Οι αριστεροί ψηφοφόροι που τη δεκαετία του ’90 επέλεξαν να στηρίξουν τον εκσυγχρονισμό έλεγαν πάντα το ίδιο επιχείρημα: δεν ψηφίζω ΠΑΣΟΚ, ψηφίζω Κώστα Σημίτη. Οταν, αρκετά χρόνια μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ έβαζε στόχο την «πρώτη φορά Αριστερά», οι πασόκοι ψηφοφόροι που έσπευσαν στην κάλπη να τον στηρίξουν, αλλά και τα στελέχη που μετακόμισαν από το ένα κόμμα στο άλλο, ακολούθησαν την ίδια γραμμή: δεν ψηφίζω ΣΥΡΙΖΑ, ψηφίζω Αλέξη Τσίπρα. Οι κεντρώοι ψηφοφόροι που δεν είχαν σκεφτεί ποτέ στο παρελθόν να ακουμπήσουν γαλάζιο ψηφοδέλτιο και το έκαναν το 2019 βρήκαν την ίδια παρηγοριά: δεν ψηφίζω ΝΔ, ψηφίζω Κυριάκο Μητσοτάκη. Ενας αρχηγός, λέει η μια άποψη, υπερβαίνει το κόμμα του –γι’ αυτό κι αν το κατάλληλο πρόσωπο πάρει το τιμόνι, μπορεί να δημιουργήσει οριζόντιες τομές στο πολιτικό σύστημα. 

Η υπέρβαση ενός κομματικού μηχανισμού, ωστόσο, λόγω πολιτικής σκέψης ή χαρισματικότητας του αρχηγού του, έχει αποδεδειγμένα περιορισμένη χρονική διάρκεια. Οσοι το ’96 δεν ψήφισαν ΠΑΣΟΚ, αλλά Σημίτη, μέχρι τις εκλογές του 2000 ήξεραν πολύ καλά πως ο αρχηγός έρχεται με ένα «πράσινο» πακέτο που δεν φεύγει, αλλά βάζει όρους, προϋποθέσεις και ενίοτε μπλέκεται σε σκάνδαλα. Εκείνοι που πίστεψαν τον Ιανουάριο του 2015 πως συμμετείχαν στην ανάδειξη ενός νέου Ανδρέα Παπανδρέου χρειάστηκαν μόνο λίγους μήνες για να βγουν από τις αυταπάτες τους –οι της Προοδευτικής Συμμαχίας σήμερα, δε, βρίσκονται σε λίμπο, με το ένα πόδι στο ΠΑΣΟΚ του ’80 και το άλλο σε μια Αριστερά που ακόμα κι αν εκτιμούσαν, δεν υπολόγιζαν ιδιαίτερα. Με τον τελευταίο ανασχηματισμό της σημερινής κυβέρνησης, οι του προοδευτικού κέντρου που πίστεψαν πως τα ανοίγματα θα κρατούσαν για πάντα, βρέθηκαν μπροστά σε μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη. Την δύσκολη στιγμή, την ώρα του «μαζέματος», το κόμμα και λόγο έχει και απαιτήσεις. 

Αν πιστέψουμε τα ευρήματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων, η φθορά που υπέστη η κυβέρνηση δεν είναι από τους κεντρώους ψηφοφόρους της, αλλά από τους δεξιούς. Και μπορεί το Κέντρο να έδωσε τελικά την αυτοδυναμία στη ΝΔ, αλλά δεν το κατάφερε μόνο του, χρειάστηκε την βοήθεια μιας ακλόνητης παραδοσιακά δεξιάς βάσης, που είδε μια ευκαιρία να ξανάρθει στα πράγματα –μόνο όταν κέρδισε η ΝΔ έμεινε η Χρυσή Αυγή εκτός Βουλής. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το είχε πει σε ανύποπτο χρόνο: στην εποχή του, δεν υπήρχε κόμμα δεξιά της ΝΔ. Όταν εμφανίστηκε, η κυβέρνησή του έπεσε.

Αυτή η ανάλυση, ίδια στο εκάστοτε πλαίσιο για όλους όσοι βρέθηκαν στην θέση του έκτοτε, φέρνει στο τραπέζι συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Δεν ήταν γνωστή σε εκείνους που θεωρούσαν ότι το Μέγαρο Μαξίμου θα έκλεινε αιώνια τα αυτιά του στις γκρίνιες εκ δεξιών για τους «πασόκους» του κυβερνητικού σχήματος, ειδικά όταν αυτοί θεωρούνται δημοσκοπικά υπεύθυνοι για την διαχείριση των πυρκαγιών; Δεν κατάλαβαν τι συμβαίνει με τα μνημόνια συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία που έχουν πιάσει σκόνη στην Βουλή; Δεν άκουσαν την επίσημη στάση της Ελλάδας για τους αφγανούς πρόσφυγες;  Η διαρκής (και σωστή) υπενθύμιση ότι προοδευτικοί υπάρχουν σε όλο το ιδεολογικό φάσμα, φτάνει ως ένα σημείο: μετά ξεκινούν οι κομματικοί διαχωρισμοί. Για να τους υπερβεί ο οποιοσδήποτε εν ενεργεία πρωθυπουργός, πρέπει να είναι έτοιμος και για μεγάλες αλλαγές και για θυσίες. 

Τα κόμματα, ακόμα και τα πιο αρχηγικά, δεν ξεπερνιούνται με τόση ευκολία όση ίσως θα ήθελαν και εκείνοι που τα εκπροσωπούν. Είναι εκεί και είναι απαραίτητα, ειδικά όταν ο πρόεδρός τους θέλει να απευθυνθεί σε μη συνηθισμένα ακροατήρια. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε η «υπόθεση Αποστολάκη», οι κινήσεις του ανασχηματισμού χαλάρωσαν τον δεσμό ανάμεσα στον Μητσοτάκη και στο προοδευτικό Κέντρο. Το ευτύχημα, ωστόσο, για την κυβέρνηση είναι ότι οι ίδιοι ψηφοφόροι που της ασκούν κριτική σήμερα δεν βρίσκουν ακόμα εναλλακτική στην αντιπολίτευση, μιας που ο ΣΥΡΙΖΑ αποκλείεται ως πιθανότητα (αυτός άλλωστε τους έστρεψε στην άλλη πλευρά) και το ΚΙΝΑΛ δεν έχει προοπτική εξουσίας.  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News