Ο Πρωθυπουργός θα διαβουλευτεί με τους πολιτικούς αρχηγούς και στη συνέχεια η κυβέρνηση θα παρουσιάσει την πρόταση της για τον τρόπο με τον οποίο ο απόδημος ελληνισμός θα συμμετέχει στις γενικές εκλογές. Και καλόν είναι να μην αναφερόμαστε σε «δικαίωμα ψήφου». Αυτό οι απόδημοι το έχουν, μαζί με την ιθαγένειά τους. Το ζητούμενο είναι η διευκόλυνση τους κατά την άσκησή του.

Σχεδόν όλα τα κόμματα έχουν εκφραστεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, προσεγγίζοντας το θέμα είτε από τη συνταγματική του πλευρά, είτε από εκείνη που αντανακλάται στα εκλογικά οφέλη και στις ζημίες. Καμία πρόταση δεν δύναται να θεωρηθεί άρτια. Καμία. Σε όλες μπορούν να εντοπιστούν συνταγματικά ή τεχνικά κωλύματα. Η προβολή, όμως, πολιτικών συμπεριφορών και η εξαγωγή αντίστοιχων συμπερασμάτων, είναι μία συζήτηση που δεν πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο της διαδικασίας. Σκοπός είναι να τηρούνται τα προβλεπόμενα από το Σύνταγμα.

Με δηλώσεις του ο υπουργός Εσωτερικών ξεκαθάρισε ότι δικαίωμα ψήφου θα έχουν μόνο όσοι διατηρούν ΑΦΜ στην Ελλάδα. Πρακτικά αυτό σταματά τη συζήτηση για ένα εκλογικό σώμα άγνωστων και εν δυνάμει τεραστίων διαστάσεων. Μιλάμε για 350.000 άτομα. Αυτός ο περιορισμός, που δεν αποκλείεται να προκαλέσει ενστάσεις συνταγματικότητας, βάζει συγκεκριμένα όρια και πιθανότατα θα διευκολύνει τη συζήτηση μεταξύ των κομμάτων.

Ας δούμε, λοιπόν, το περίγραμμα των προτάσεων.

Η κυβέρνηση κινείται σε δύο άξονες. Δεν αποκλείει να ψηφίζουν οι απόδημοι στις εκλογικές περιφέρειες της πατρίδας, αλλά προσανατολίζεται, κυρίως για τεχνικούς λόγους, στον υπολογισμό των ψήφων τους στην κάλπη Επικρατείας. Δηλαδή οι ψήφοι των αποδήμων θα επηρεάζουν την κατανομή των δώδεκα εδρών Επικρατείας. Αυτή η επιλογή ενδέχεται να αντιμετωπίζει συνταγματικό κώλυμα, όπως επισημαίνει και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Δεν είναι συνταγματικά δόκιμο οι εντός Ελλάδας να ψηφίζουν σε εκλογικές περιφέρειες και οι εκτός Ελλάδας σε Επικράτεια. Η ισότητα θα μπορούσε να διασφαλιστεί δια της επιστολικής ψήφου προς την εκλογική περιφέρεια του κάθε απόδημου. Αυτό όμως θα είχε ως αποτέλεσμα βουλευτές συγκεκριμένων νομών να εκλέγονται από τη Μελβούρνη και την Αστόρια.

Ο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει ότι δεν έχει μεγάλα ερείσματα στον απόδημο ελληνισμό. Για αυτό προτείνει να «κλειδωθεί» η ψήφος των αποδήμων σε συγκεκριμένο αριθμό εδρών Επικρατείας. Εδώ κεντρικό επιχείρημα είναι ότι ο απόδημος δεν έχει επαφή με την Ελλάδα, συνεπώς η «εμβέλεια» της ψήφου του πρέπει να περιοριστεί. Και κάτι ακόμα: από τη στιγμή που κάποιος μπορεί να αποκτήσει ελληνική ιθαγένεια μέσω του παππού του, δεν μπορούν να γίνουν εκτιμήσεις για το μέγεθος αυτού του εκλογικού σώματος που, εν δυνάμει, ίσως ανέλθει σε μερικά εκατομμύρια. Ο ΣΥΡΙΖΑ, επικαλείται το παράδειγμα της Γαλλίας που δίνει συγκεκριμένο αριθμό βουλευτών για τους απόδημους. Το παράδειγμα είναι ατυχές γιατί συγκρίνει την Ελλάδα με μία χώρα που διαθέτει υπερπόντιες κτήσεις, διαφορετικό Σύνταγμα και πολίτευμα. Επίσης είναι άστοχο γιατί θεωρεί ότι όλοι οι Έλληνες του εξωτερικού διαθέτουν ασθενές κριτήριο. Και αυτή η πρόταση έχει συνταγματικό κώλυμα αφού, τελικά, δεν θα ψηφίζουμε όλοι στην ίδια κάλπη.

