυξήσεων που ανήλθαν κατά μέσο όρο στο 7%, 287.000 απόμαχοι της εργασίας που βρίσκονταν στην ουρά για τη συνταξιοδότηση, πήραν τη σύνταξη τους και τα αναδρομικά ποσά που τους οφείλονταν.

Τα ποσά που εισέπραξαν μέσα στη χρονιά οι νέοι συνταξιούχοι υπερβαίνουν τα τρία δισ. ευρώ τα οποία λόγω συσσωρευμένων αναγκών προφανώς έπεσαν στην κατανάλωση.

Συνολικά τη διετία 2021 – 2022, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Εργασίας και  Κοινωνικών Ασφαλίσεων Κωστής Χατζηδάκης,  ο αριθμός των κύριων συντάξεων που εκδόθηκαν ξεπέρασε τις 500.000 —ένας αριθμός ρεκόρ.

2. Τα έσοδα από τον τουρισμό. Σύμφωνα με τις μετρήσεις τις Τράπεζας της Ελλάδος τα τουριστικά έσοδα που μπήκαν στην οικονομία, ξεπέρασαν τα 19 δισ. ευρώ. Ομως το ενδιαφέρον είναι ότι η κεντρική τράπεζα προβληματίζεται και θέλει να επανεκτιμήσει την κατά κεφαλή δαπάνη των ξένων τουριστών που υπολογίζεται γύρω στα 750 ευρώ.

Οπως δείχνουν τα στοιχεία της κατανάλωσης, η δαπάνη αυτή που υπολογίζεται δειγματοληπτικά, είναι σημαντικά υψηλότερη.

Το κυριότερο όμως είναι ότι λόγω της εκτεταμένης φοροδιαφυγής που καταγράφεται και διαπιστώνεται σε κάθε έλεγχο στο χώρο της εστίασης και της διασκέδασης – στους τουριστικούς προορισμούς και κυρίως τα νησιά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες – τα εισοδήματα των επαγγελματιών είναι απροσδιόριστα και δεν έχουν καμία σχέση με όσα δηλώνουν στην εφορία.

3. Η έκρηξη της αγοράς ακινήτων και της οικοδομικής δραστηριότητας. Κατά το 2022 η νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα αυξήθηκε με ρυθμό υψηλότερο του 15% (ως προς τον αριθμό των αδειών) αλλά τη χρονιά που πέρασε έγινε κυριολεκτικά «μπουμ» στις ανακαινίσεις παλαιών κατοικιών, επεκτάσεις και συντηρήσεις που είχαν παγώσει την περίοδο της πανδημίας —χάρη και στα ευρωπαϊκά λεφτά του προγράμματος «Εξοικονομώ».

Τα εισοδήματα που δημιουργήθηκαν από αυτή την εκρηκτική δραστηριότητα σε συνδυασμό με τα «μαύρα» από τις 125.000 αγοραπωλησίες ακινήτων, που στο σύνολο τους εκτιμάται ότι έγιναν σε υψηλότερες τιμές από τις αντικειμενικές, είναι για το υπουργείο Οικονομικών και την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, απροσδιόριστα.  

4. Τα επιδόματα κοινωνικής πολιτικής.  Η ευεργετική επίδραση που είχαν στην αύξηση των διαθέσιμων για κατανάλωση εισοδημάτων τα επιδόματα κοινωνικής πολιτικής που συνολικά (πέραν των παρεμβάσεων για να συγκρατηθούν τα τιμολόγια της ενέργειας) ξεπέρασαν το προηγούμενο έτος τα 7-8 δισ. ευρώ και προστέθηκαν στα 40 και πλέον δισ. ευρώ της περιόδου των lockdown. 

Οπως σημειώνουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών, κατά σειρά αποτελεσματικότητας, με άλλα λόγια αυτά που «έπιασαν περισσότερο τόπο», είναι τα οικογενειακά επιδόματα και κυρίως το επίδομα παιδιών, το επίδομα θέρμανσης, το fuel pass για τα καύσιμα ενώ ανάλογη επίδραση αναμένεται να έχει και το market pass με την έκπτωση 10% στις αγορές τροφίμων λόγω της μεγάλης ανόδου των τιμών.

Αν αυτές οι πηγές των εσόδων -άλλες εμφανείς και άλλες αφανείς- συνδυαστούν με το γεγονός ότι το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα εξακολουθεί να κινείται μεταξύ 20 και 25%, τότε γίνεται αντιληπτό ότι για ορισμένες κατηγορίες πολιτών και νοικοκυριών «λεφτά υπάρχουν», ενώ άλλες κοινωνικές ομάδες και τάξεις (άνεργοι – χαμηλόμισθοι) πιέζονται σημαντικά…

Αύξηση καταθέσεων, «φτωχοί» Ελληνες

Αυτό φαίνεται και από την αύξηση των καταθέσεων που κινούνται πάνω από τα 180 δισ. ευρώ, έχοντας υπερβεί το επίπεδο των ιδιωτικών καταθέσεων και προ της πανδημίας, αλλά ακόμη και τα λεφτά που είχαν οι Ελληνες στις τράπεζες προ των μνημονίων.

Η εικόνα βέβαια αυτή δεν συνάδει με την εικόνα των… «survivors» της ελληνικής κοινωνίας που καταγράφηκε στις φορολογικές δηλώσεις του 2022 (εισοδήματα του 2021): 2,6 εκατομμύρια φορολογούμενοι εμφάνισαν οικογενειακό εισόδηµα έως 5.000 ευρώ!

Πρόκειται για το 40% του συνολικού αριθµού των φορολογουµένων, που υποστηρίζουν ότι διαβιούν µε λιγότερα από 400 ευρώ τον µήνα!

Από 5.000-10.000 ευρώ οικογενειακό εισόδηµα δήλωσαν πέρυσι 1,26 εκατομμύρια φορολογούμενοι, ήτοι το 19,52% του συνολικού πληθυσμού.  Από τις 10.000 έως τις 15.000 ευρώ εντοπίζονται επιπλέον 876.000 φορολογούμενοι, που αντιστοιχούν στο 13,54% κι από  15.000-20.000 ευρώ 659.000 φορολογούμενοι ή το 10,18% του συνόλου.

Σε αυτές τις κατηγορίες, δηλαδή όσους δηλώνουν ως 15.000 ευρώ τον χρόνο, εντάσσεται το 90% (!) των ελεύθερων επαγγελματιών και των αποκαλούμενων μικρομεσαίων επιχειρηματιών και εμπόρων. 

Τέλος, οικογενειακό εισόδημα από 24.000 ευρώ το χρόνο έως και 50.000 ευρώ (δηλαδή από 2.000 έως 4.000 ευρώ το μήνα) δηλώνουν 700.000 φορολογούμενοι και πάνω από 50.000 ευρώ το χρόνο μόλις 130.000 φορολογούμενοι, κατά βάση μισθωτοί και στελέχη επιχειρήσεων. Και ο νοών νοείτο…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News