Ο Ηλίας Νικολακόπουλος, που έφυγε από τη ζωή κολυμπώντας, κάπως έχω την υποψία μέσα μου πως το ήθελε έτσι. Ίσως να έκανε και ένα γκάλοπ με μόνο δείγμα τον εαυτό του…

Τον γνώρισα στα πρώτα χρόνια των τηλεοπτικών του εμφανίσεων, όταν μου ζητήθηκε ως ρεπόρτερ της «Ελευθεροτυπίας» να παρακολουθήσω από κοντά μια από τις πρώτες εκλογικές του βραδιές στο Mega. Ήμουν μόνο παρατηρητής. Αλλά για να τον προσεγγίσω, του συστήθηκα πονηρά ως δημοσιογράφος και μαθηματικός, και τσίμπησε στο δεύτερο. Το είδα στο χαμόγελο. 

«Βοήθα να κάνουμε τους Έλληνες να αγαπήσουν τους αριθμούς», μου είπε σε μια άλλη αυτοψία μου εν μέσω εκλογικής αναμέτρησης πάλι. «Αλλά και τους συναδέλφους σου», πρόσθεσε.

Για τους πολιτικούς, δεν το συζητούσε. Τους έβλεπε σαν δημοκοπικά αναλφάβητους. «Αλλά θα μάθουν», πρόσθετε, πάντα στωικά όμως. Ουδέποτε υπερόπτης…

Μεσουράνησε σε μια εποχή, αυτήν του δημοκρατικού blow-up της Ελλάδας, μετά τα σκοτεινά χρόνια της χούντας και τον χαμό της μισής Κύπρου. Η πολιτική έκανε τα πρώτα της ενθουσιώδη βήματα, η συμμετοχή του κόσμου ήταν σαν ένα διαρκές πανηγύρι, σε κάθε εκλογική μάχη (από τοπική, μαθητική, φοιτητική, συλλογική, εθνική), ο ενθουσιασμός μπερδευόταν ωραία με το πάθος, και φυσικά δεν μπορούσε να μην αναδυθεί από όλο αυτό και το στοιχείο της υπερβολής. Αλλοίμονο!…

Εκεί, λοιπόν, μπήκε στο κάδρο μας ο Ηλίας. Και εκεί που οι πολιτικοί ηγέτες, άλλος λιγότερο, άλλος πιο πολύ, άρχισαν να μιλάνε αδιάκοπα για τον «λαό», ο Νικολακόπουλος μέτρησε αυτό το «μέγεθος» και το εμφάνισε με αριθμούς!

Εάν ένα κόμμα πανηγύριζε που μια προεκλογική του συγκέντρωση «έπνιξε» την Αθήνα, η ανάλυση των δημοσκοπήσεων έδειξε πχ. ότι στην κάλπη τα πράγματα δεν θα είναι τόσο θριαμβευτικά! Ήμασταν διαρκώς σε μια ωραία, αλλά ξέφρενη πολιτική τροχιά, ενίοτε και γύρω από το δικό μας μόνο σύμπαν, και χρειαζόταν η επιστροφή στον πραγματικό κόσμο. Η προσγείωσις.

Δεν ήταν μόνος του ο Ηλίας Νικολακόπουλος σ’ αυτό το ταξίδι  – ούτε του άρεσε να τον λένε πρωτοπόρο. Είχε όμως το χάρισμα, πέρα από το επιστημονικό και το γενικό του γνωστικό του υπόβαθρο (δεινός μελετητής της Ιστορίας πχ), να παρουσιάζει τους ψυχρούς αριθμούς με μια θερμή λογική. Αμφισβητήθηκε πολλές φορές από τις ορδές των λαϊκιστών ηγετών και πολιτικών στελεχών που αναδύθηκαν στο μεταδικτατορικό blow-up. Ακόμα και μέχρι σήμερα, όταν οι αριθμοί δεν τους βγαίνουν, οι Νικολακόπουλοι τους φταίνε. 

