Η απόφαση του υπουργείου Παιδείας να παρατείνει το διδακτικό έτος σε δημοτικά και γυμνάσια, ανεξάρτητα από την επιτυχία ή μη της τηλεκπαίδευσης σε αυτά, ώστε να καλύψει τους εκπαιδευτικούς στόχους, προκάλεσε τις αντιρρήσεις των εκπαιδευτικών και δυσφορία σε γονείς. Ανάλογη απόφαση για τα λύκεια ανεστάλη αμέσως, για πρακτικούς λόγους, και προκάλεσε θυμηδία.

Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του υπουργείου, η παράταση ήταν αναγκαίο εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό μέτρο, με σκοπό την παροχή συμπληρωματικού χρόνου, για να στηριχθούν οι μαθητές που υστέρησαν μαθησιακά λόγω της τηλεκπαίδευσης, αλλά και να δοθεί η δυνατότητα σε όλους τους μαθητές να συναναστραφούν περισσότερο τους συμμαθητές τους που τους έλειψαν.

Υπήρξαν αντιδράσεις.

Εκπαιδευτικοί και γονείς διαμαρτυρήθηκαν ότι τα παιδιά είναι ήδη πολύ κουρασμένα από μια ψυχολογικά εξοντωτική σχολική χρονιά και ότι η παράταση των μαθημάτων επιτείνει το κυρίαρχο αίσθημα «εγκλεισμού» που τα διακατέχει. Το αποτέλεσμα αυτής της χρονιάς ήταν τα παιδιά να παρουσιάζουν ελλείμματα συγκέντρωσης, πειθαρχίας και ενδιαφέροντος για μάθηση –και τώρα, όλα αυτά παρατείνονται σε συνθήκες φοίτησης που δεν βελτιώθηκαν στο παραμικρό, παραμένοντας επαχθείς μέχρι το τέλους του σχολικού έτους (μάσκες, μεγάλος αριθμός μαθητών ανά τάξη, συνεχή self tests, υψηλές θερμοκρασίες).

Αλλοι επέμειναν ότι η ολιγοήμερη παράταση θα έχει μηδενικό αποτύπωμα στους μαθητές με μαθησιακά ελλείμματα. Την ίδια στιγμή, είναι άχρηστη για σχολεία και μαθητές όπου η τηλεκπαίδευση δούλεψε αποτελεσματικά, καλύφθηκε εγκαίρως η ύλη και πραγματοποιήθηκαν επαναλήψεις εμπέδωσής της.

Σε αυτά να προσθέσουμε ότι κάποιοι μεταξύ των εκπαιδευτικών φοβούνται πως η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτελεί πρόκριμα για σχέδια του υπουργείου Παιδείας να επιβάλει, μετά την πανδημία, την επέκταση του σχολικού έτους και του χρόνου διδασκαλίας.

Και στον αντίποδα, για ένα μέρος της κοινής γνώμης, οι εύλογες ως έναν βαθμό αντιρρήσεις των εκπαιδευτικών, δεν αποτελούν παρά απόδειξη της «τεμπελιάς» τους και της διαχρονικής –είναι αλήθεια– «αντιπολιτευτικής» στάσης τους, σε όποια πρόταση επιχειρεί να μεταρρυθμίσει την εκπαίδευση και να διαφοροποιήσει το επαγγελματικό τους status quo. Για αυτή τη μερίδα της κοινής γνώμης, η παράταση της σχολικής χρονιάς είναι αυτονόητο μέτρο μετά το μακροχρόνιο κλείσιμο το σχολείων λόγω  πανδημίας.

Ολες οι παραπάνω απόψεις ένθεν κακείθεν στηρίζονται σε εντυπώσεις, οι οποίες πατούν σε προσωπικές «γνώμες», στερεότυπα και προθέσεις διαχείρισης της κοινής γνώμης.

