Οι τελευταίες ημέρες της Λιζ Τρας στην πρωθυπουργία της Βρετανίας συνοδεύτηκαν από μια έκρηξη του γνωστού βρετανικού χιούμορ, αυτή τη φορά όμως σερβιρισμένου με πράσινα συστατικά. Ολα ξεκίνησαν από τον Economist, που παραλλάσσοντας την προσωνυμία της Μάργκαρετ Θάτσερ «Σιδηρά Κυρία», παρομοίασε την Τρας με «Κυρία Αϊσμπεργκ». Στη συνέχεια, και καθώς όλα έδειχναν ότι το τέλος ήταν κοντά, τη σκυτάλη πήρε η Daily Star, βάζοντας μία κάμερα να παρακολουθεί ζωντανά ένα άισμπεργκ, που πόζαρε θεαματικά σε ράφι σούπερ μάρκετ.

Στόχος της βιντεοσκόπησης να διαπιστωθεί αν αυτό θα άντεχε παραμένοντας φρέσκο στη θέση του περισσότερο από την Τρας στην πρωθυπουργική καρέκλα. Η λεζάντα σημείωνε: «Εβδομη ημέρα: θα διαρκέσει περισσότερο η Λιζ Τρας από αυτό το λαχανικό;». Μετά την επίσημη παραίτηση της πρωθυπουργού, η λεζάντα πιστοποίησε: «Το λαχανικό διήρκεσε περισσότερο από τη Λιζ Τρας».

Το νικηφόρο άισμπεργκ με τα τραγανά φύλλα, με τις ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία και την ευχάριστη γεύση, εφ’ όσον διατηρεί τη φρεσκάδα του, που εκτιμάται ότι διαρκεί 7 ημέρες, χάρη σε τεχνολογίες συντήρησης λειτούργησε σαν απομυθοποιητικό σύμβολο. Μάλιστα, η απήχησή του ξεπέρασε τα όρια της Βρετανίας και επεκτάθηκε διεθνώς.

Η αναλογία ανάμεσα στην παράταση φρεσκάδας ενός άισμπεργκ –σίγουρα όχι ιδιαίτερα φρέσκου, αφού διατηρείται σε ψυγείο– και στην ανεπιθύμητη παραμονή της Λιζ Τρας στην εξουσία γεννά πολλούς συνειρμούς. Ποια ομοιότητα έχουν μια πρώιμα αποτυχημένη πρωθυπουργός και ένα μισομαραμένο αλλά με τεχνητά μέσα διατηρημένο σαλατικό, του οποίου όμως η γεύση και οι θετικές ιδιότητες βασίζονται στη φρεσκάδα; Τα μαραμένα άισμπεργκ αποσύρονται με αδίστακτα χέρια από τα ράφια των σούπερ μάρκετ ως επιβλαβή και κακόγευστα, για να καταλήξουν στα σκουπίδια. Πόσες πιθανότητες έχει να παραμείνει στη θέση της, άραγε, μια πρωθυπουργός που παίρνει με ελαφρότητα μοιραίες αποφάσεις για τη χώρα της, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στο πρόσωπό της;

Χαρακτηριστικά, στο γαλλικό News 24, ο παραλληλισμός εκφράστηκε έτσι: «Θα ρωτούσατε τι κοινό έχουν η πολιτική εντολή της βρετανής πρωθυπουργού Λιζ Τρας με ένα μαραμένο λαχανικό; Και τα δύο έχουν ημερομηνία λήξεως». Αλλά και η γερμανική Bild ανέφερε πριν από τη λήξη του αγώνα: «Τώρα η Λιζ Τρας πρέπει να πολεμήσει ένα κεφάλι λαχανικού στον αγώνα για την πολιτική καριέρα της».

Από την άλλη πλευρά, η διάθεση των Βρετανών να επιστρατεύσουν στην κριτική κατά της Τρας το συγκεκριμένο λαχανικό και η εξοικείωσή τους με τα υπονοούμενα μιας τέτοιας οργανικής αναλογίας δεν είναι πρωτοφανής στην κουλτούρα τους. Εναν επιφανειακά διαφορετικό, αλλά κατά βάθος αντίστοιχο παραλληλισμό συναντάμε και σε ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά έργα του Σαίξπηρ, το «Ριχάρδος Β’».

Στο πολιτικό αυτό δράμα, ο βασιλιάς Ριχάρδος Β’ παρουσιάζεται ως αποτυχημένος  ηγεμόνας, καθώς παίρνει άστοχες και καταστροφικές αποφάσεις, τις οποίες εφαρμόζει κυνικά και αυθαίρετα με την αλαζονική βεβαιότητα ότι κανείς, ούτε τα θύματά του, δεν θα αμφισβητήσουν την ορθότητά τους. Ετσι προκαλεί διχασμό και εμφύλιο στη χώρα του.

Ωστόσο, ο απερίσκεπτος ηγεμόνας αρνείται να δεχτεί την ανατροπή της κατάστασης εις βάρος του και δεν θέλει να διανοηθεί ότι απειλείται σοβαρά από τον άδικα εξορισμένο αντίπαλό του και επόμενο βασιλιά, τον Ερρίκο Μπόλινμπροκ. Με τις λανθασμένες πράξεις και την υπεροψία του ο Ριχάρδος έχει ήδη σπαταλήσει το πολιτικό κεφάλαιό του, χάνοντας την εμπιστοσύνη των υπηκόων του και άρα τη νομιμοποίησή του στα μάτια τους ως ηγέτη, παρότι η βασιλεία είναι κληρονομική.

