Συμμετέχοντας στον σχετικό επιστημονικό διάλογο που έχει αρχίσει και με σκοπό να αποδοθούν τα σχετικά ζητήματα με τρόπο εύληπτο από τους πολίτες, επιχειρώ εδώ να απαντήσω σε τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα, αναφορικά με την υπόθεση των παρακολουθήσεων της Ε.Υ.Π.

1. Είναι σωστός ο όρος «νόμιμες επισυνδέσεις»;

Ο όρος «νόμιμες επισυνδέσεις» είναι λάθος, καθώς εκλαμβάνει ως αυτονόητο κάτι που καθόλου δεν είναι. Η εισαγγελική διάταξη στην περίπτωση των παρακολουθήσεων σημαίνει πως η σχετική εντολή ενδύθηκε τα εξωτερικά μόνο χαρακτηριστικά της νομιμότητας, όντας όμως στην ουσία της παράνομη. Και αυτό γιατί αγνόησε τις πρόσθετες εγγυήσεις που παρέχει το Σύνταγμα στο απόρρητο των επικοινωνιών βουλευτών και ευρωβουλευτών, με κορυφαία τη διάταξη του άρθρου 61 Παρ. 3. Είναι εξάλλου αντιφατικό και παράλογο όταν τίθεται ζήτημα παρακολούθησης βουλευτή για τη διερεύνηση ιδιαιτέρως σοβαρού εγκλήματος να ισχύει το βουλευτικό ακαταδίωκτο του άρθρου 62 και για υποτιθέμενο ζήτημα εθνικής ασφάλειας χωρίς υπόνοια εγκλήματος να λέγεται ότι δεν υπάρχει κανένας συνταγματικός φραγμός και μπορεί να παραβιαστεί. ακόμη και το ρητά προβλεπόμενο βουλευτικό απόρρητο του άρθρου 61 παρ.3. Επιπλέον, πρέπει να διερευνηθεί βάσει ποιων «στοιχείων» και με ποιου αίτημα δόθηκε η σχετική έγκριση για την παρακολούθηση του κινητού του τότε υποψηφίου και νυν προέδρου της τρίτης πολιτικής δύναμης της χώρας και εν ενεργεία ευρωβουλευτή.

2. Ποιος είναι ο αρμόδιος για την εξέταση όλων αυτών των στοιχείων; Θα έπρεπε να δεχθεί να ενημερωθεί ο κ. Ανδρουλάκης, όπως του ζήτησε η Κυβέρνηση;

Η υπόθεση της παρακολούθησης του κ. Ανδρουλάκη δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση στην οποία ο ίδιος έχει, όπως λέμε στα νομικά, «εξουσία διαθέσεως». Αφορά στη θεσμική του ιδιότητα και κατά τούτο πρέπει οι απαντήσεις να δοθούν θεσμικά, κατ’ αρχάς στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Το σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής αρμόδιο όργανο για τη δραστηριότητα της Ε.Υ.Π. είναι η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας. Εκεί λοιπόν πρέπει να απαντηθούν κρίσιμα ερωτήματα από την κυβέρνηση, χωρίς την αόριστη επίκληση λόγων «εθνικής ασφαλείας», που αναιρούν την ουσία της ενημέρωσης. Είναι ένα σοβαρό ζήτημα δημοκρατίας, το οποίο πλήττει τους θεσμούς αλλά και το κύρος της Ε.Υ.Π.

3. Ο Πρωθυπουργός απέδωσε την πολιτική ευθύνη στον Γενικό Γραμματέα του. Ευσταθεί αυτό συνταγματικά;

Η πολιτική ευθύνη αποδίδεται παγκοσμίως στον Πρωθυπουργό και στους υπουργούς. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι στη μητέρα του κοινοβουλευτισμού, το Ηνωμένο Βασίλειο, η σχετική συνθήκη του πολιτεύματος ονομάζεται ministerial responsibility, δηλαδή «υπουργική ευθύνη». Είναι δε «αντικειμενική», δηλαδή για τη διαπίστωση ή ανάληψή της δεν απαιτείται υπαιτιότητα. Κατά τούτο και δεδομένου ότι τη σχετική αρμοδιότητα επί της Ε.Υ.Π. έχει αναλάβει ήδη από το 2019 ο Πρωθυπουργός, μόνον αυτός δύναται να αναλάβει την πολιτική ευθύνη.

4. Πόσο σημαντικό είναι το άνοιγμα της Βουλής για τη διερεύνηση της υπόθεσης;

Η Βουλή είναι το αρμόδιο κατά το Σύνταγμα όργανο τόσο για τη διερεύνηση της υπόθεσης όσο και για την αναζήτηση της σχετικής πολιτικής ευθύνης. Αυτό πιθανότατα θα γίνει παράλληλα τόσο στο Επίπεδο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας όσο και σε αυτό της Εξεταστικής Επιτροπής, που μπορεί να συσταθεί. Σημειωτέον, ότι μετά την πρόσφατη αναθεώρηση, Εξεταστική Επιτροπή μπορεί να συσταθεί και με τις ψήφους 120 βουλευτών, άρα της μειοψηφίας, αν προταθεί από 10 βουλευτές. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι κατά τον Κανονισμό της Βουλής η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας μπορεί να ζητήσει από τη Βουλή τη μετατροπή της σε Εξεταστική Επιτροπή. Σε κάθε πάντως περίπτωση, δεδομένης και της προηγούμενης συνεδρίασης της Επιτροπής στην οποία κυβέρνηση και Ε.Υ.Π. αρνήθηκαν την παρακολούθηση του κ. Ανδρουλάκη για να διαψευσθούν μετά από λίγες ημέρες, τα αρμόδια πρόσωπα για τη λειτουργία και την πολιτική ευθύνη επί της Ε.Υ.Π. το κρίσιμο χρονικό διάστημα πρέπει να κληθούν σε ακρόαση ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας και να δώσουν συγκεκριμένες απαντήσεις.

Το ζήτημα των παρακολουθήσεων είναι ένα σοβαρότατο θεσμικό ζήτημα στο οποίο πρέπει να πέσει φως, γιατί αλλιώς διακυβεύεται η ίδια η ποιότητα της δημοκρατίας μας. Ο ελληνικός λαός, ο μόνος κατά το Σύνταγμα κύριος του πολιτεύματός μας, είναι και αυτός στον οποίο οφείλεται η αλήθεια και μόνο αυτή. Γιατί «εθνικόν είναι το αληθές».

---

Ο Παναγιώτης Δουδωνής είναι Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Λέκτορας Κολεγίου Όριελ Πανεπιστημίου Οξφόρδης 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News