Τα τελευταία 24ωρα πριν από την στέψη του Καρόλου Γ’, η αναμονή για το συμβάν συμπαρέσυρε πολλούς ανυπόμονους  Βρετανούς, αλλά και τουρίστες στο προκαταρκτικό πάρτι που άρχισε να εξελίσσεται σε όλους τους υπαίθριους δημόσιους χώρους του Λονδίνου. Πριν καν πραγματοποιηθεί η τελετή, τα λόγια και οι εικόνες σχετικά με αυτήν κυρίεψαν τη δημοσιότητα μην αφήνοντας αδιάφορους ακόμα και τους  πολέμιους του θεσμού.

Στο προσκήνιο της δημόσιας προσοχής δέσποσε το βασιλικό στέμμα, ή μάλλον τα στέμματα και η ιστορία τους. Αυτά, συνοδευμένα με ιμπεριαλιστικές σφαίρες, χρυσά σκήπτρα, βαρύτιμα σπαθιά, χρυσοστολισμένες στολές και γενικά όλα τα ηγεμονικά σύμβολα των Βρετανών μοναρχών παρέλασαν μπροστά στα βλέμματα του κοινού, ώστε να το θαμπώσουν με τα προγονικά μεγαλεία των βασιλιάδων του. Χριστιανικοί σταυροί, πολύτιμες πέτρες με προέλευση από ποικίλες στιγμές της Βρετανικής ιστορίας, σφαίρες και σφαιρίδια, εμβληματικά δυναστικά άνθη κλπ., όλα όσα μέχρι τώρα προορίζονταν για τα μάτια και τους φακούς των τουριστών, έξαφνα βγήκαν από τα απρόσιτα βάθρα και τις μουσειακές βιτρίνες τους. Αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα επιστρατεύτηκαν οργανωμένα, ώστε  να  περιβάλλουν το σώμα του νέου μονάρχη με παραδοσιακό μεγαλείο στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας μοναρχικής σκηνής. 

Ο συμβολισμός  των εμβληματικών αντικειμένων της στέψης αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα από πριν στο μετα-Brexit Ηνωμένο Βασίλειο. Οι πρόσφατες  δημοσκοπήσεις προειδοποιούν τον Κάρολο πως δεν είναι το ίδιο δημοφιλής με την μητέρα του. Όλο και περισσότεροι Βρετανοί, συνηθισμένοι σε αποκεντρωμένους τρόπους ζωής,  δυσανασχετούν για το δυσανάλογο κόστος μιας συγκεντρωτικής μοναρχικής εξουσίας, που χάνει γι’ αυτούς κάθε νόημα. 

Παράλληλα, κάποια από τα μέλη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας δηλώνουν τις προθέσεις τους να αποκοπούν από αυτήν. Διαδοχικά σβήνουν οι αξίες, οι μύθοι και τα συνδετικά σύμβολα που θα ένωναν οικειοθελώς τις συγκεκριμένες χώρες κάτω από οποιοδήποτε στέμμα και βέβαια το Βρετανικό.  Η θρησκεία είναι  ένας από αυτούς τους χαμένους συνδετικούς κρίκους. 

Η βρετανική μοναρχία – όπως και κάθε μοναρχία – αγωνίζεται σκληρά να μην  καταντήσει αναχρονιστικά διακοσμητική. Ο συγκεντρωτικός της ρόλος και τα παραδοσιακά πρότυπα που αυτή προβάλλει δεν εναρμονίζονται με τις φυγόκεντρες τάσεις σε μια κοινωνία έντονα πολυπολιτισμική, πολυκεντρική και εξαιρετικά ατομικιστική. 

Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες μας δίνεται τεράστια έμφαση στην ατομική ελευθερία, ιδίως στην δυνατότητα του καθενός να επιλέγει ανεμπόδιστα τον τρόπο ζωής του χωρίς καθοδήγηση από κάθε μορφή πολιτικής εξουσίας. Επιπλέον, η πολιτιστική πολυφωνία δεν επιτρέπει την ηθική μονοφωνία και αποκλειστική καθοδήγηση. 

