Στο πρόσφατο κείμενό μου «Αλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε ο Ιός κελεύει», γράφω πώς τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας (με τις όποιες διαφοροποιήσεις τους) ανατρέπουν τις όποιες κανονικότητες είχαμε συνηθίσει (ακόμα και όσες δεν ήταν ευχάριστες, φθάνοντας και σε θεμελιώδεις ελευθερίες), αναδεικνύοντας ταυτόχρονα όψεις της σχέσης του ατομικού με το κοινωνικό, όπως έχουν διαμορφωθεί στα τελευταία χρόνια. Αυτό το ζήτημα έχει αναδειχθεί τις τελευταίες μέρες, με αφορμή τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος της ζωντανής μουσικής, παντού στον κόσμο, με επίκεντρο τους μεγάλους σταρ της ροκ, τον Έρικ Κλάπτον και τον Βαν Μόρισον.

Τις τελευταίες μέρες, λοιπόν, έχει ξεσηκωθεί ένα κύμα αντιδράσεων εναντίον τους, καθώς πήραν θέση κατά των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Συγκεκριμένα, ο κιθαρίστας, συνθέτης και τραγουδιστής Έρικ Κλάπτον, με μεγάλη ιστορία στη βρετανική μουσική σκηνή από τη δεκαετία του ’60 (Bluesbreakers, Cream, Blindfaith, Derek and the Dominos) και πολλά βραβεία Grammy, συνεργάστηκε με τον άλλο θρυλικό σταρ της ροκ, τον Βαν Μόρισον, ηχογραφώντας ένα τραγούδι που έγραψε ο τελευταίος εναντίον του lockdown, που έχει φέρει σε απόγνωση όλους τους μουσικούς που ζουν από τη ζωντανή μουσική.

Ο Βαν Μόρισον (ο συνθέτης του «Brown Eyed Girl», αλλά και του ονειρικού «Astral Weeks», επίσης με βραβεία Grammy και τίτλο σερ το 2016) έχει ήδη κυκλοφορήσει τρία κομμάτια τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, διαμαρτυρόμενος για το lockdown στη Μεγάλη Βρετανία, με τους χαρακτηριστικούς τίτλους «Born to Be Free», «As I Walked Out» και «No More Lockdown» και έχει δημιουργήσει την πρωτοβουλία «Σώστε τη Live Μουσική», στην οποία θα πάνε και τα χρήματα από το νέο τραγούδι του που παίζει ο Κλάπτον «Stand and Deliver». Και απέναντι στην κρίσιμη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο κλάδος της μουσικής βιομηχανίας για τη ζωντανή μουσική, ο Βαν Μόρισον καλεί όλους όσοι δραστηριοποιούνται σ’ αυτόν τον κλάδο σε πάλη για να αρθούν οι περιορισμοί στις μουσικές εκδηλώσεις, εναντίον της «ψευδο-επιστήμης» η οποία επιβάλλει το lockdown. Αντίστοιχα, ο Κλάπτον υποστηρίζει ότι η κατάσταση της μουσικής με το lockdown είναι πολύ ανησυχητική και, αν συνεχιστεί, μπορεί η ζωντανή μουσική σκηνή να μην ανακάμψει ποτέ.

Πάντως, ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί σχετικά με την πανδημία είναι ότι, μέχρι τώρα, κανένας άλλος από τα μεγάλα ονόματα του χώρου της μουσικής δεν έχει υποστηρίξει αυτήν την κίνηση, ενώ, αντίθετα, πολλοί θαυμαστές του Βαν Μόρισον μπαίνουν στη σελίδα του στο Facebοok, εκδηλώνοντας την αποδοκιμασία τους για τη στάση του, φθάνοντας και σε ειρωνείες όπως «Βαν, μας έγινες και επιστήμονας τώρα;». Μάλιστα, του έγραψαν και αυτό που απηχεί την αντίθεση μεταξύ του ατομικού και του κοινωνικού: «Τα λες όλα αυτά επειδή η κατάσταση σε επηρεάζει –ναι, αλλά κι εμάς μας επηρεάζει–, πολλοί που είναι θαυμαστές σου έχουν αρρωστήσει και μερικοί έχουν πεθάνει – Βγάλε το κεφάλι σου έξω από τον δικό σου κόσμο και σκέψου και τους άλλους που είναι λιγότερο τυχεροί από σένα», ή «εκτιμώ τον Βαν Μόρισον πάρα πολύ, αλλά οι οικονομικές πιέσεις των μουσικών δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή». Αλλοι υπενθύμισαν κάποιες ρατσιστικές δηλώσεις του Κλάπτον, σε μία συναυλία του 1976 στο Μπέρμιγχαμ, όταν είχε καλέσει τον κόσμο να σταματήσει τη μετατροπή της Βρετανίας σε μαύρη αποικία – και να διώξει τους ξένους (δηλώσεις για τις οποίες ο ίδιος αργότερα παραδέχθηκε ότι ντρέπεται που τις είχε κάνει). Μάλιστα, εκείνες οι δηλώσεις είχαν εμπνεύσει το βρετανικό κίνημα «Ροκ Εναντίον Ρατσισμού» που δημιουργήθηκε την ίδια χρονιά.

«Εγώ δεν λέω στον κόσμο τι να κάνει ή να σκεφτεί, αυτό το κάνει ήδη πολύ καλά η κυβέρνηση», έγραψε πρόσφατα ο Βαν Μόρισον. «Το ζήτημα είναι ζήτημα ελεύθερης επιλογής. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε να έχουν το δικαίωμα να σκεφτούν για τον εαυτό τους».

Πάντως, όπως φαίνεται από μερικούς στίχους από το νέο κομμάτι που ηχογράφησε ο Κλάπτον και θα κυκλοφορήσει αυτήν την Παρασκευή (4 Δεκεμβρίου), σε αυτό συνοψίζεται όλη η κριτική εναντίον του lockdown, που το θεωρεί άσκηση στέρησης της ατομικής ελευθερίας και παράδειγμα λήψης σημαντικών αποφάσεων για τη ζωή όλων των ανθρώπων, χωρίς να έχει προηγηθεί ελεύθερος διάλογος.

«Οχι άλλο lockdown, όχι άλλες κυβερνητικές υπερβάσεις, όχι άλλο φασισμό, όχι άλλη αφαίρεση της ελευθερίας μας και των από τον Θεό δοσμένων Δικαιωμάτων μας (!). Προσποιούμενοι πως είναι για την ασφάλειά μας, ενώ στην πραγματικότητα είναι υποδούλωση», λέει.

Ομως, και εδώ βλέπουμε ότι λείπει η συναίσθηση του κοινωνικού στο όνομα της ατομικής ελευθερίας, που συνοψίζεται στο πρόβλημα της μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο όσο και στην πίεση που δέχεται το σύστημα υγείας (προσωπικό και υποδομές).

Από την άλλη πλευρά πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η κριτική πως οι μουσικοί δεν παίρνουν υπ’ όψη τους το κοινό καλό, υποστηρίζοντας θέσεις που, αν γίνουν αποδεκτές, συνεπάγονται μεγάλο κίνδυνο ακόμα και για τη ζωή πολλών, δεν μπορεί να είναι άλλοθι για την υποτίμηση του προβλήματος σε βαθμό επιβίωσης, που έχει δημιουργηθεί στον χώρο της ζωντανής μουσικής, ο οποίος αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής μας ζωής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News