Πριν από την καθαίρεση του εγκαταλειμμένου από όλους πια Ριχάρδου υπό την πίεση του σφετεριστή Ερρίκου Δ’, μεσολαβεί μια σκηνή στην οποία προαναγγέλλεται, μέσα σε φυτικό περιβάλλον και με μια κηπουρική αναλογία, η αναπόφευκτη κατάρρευση του ηγεμόνα. Η βασίλισσα, αφού δεν καταφέρνει να διαλύσει τα κακά προαισθήματά της με τα διασκεδαστικά παιχνίδια που της προτείνουν δύο κυρίες της ακολουθίας της, κρύβεται μαζί τους πίσω από τα δέντρα του κήπου, για να κρυφακούσουν τον γεμάτο πολιτικούς υπαινιγμούς διάλογο ενός κηπουρού με τον υπηρέτη του.

Πρόκειται για μια στιχομυθία με πρασινόμαυρες αναλογίες μεταξύ κηπουρικής και πολιτικής. Οι δύο τους συνομιλούν με οξυδέρκεια και δείχνουν ενημερωμένοι και ικανοί να κατανοήσουν λογικά την κρίσιμη κατάσταση. Ο κηπουρός διατάζει τον υπηρέτη να δράσει σαν δήμιος και να κόψει με ανάλογη βία τα βλαστάρια που ξεπετάγονται από τα φυτά, χαλώντας την αρμονία στο «κοινόβιό μας». Ο ίδιος δηλώνει πως θα ξεριζώσει τα «βλαβερά παράσιτα» που καταστρέφουν το γόνιμο έδαφος και τα ωραία λουλούδια.

Ολόκληρη η χώρα παρουσιάζεται από τους δύο σαν απεριποίητος κήπος που κατακυριεύεται από την άγρια, χαοτική φύση. Παρότι περιβάλλονται από τον εξωτερικό αγριόκηπο, οι δύο κηπουροί-δήμιοι προσπαθούν να διατηρήσουν την τάξη του εσωτερικού, περιφραγμένου κήπου – θα λέγαμε του «κράτους-κήπου»– κλαδεύοντας και ξεριζώνοντας οτιδήποτε απειλεί την αρμονική και τιθασευμένη ανάπτυξή του, όπως οι κακοί σύμβουλοι του βασιλιά.

Ο αρχικηπουρός καταλήγει με μια σκοτεινή ατάκα για τον Ριχάρδο, προδιαγράφοντας την πτώση του: «εκείνος που ανέχτηκε μια άνοιξη τόσο ακατάστατη, βλέπει ο ίδιος να φυλλορροεί», υπονοώντας πως και ο ίδιος ο βασιλιάς είναι ένας κηπουρός που δεν έπαιξε τον ρόλο του αποτελεσματικά, μην μπορώντας να διαχειριστεί συμβούλους, συνεργάτες κ.ά. και παίρνοντας λάθος αποφάσεις διακυβέρνησης, που είχαν κόστους για όλους και, μοιραία, για τον ίδιο.

Συγκεκριμένα:

ΚΗΠΟΥΡΟΣ

Μάλιστα – κι ο Μπόλινμπροκ συνέλαβε τον βασιλιά.

Τι κρίμα που εκείνος δεν περιποιότανε και δεν καλλιεργούσε

Τον τόπο του, όπως εμείς αυτό εδώ το περιβόλι!

Εμείς, μία φορά τον χρόνο, χαράζουμε προληπτικά

Τη φλούδα, το δέρμα των οπωροφόρων μας, μην τύχει

Και φουσκώσουν οι χυμοί, το αίμα τους, και σκάσουνε

Μέσα στα ίδια τους τα πλούτη –εάν ο βασιλιάς έκανε

το ίδιο στους ανθρώπους – καλοζωισμένους και φιντάνια –

Θα ζούσαν τώρα αυτοί, θα δίναν τους καρπούς τους

Κι εκείνος θα ήτανε σε θέση να τους γευτεί…

Θα αντιτάξει κανείς ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση ανάμεσα στην έννοια του μοναρχικού «κράτους-κήπου» (ενός περίκλειστου μπαρόκ κήπου) κατά την εποχή του Σαίξπηρ με το πολιτικό «σούπερ μάρκετ» μια κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ακόμα και για μια χώρα που θα ήθελε να περιορίσει τα σύνορά της όπως η Βρετανία μετά το Brexit. Αλλά και μία δημοκρατικά εκλεγμένη ηγέτις δεν καθαιρείται, όπως ένας κακός απόλυτος ηγεμόνας, αλλά παραιτείται οικειοθελώς.

Ωστόσο, οι δύο κηπουροί στο «Ριχάρδος Β’», τόσο ενημερωμένοι, εύστοχοι και ικανοί, στη συνέχεια, να  αποστομώσουν ακόμα και τη βασίλισσα, που εξεγείρεται κατά της αθυροστομίας τους, θα μπορούσαν ωραιότατα να ανταλλάζουν σχόλια στα σύγχρονα κοινωνικά μέσα. Αντί να κλαδεύουν και να ξεριζώνουν σαν δήμιοι κηπουρικά παράσιτα χύνοντας φυτικό αίμα, δεν θα δίσταζαν να πετάξουν από το ράφι της εξουσίας κάθε μαραμένο λαχανικό, όπως μια αποτυχημένη πρωθυπουργό.

Τελικά, τόσο η σαιξπηρική αναλογία, όσο και αυτή του άισμπεργκ διεγείρουν το μαύρο (και πράσινο) χιούμορ μας και τη φαντασία μας και μας αποκαλύπτουν χωρίς πολλά λόγια πώς κάποια πολιτικά δράματα επαναλαμβάνονται στην Ιστορία, επιβεβαιώνοντας τη γνωστή φράση του Μαρξ, τη δεύτερη φορά σε πιο κωμική, τουλάχιστον, εκδοχή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News