Έτσι, ο μοναρχικός θεσμός χάνει όλο και περισσότερο την συμβολική ακτινοβολία του ακόμα και για τους τελευταίους πιστούς του. 

Μετά τον θάνατό της Ελισάβετ B’, αποσαθρώνονται και τα ηθικά θεμέλια του θεσμού, με το στέμμα να φαντάζει σαν κούφιο στολίδι. Οι τηλεοπτικές σειρές, όπως το «Crown» και τα αποκαλυπτικά βιβλία για την θανατηφόρα σχέση του Καρόλου με την Νταϊάνα, καθώς και τα δράματα του Χάρι και της Μέγκαν αποκάλυψαν πως τα μέλη της βασιλικής οικογένειας  έχουν τρωτότητες και μικρότητες, όπως και οι κοινοί θνητοί. Ηθοποιοί αναδιπλασίασαν με τα σώματά τους την απελθούσα βασίλισσα και τον Κάρολο Γ’, εκθέτοντας στο φως ενδόμυχες και όχι ιδιαίτερα κολακευτικές διαστάσεις τους. Ο Τζος Ο’ Κόνορ και ο Ντόμινικ Γουέστ, οι δυο ηθοποιοί  που υποδύθηκαν τον Κάρολο σε διαφορετικές ενοχλητικές στιγμές της ζωής του, στη σειρά «The Crown», του παρείχαν δύο τουλάχιστον κινηματογραφικά σώματα – τα δικά τους. Αυτοί μιλούν για τον πρίγκιπα που ενσάρκωσαν σα να αποτελούν προεκτάσεις του εαυτού του, κάποια άβαταρ που συμμετέχουν στην διαμόρφωση της προσωπικής ιστορίας του, προσπαθώντας να την βελτιώσουν. 

Αρκετοί υποστήριζαν μέχρι τώρα την μοναρχία με το επιχείρημα πως αυτή επιδρούσε ενωτικά στους Βρετανούς, ενώ τώρα αναρωτιούνται: τι είδους συμβολική ενότητα προσφέρει αυτός ο θεσμός  στην χώρα, όταν η βασιλική οικογένεια μόνο πλασματικά παραμένει ενωμένη; 

Όπως και κάθε μονάρχης που αγωνίζεται να διατηρήσει την αφοσίωση των υπηκόων του, έτσι και ο Κάρολος κάνει ό,τι μπορεί. 

Έτσι επιλέγει μια σύνθετη στρατηγική επικοινωνίας με το κοινό. Από την μια, διατηρεί επιλεκτικά τα παραδοσιακά σύμβολα — όπως τα στέμματα των προγόνων και άλλα εμβλήματα— καθώς και στοιχεία από πανάρχαιες τελετές της χώρας του. Έτσι δείχνει αποφασισμένος να στηρίξει την ιστορική  συνέχεια της μοναρχίας. 

Από την άλλη, δείχνει  την ανανεωτική διάθεση να περιορίσει όλα αυτά τα παραδοσιακά στοιχεία, όπως την τελετή της στέψης, ακόμα και να τα τροποποιήσει κάπως ανορθόδοξα. Κάτι τέτοιο διαφαίνεται ήδη από το νεανικό  στέμμα που επέλεξε  ως πρίγκιπας της Ουαλίας με το σφαιρίδιο (που παρουσιάστηκε και στο Protagon) στην αποκορύφωσή του. Βέβαια, στην αγγλική μοναρχία, αλλά και σε άλλες, υπήρχαν αρκετοί αντισυμβατικοί ηγέτες, με προτίμηση για εμβληματικά  αντικείμενα που ξεπερνούσαν την αισθητική και τους λειτουργικούς κανόνες της εποχής τους. Οταν ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μαξιμιλιανός Α’ στέλνει το 1511 στον νεαρό άγγλο βασιλιά Ερρίκο Η’ μια σουρεαλιστική μάσκα —κράνος με κέρατα και αλλόκοτα γυαλιά, σχεδιασμένη για παρελάσεις και επιδείξεις— αυτή η πράξη του δείχνει πως και το γούστο του Ερρίκου ήταν εξίσου τρελό με το δικό του.