Ακουσα πολλές φορές στα πρώτα χρόνια των εκλογικών βραδιών, από πολιτικούς, πολίτες αλλά και συναδέλφους μου τη φράση «καλά κυρ-Ηλία, δεν είναι αριθμοί οι άνθρωποι», κάτι που δεν τον εκνεύριζε. Μα καθόλου. Εν μέρει μάλιστα, συμφωνούσε κιόλας, αντιλέγοντας  όμως ότι «οι άνθρωποι κάνουν τους αριθμούς».

Ακόμα και μέχρι σήμερα όμως, υπάρχουν μερικοί σκόρπιοι πολιτικοί αναλυτές (ιδίως αυτοί που έχουν και υπόγεια διασύνδεση με κόμματα), που υποστηρίζουν ότι «η δημοσκόπηση, επειδή η ψυχολογία του όχλου τον θέλει να είναι με το μέρος του νικητή, αποτελεί εν δυνάμει εκβιασμό της συνείδησης κάθε ενός, ώστε ναρθεί με το μέρος του… διαφαινόμενου νικητή». 

Μου έλεγε, όποτε του επεσήμαινα τέτοια μπουμπούκια, ότι βρέθηκε πολλές φορές μπροστά σε τέτοια ανεμοσκορπίσματα και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να εξηγεί απλά πώς γίνονται οι δημοσκοπήσεις, τι είναι και πώς επιλέγεται το δείγμα, ποιες ερωτήσεις εμπεριέχονται, ποιος τις φτιάχνει, ποιοι τις μεταφέρουν στους πολίτες, και πώς γίνεται η επεξεργασία. 

Ετσι, σιγά-σιγά με τα χρόνια, τα «καλά κυρ-Ηλία…» μαζεύτηκαν. Και  το τεχνικό μέρος των δημοσκοπήσεων άφησε άνετο πια χώρο για πολιτική ανάλυση. Γιατί όχι και κοινωνική; Γιατί όχι και ιστορική; Έτσι, νομίζω πώς έμαθε επιτέλους ο Έλληνας να διαβάζει και αριθμούς, χωρίς να τρομάζει.

Τα τελευταία χρόνια είχε συνεργαστεί στενά με τον ΣΥΡΙΖΑ. Η επιστημονική του ακεραιότητα όμως δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από κανέναν. Η πολιτική του τοποθέτηση ήταν προς τα Αριστερά, αλλά και την πιο σκληρή κριτική του προς τα εκεί την ασκούσε. 

Εμένα θα μου λείψει πολύ η τηλεοπτική του ηρεμία που, ιδίως κατά τις βραδιές των εκλογών, όταν όλοι οι οικοδεσπότες συνάδελφοί μου και οι καλεσμένοι τους τελούσαν υπό καθεστώς ενθουσιώδους παροξυσμού, πιέζοντάς τον πολλές φορές να πει αυτό που εκείνοι ήθελαν να ακούσουν. Ευτυχώς, οι άνθρωποι των Μαθηματικών έχουν άλλους κώδικες…

Ενας από αυτούς είναι και ο φίλος Στράτος Φαναράς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis, που μόλις έμαθε το κακό νέο, έγραψε σε ανάρτησή του στο facebook:

«Έχω σοκαριστεί… δεν είναι δυνατόν να έφυγε έτσι ξαφνικά ο Ηλίας… δεν θέλω να το πιστέψω…σήμερα όσοι αγαπήσαμε την έρευνα είναι σα να μείναμε ορφανοί».

In Memoriam: Με μεγάλη θλίψη και με απέραντο σεβασμό αποχαιρετώ τον Μαθηματικό, καθηγητή Πολιτικής Επικοινωνίας & Κοινωνιολόγο, το «πρόσωπο» των εκλογικών αναλύσεων στην Ελλάδα εδώ και πολλές δεκαετίες, Ηλία Νικολακόπουλο, που έφυγε ξαφνικά την Πέμπτη 30 Ιουνίου από τη ζωή, από καρδιακή ανακοπή την ώρα που κολυμπούσε στα υπέροχα νερά της αγαπημένης του Σύρου, όπου θα συμμετείχε στα «Σεμινάρια της Ερμούπολης» του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών. Ήταν 74 ετών. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News