Το πρόβλημα είναι ότι εδώ και δεκαετίες οι αποφάσεις για την εκπαίδευση λαμβάνονται χωρίς μπούσουλα και στην τύχη. Επειδή, όχι μόνο δεν φροντίσαμε να αποκτήσουμε εργαλεία ανίχνευσης τού τι πραγματικά συμβαίνει στο σχολείο, τι όντως μαθαίνουν τα παιδιά μας σ’ αυτό ακόμα κι όταν «εξαντλείται» η διδακτέα ύλη, αλλά και πόσοι μαθητές και σε ποιες «ευαίσθητες» περιοχές αδυνατούν να κατακτήσουν ακόμα και βασικά απαιτούμενα των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών (ΑΠΣ).

Με δυο λόγια, στην εκπαίδευση «στα σκοτεινά πηγαίνουμε στα σκοτεινά προχωράμε», όπως λέει και ο Σεφέρης. Και το πράττουμε εις γνώσιν μας, με επιμονή και εμμονή, δεκαετίες τώρα, τόσο ως κόμματα εξουσίας που σχεδιάζουν (;) τις εκπαιδευτικές πολιτικές όσο και ως εκπρόσωποι και μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, που εθιμικά αντιστέκονται σε αυτές.

Οσον αφορά στις αρνητικές συνέπειες της πανδημίας στην εκπαίδευση, κανένα είδος σοβαρού προβληματισμού για τα κατάλληλα μέτρα επανορθωτικής εκπαιδευτικής πολιτικής δεν αναπτύχθηκε στη χώρα μας, ούτε από το υπουργείο ούτε και από τα εκπαιδευτικά συνδικάτα. Παρά το γεγονός ότι παρόμοια μέτρα όχι μόνο συζητήθηκαν, αλλά έχουν ήδη ληφθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Ιταλία, ομόσπονδα κρατίδια Γερμανίας).

Φαίνεται ότι και μετά το σοκ που προκάλεσε η πανδημία στην εκπαίδευση –πέρα από την κρίση στην οικονομία–, στη χώρα μας εξακολουθεί να απουσιάζει ο συλλογικός και συστηματικός προβληματισμός για τι πρέπει να αλλάξουμε, ώστε η εκπαίδευση να στηρίξει αποτελεσματικά το μέλλον της χώρας στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον. Παράλληλα, δε, μοιάζει να διατηρείται αλώβητο το συλλογικό μας habitus, σύμφωνα με το οποίο πραγματοποιούμε σταθερά διαλόγους «κωφών», με κλίση στις εμφυπολεμικού κλίματος αναμετρήσεις.

Αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου θα είχε εξουσιοδοτήσει το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής να μετρήσει επιστημονικά τις επιπτώσεις της πανδημίας ανά περιοχή, κοινωνικοοικονομικό status, ηλικία των μαθητών και επιμέρους διδακτικά αντικείμενα. Θα είχε οργανώσει ειλικρινείς συζητήσεις σε συναινετικό κλίμα με τους εκπαιδευτικούς και τους εκπροσώπους τους. Στον διάλογο θα είχαν αναλυθεί οι διαφορετικές προσεγγίσεις και αιτιάσεις και από κοινού θα είχαν αναζητήσει κατάλληλα και οικονομικώς εφικτά μέτρα εκπαιδευτικής πολιτικής. Ανά περίπτωση και για όποιο χρονικό διάστημα αυτά απαιτούνταν, ώστε η κρίση να αναδειχθεί σε ευκαιρία για τη βελτίωση του σχολείου μας.

Κάτι τέτοιο, όμως, μοιάζει όνειρο θερινής νυκτός για μια χώρα που αρνείται να μάθει από τα λάθη της. Οπου ακόμα και σε περιόδους κρίσεων, πολιτεία και πολίτες, ως άλλοι νάρκισσοι, θαυμάζουμε τον εαυτό μας στα νερά του (εκπαιδευτικού) βάλτου μας, εκλαμβάνοντας τις ουλές στο πρόσωπό μας ως σημάδια της «νίκης» μας έναντι των «άλλων».

---

* Ο Νίκος Σαλτερής είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος Δ.Ε. και συγγραφέας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News