Με την διπλή επικοινωνιακή στρατηγική του ο Κάρολος Γ’ φρεσκάρει κάπως το γερασμένο πρόσωπο και σώμα της  μοναρχίας προσαρμόζοντάς την με αρκετή ευελιξία σε έναν εναλλακτικά ενοποιητικό ρόλο στην σύγχρονη πολυπολιτισμική Βρετανία. Γι΄ αυτό και μόλις ανέλαβε το αξίωμα, έκανε ανοίγματα σε άλλες θρησκείες, αλλά και απευθύνθηκε σε άθεους πολίτες, όπως με το χριστουγεννιάτικο διάγγελμά του. 

Και τώρα, προσελκύει τους υπέρμαχους ενός κόσμου ανεκτικού στην πολιτιστική διαφορετικότητα, όταν δίνει συμμετοχικό ρόλο σε εκπροσώπους διάφορων θρησκειών στην τελετή της στέψης. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Βρετανίας συμμετέχουν ενεργά και αντιπροσωπευτικά σε μια τέτοια τελετουργία  και πιστοί άλλων θρησκειών – Ινδουιστές, Βουδιστές, Εβραίοι, Ισλαμιστές, ορθόδοξοι Χριστιανοί κ.α. εκτός  από την Αγγλικανική Εκκλησία. Παράλληλα, αναγνωρίζεται και η βαρύτητα άλλων γλωσσών εκτός της επίσημης Αγγλικής.  Πρώτη φορά οι ύπνοι της στέψης τραγουδιούνται και στα Ουαλικά, Σκωτσέζικά και Ιρλανδικά.  

Στον  μονόλογο του σαιξπηρικού δράματος «Ριχάρδος Β’», ο αποτυχημένος βασιλιάς αναφέρεται μοιρολατρικά στο μεγαλείο αλλά και την αναπόφευκτη πτώση που φέρνει «κούφιο στέμμα που αγγίζει τους θνητούς κροτάφους ενός βασιλιά». Ο άκαμπτος Ριχάρδος αναγκάστηκε να αυτοεκθρονιστεί, επειδή ηττήθηκε από τον πιο ευέλικτο αντίπαλό του, μην καταφέρνοντας να προσαρμοστεί σε μια πιο ρευστή πραγματικότητα. Ο παραιτημένος Ριχάρδος ξεσπά αυτοκαταστροφικά:

 «αφήστε κατά μέρος

το σέβας την παράδοση, τους τύπους, τις υποχρεώσεις.

γιατί ως τώρα είχατε για μένα ιδέα λανθασμένη, 

κι εγώ ζω με ψωμί, όπως εσείς, έχω ανάγκες,

γεύομαι την λύπη, φίλους χρειάζομαι: έρμαιο 

και υποχείριο των πάντων! Γιατί λοιπόν με λέτε βασιλιά;»

Μην θέλοντας να ακολουθήσει μια παρόμοια επιλογή ο βρετανός μονάρχης, παρά την γενικότερη ακαμψία και τον αναχρονισμό του θεσμού τον οποίο ενσαρκώνει, τον αναλαμβάνει αποφασισμένος να διαφοροποιηθεί τουλάχιστον σε κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα. Επιχειρώντας  να αφήσει το προσωπικό του αποτύπωμα στο αξίωμα, επιχειρεί να δείξει ότι η μοναρχία έχει να παίξει έναν νέο επανορθωτικό ρόλο: να περιορίσει κάπως τον πολιτιστικό αποκλεισμό για άτομα και ομάδες που μέχρι τώρα βρίσκονταν στα όρια ή και πετάγονταν έξω από αυτά. 

Έτσι, οι συμβολικές επιλογές στην τελετή της στέψης επιχείρησαν να διασκεδάσουν τις δικαιολογημένες υποψίες πως το βαρύ προγονικό στέμμα στο κεφάλι του Καρόλου του Γ΄ δεν διαφέρει καθόλου από ένα διακοσμητικό πανάλαφρο στέμμα στο κεφάλι ενός καλού ηθοποιού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News