Στην τελευταία επίσκεψη που πραγματοποίησε στο Βερολίνο ως πρόεδρος, ο Μπαράκ Ομπάμα προσπάθησε να εξηγήσει πώς το smartphone εξελίσσεται σε καταλύτη για την ιστορική εξέλιξη. «Σήμερα, ένας φτωχός άνθρωπος που ζει στην Ανατολή, βλέπει συνέχεια πώς ζουν οι ευκατάστατοι της Δύσης. Αυτό είναι πιθανό κάποια στιγμή να δημιουργήσει φθόνο».

Ισχύει, αλλά κυρίως δημιουργεί διάθεση μίμησης. Δεν είναι καινούργιο, συμβαίνει εδώ και δεκαετίες. Οι λευκοί χριστιανοί Αγγλοσάξονες θέτουν το πρότυπο που αντιγράφει ο υπόλοιπος πλανήτης. Από το κούρεμα και το ντύσιμο, μέχρι τον τρόπο ζωής.

Πάνω στον τρόπο ζωής οικοδομήθηκε, ιδεολογικά, η μεγαλύτερη γεωστρατηγική αντιπαράθεση στη σύγχρονη Ιστορία, ο Ψυχρός Πόλεμος. Το κυρίαρχο αφήγημα στις ΗΠΑ ήταν ότι ο σοβιετικός κόσμος μισεί και θέλει να καταστρέψει τον αμερικανικό τρόπο ζωής. Βέβαια οι άνθρωποι που ζούσαν στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού επιθυμούσαν, στην πλειονότητα τους, το ακριβώς αντίθετο: να υιοθετήσουν τον αμερικανικό τρόπο ζωής. Για αυτό και τα καθεστώτα δεν είχαν άλλον τρόπο αντίδρασης, από τη περιχαράκωση των πολιτών και τη δαιμονοποίηση του δυτικού τρόπου ζωής. Αυτή η δαιμονοποίηση συχνά χρησιμοποιούσε κώδικες θρησκευτικής ηθικής ιουδαϊκού τύπου, όπως η χριστιανική και η μουσουλμανική. Τα δυτικά ήθη εθεωρούντο έκλυτα και οδηγούσαν σε μία κόλαση επί της Γης. Ο χριστιανός μετράει αμαρτίες ενώπιον Θεού. Τα ανατολικά καθεστώτα δεν είχαν αμαρτίες, αλλά αντιλαϊκές συμπεριφορές. Οι χριστιανοί διεκδικούσαν τη Βασιλεία των Ουρανών, οι κομμουνιστές την επικράτηση του σοσιαλισμού. Και πάει λέγοντας. Στο επίκεντρο ήταν πάντα ο τρόπος ζωής, χωρίς να βρίσκεται και στην ουσία του προβλήματος. Τις περισσότερες φορές ήταν η αφορμή, το έρεισμα, η δικαιολογία.

Πριν από λίγες μέρες, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς (περαστικά!) είχε στο Τwitter έναν σύντομο διάλογο με τον υπεύθυνο Επικοινωνίας του Ερντογάν. Ο πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να φιλοτεχνήσει για τον εαυτό του ένα πορτρέτο που αντιστοιχεί σε «πατερούλη» των μουσουλμάνων του κόσμου. Αναλαμβάνει, δηλαδή, τις δουλειές που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να κάνουν οι Σαουδάραβες. Ο υπεύθυνος για την Επικοινωνία του έγραψε στο twitter: «Ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες σήμερα δεν στοχεύουν μόνο τους μουσουλμάνους. Επιτίθενται στις ιερές αξίες μας, στη γραφή μας, στον προφήτη μας και στους πολιτικούς ηγέτες μας, τον τρόπο ζωής μας». Μάλιστα. Στον τρόπο ζωής. Με τον «τρόπο ζωής του» απάντησε και ο Σχοινάς. Τον κάλεσε να διαβάσει τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης με αναφορές στον σεβασμό, στην ελευθερία και στη δημοκρατία. «Συγγνώμη που σας απογοητεύω, αλλά αυτός είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» του έγραψε. Ο τρόπος ζωής.

Κατά κάποιον τρόπο, βλέπουμε μία αντιπαράθεση σε καλούπι Ψυχρού Πολέμου. Και με αντίστοιχες αναλογίες. Στις δυτικές κοινωνίες καλλιεργείται αντανακλαστικά (όχι συνειδητά) ο φόβος για τους μουσουλμάνους που μισούν τον τρόπο ζωής μας. Κάτι αντίστοιχο επιχειρείται να γίνει και στις μουσουλμανικές, αλλά η εμβέλεια του εγχειρήματος είναι περιορισμένη. Με εξαίρεση εξτρεμιστικά στοιχεία που καθοδηγούνται από καθεστώτα, οι άνθρωποι που ζουν σε εκείνες τις κοινωνίες δεν επιθυμούν να καταστρέψουν τον δυτικό τρόπο ζωής. Αντιθέτως, έχουν όλη την καλή διάθεση να τον αντιγράψουν σε βασικά σημεία του, ενώ σε πολλές περιπτώσεις υφίστανται την καταπίεση των καθεστωτικών ισλαμικών δομών. Οι αναλογίες με τον Ψυχρό Πόλεμο είναι ενδιαφέρουσες. Στον Ψυχρό Πόλεμο, πέρα από τα γεωπολιτικά συμφέροντα, υπήρξε αντιπαράθεση οικονομικών μοντέλων. Τώρα δημιουργείται ή αναθερμαίνεται, μία αντιπαράθεση θρησκειών και πολιτισμών – εν προκειμένω, τα πράγματα εξελίσσονται πιο αργά.

Οι κυβερνήσεις και τα καθεστώτα των μουσουλμανικών χωρών αντιμετωπίζουν με τρόμο την πολιτισμική τους διάβρωση από τον δυτικό τρόπο ζωής. Διότι ο δυτικός τρόπος ζωής δεν αποτυπώνεται μόνο στη «χαλαρότητα» των ηθών. Είναι και οι δημοκρατικοί θεσμοί, η αποδοχή και ο σεβασμός της διαφορετικότητας, ο κοινωνικός έλεγχος, δηλαδή στοιχεία που δεν υπάρχουν ή λειτουργούν καχεκτικά στις μουσουλμανικές κοινωνίες.

Το ερώτημα που υπάρχει είναι αν θα δούμε μία ευρεία θρησκευτική σύγκρουση να λαμβάνει χώρα πάνω στον παγκόσμιο χάρτη με εστίες έντασης, τροφοδοτούμενες από μεμονωμένα βίαια περιστατικά στην Ευρώπη. Ναι, δεν αποκλείεται από την πλευρά του μουσουλμανικού κόσμου να ανέβουν οι τόνοι, προκειμένου να συσπειρωθούν καταπιεσμένες κοινωνίες με οξυμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Ωστόσο, όσο η παγκοσμιοποίηση εξελίσσεται, όσο τα δίκτυα κατεβάζουν κουρτίνες και γκρεμίζουν τείχη, ο δυτικός τρόπος ζωής θα κερδίζει τις μάχες στο μυαλό των ανθρώπων. Μία προς μία, μέρα με τη μέρα. Στο τέλος θα ανακαλύψουμε ότι όλοι στον ίδιο Θεό πιστεύουμε. Σε ένα Θεό που τον φτιάξαμε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News