Το ΚΙΝΑΛ δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να τα βρει με την κυβέρνηση, αλλά… και με τον ΣΥΡΙΖΑ. Δέχεται την επιστολική ψήφο, συμφωνεί η ψήφος των αποδήμων να προσμετράται στο συνολικό αποτέλεσμα, ζητεί όμως να υπάρχει πρόγνωση για 5-7 έδρες που θα αφαιρούνται από τις έδρες Επικρατείας και κάποιες περιφέρειες.

Το ΚΚΕ είναι το πρώτο κόμμα που έθεσε, από τη δεκαετία του ‘80, το θέμα της ψήφου των αποδήμων. Δεν έχει διευκρινίσει πώς θα πρέπει να υπολογίζονται οι ψήφοι, αλλά μάλλον κινείται προς την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ αν και στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι είναι προς το εκλογικό του συμφέρον να υπάρχει επιμέτρηση σε σύνολο Επικράτειας. Ζητεί όμως προϋποθέσεις, όπως την ύπαρξη οικονομικών και οικογενειακών δεσμών με την Ελλάδα (π.χ ύπαρξη ΑΦΜ) και μέγιστο διάστημα απουσίας τα τριάντα χρόνια.

Το ΜΕΡΑ 25 ζητεί να δημιουργηθούν επτά εκλογικές (γεωγραφικές) περιφέρειες αποδήμων που θα εκλέγουν βουλευτές ανάλογα με τη συμμετοχή που θα υπάρχει στις εκλογές και το μέγεθος του εκλογικού σώματος στην Ελλάδα. Το πρόβλημα αυτής της πρότασης είναι ότι ο αριθμός των βουλευτών «εξωτερικού» δύναται να μεταβάλλεται σε κάθε εκλογή.

Η Ελληνική Λύση λογικά θα συμφωνήσει επί του θέματος με την κυβέρνηση.

Πρέπει να τοποθετήσουμε και έναν αστερίσκο: δεν αποκλείεται ορισμένες οργανώσεις αποδήμων να δουν θετικά την προοπτική για εκλογή «περιφερειακών» βουλευτών καθώς θα αλλάξει εντελώς το «παιχνίδι» στις οργανώσεις. Είναι και άλλοι παράγοντες που εκτιμούν ότι θα αναβαθμιστεί η σχέση τους με την πατρίδα αν τα κουκιά της επιρροής τους βαραίνουν στο τελικό εκλογικό αποτέλεσμα. Κοινώς, ας μη θεωρούμε απολύτως βέβαιη την ομόθυμη στάση τους.

Συμπέρασμα; Δεν είναι εύκολο. Αν προσηλωθούμε στην ισότητα που επιτάσσει το Σύνταγμα, τότε η επιστολική ψήφος στις εκλογικές περιφέρειες των εγγεγραμμένων, εμφανίζεται ως η πρόταση με το μεγαλύτερο βαθμό καταστατικής συμβατότητας. Ένα επίπεδο πιο κάτω είναι η πρόταση για ψήφο που προσμετράται στο συνολικό αποτέλεσμα της Επικράτειας. Οι άλλες προτάσεις στηρίζονται σε πολιτικά επιχειρήματα, ίσως όμως υστερούν στο πεδίο της νομιμότητας.

Δεν αποκλείεται, πάντως, η συζήτηση να είναι πρόωρη καθώς τα κουκιά δεν βγαίνουν, αλλά η απόσταση είναι μικρή, μόλις μίας ψήφου. Αν η κυβέρνηση πείσει ΚΙΝΑΛ, ΜΕΡΑ 25 και Ελληνική Λύση, πάει στις 199 ψήφους. Της λείπει άλλη μία για να φτάσει στις 200. Ξέρουμε βέβαια ότι συχνά όταν λείπει μία ψήφος, βρίσκεται και τρόπος για να προστεθεί στις υπόλοιπες. Από την άλλη, από τη στιγμή που το εκλογικό σώμα προσδιορίζεται δια των ΑΦΜ, ίσως τελικά ο θόρυβος να είναι μεγαλύτερος από την ουσία και το τελικό διακύβευμα να είναι δύο-τρεις έδρες, κάτι που με βάση τους ισχύοντες συσχετισμούς ευνοεί τη Νέα Δημοκρατία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News