Θα θέλατε να μιλάτε τα αγγλικά του Ντόναλντ Τραμπ ή του υποψήφιου για το χρίσμα των Δημοκρατικών Πιτ Μπούτιτζατζ που στο κάτω κάτω ξέρει και άλλες έξι ή επτά ή οκτώ (οι εκτιμήσεις διίστανται) ξένες γλώσσες; Ο πρώτος συνεχίζει να φτωχαίνει τη μητρική του («awesome», «great», «moron» κτλ), ενώ έχει κηρύξει γλωσσικό πογκρόμ κατά των ισπανόφωνων στις ΗΠΑ. Ο δεύτερος που, μεταξύ άλλων, έμαθε νορβηγικά (για να διαβάζει τον συγγραφέα Ερλεντ Λόε, ο οποίος δεν είναι μεταφρασμένος στα αγγλικά), ανεβαίνει επικίνδυνα αυτές τις μέρες  στις δημοσκοπήσεις. Δεν θα ήταν και άσχημο να είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ. Μιλάει άπταιστα τουλάχιστον μία γλώσσα!

Εχει αξία στη νέα αυτή χιλιετία η εκμάθηση της ξένης γλώσσας; «Οχι!» μου απάντησε κατηγορηματικά  μία πολύγλωσση φίλη που δουλεύει για την Κομισιόν. «Ολα πλέον μας ζητούνται να γίνονται στα αγγλικά. Οσοι ξέρουμε άλλες γλώσσες θεωρούμαστε, απλά, λίγο πιο “διανοούμενοι”. Λυπάμαι, αλλά η ξένη γλώσσα δεν είναι πλέον η ίδια αξία».

Τι σχέση έχουν αλήθεια με τις ξένες γλώσσες τα παιδιά στην Ελλάδα σήμερα; Κάπως διαταραγμένη. Διότι πολλά συνεχίζουν να ζουν με την αμφιθυμία (ή  τη σχιζοφρένεια) της δημόσιας εκπαίδευσης. Η κατάσταση έχει grosso modo ως εξής. Η  πρώτη ξένη γλώσσα (τα αγγλικά)  ξεκινά  πλέον στην Α’ Δημοτικού,  με τη δεύτερη (τα γαλλικά ή τα γερμανικά) να «μπαίνει» στην Ε’ Δημοτικού. Εξυπακούεται ότι οι συγκεκριμένες (ελάχιστες) διδακτικές ώρες  είναι  ώρες  αναρχίας και ξαχαρβαλώματος μέσα στην τάξη, με τους δασκάλους,  άλλοτε να παλεύουν να διδάξουν (ύλη που τα παιδιά κάνουν στο φροντιστήριο ή στα ιδιαίτερα) και άλλοτε να παραδίδονται και να σκυλοβαριούνται. «Γίνεται χαμός στο μάθημα των Γερμανικών. Μπήκε μέσα στην τάξη η διευθύντρια και είδε την κυρία να κλαίει» μου έλεγε τις προάλλες ένας μικρός της Στ΄Δημοτικού.

Το ίδιο καθεστώς (υποχρέωσης και απαξίωσης) ισχύει λίγο πολύ και για το γυμνάσιο. Ωσπου στην Α΄Λυκείου οι φορτωμένοι άλλες σκοτούρες μαθητές καλούνται πλέον να  επιλέξουν ανάμεσα στις τρεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Το αποτέλεσμα; Να επιλέγουν το «ευκολάκι» (τα αγγλικά), οπότε οιαδήποτε μέχρι τότε επένδυση σε άλλη γλώσσα να πηγαίνει στο βρόντο. Ακόμα, όμως, και εκείνοι που θα επιμείνουν και θα συνεχίσουν πχ  τα γαλλικά,  δεν είναι βέβαιο ότι θα έχουν την ευκαιρία να το κάνουν, γιατί μπορεί  να μην υπάρχει… καθηγητής!

Στη δε Γ’ Λυκείου, αλληλούια, η ξένη γλώσσα είναι πια μάθημα επιλογής (τουλάχιστον αυτό ίσχυε μέχρι πέρυσι).  Οι ίδιοι οι καθηγητές ξένων γλωσσών θεωρούνται διδακτικό προσωπικό β΄κατηγορίας, ακόμα και από συναδέλφους: «Δεν στο λένε βέβαια ποτέ ευθέως» μου έλεγε μια καθηγήτρια Αγγλικών σε δημόσιο σχολείο στο κέντρο της Αθήνας. «Ομως, το βλέπεις, άλλο εκείνος που κάνει Μαθηματικά Κατεύθυνσης και άλλο η “Αγγλικού”!».

Αντιθέτως, στα ιδιωτικά σχολεία οι γλώσσες έχουν συχνά περίοπτη θέση. Μεγαλύτερη γκάμα (πχ ιταλικά και ισπανικά), πολλές ώρες (ακόμα και κάθε μέρα), ανταγωνισμός, τμήματα για προχωρημένους ή μη, ακόμη και για «native speakers». Αυτό βέβαια δεν απαγορεύει τον βομβαρδισμό και με ιδιαίτερα μαθήματα. «Αφού το κάνουν όλοι, δεν μπορείς να μην ακολουθήσεις» μου έλεγε μια μητέρα σε γνωστό ιδιωτικό σχολείο της Αθήνας. Και δίπλα σε αυτά βέβαια η άφιξη του International Baccalaureate (σε κάποια ιδιωτικά), που καθιστά την αγγλική σχεδόν «μητρική».

Εννοείται ότι στην εποχή τoυ Google Translate,  η σχέση με την εκμάθηση της ξένης γλώσσας έχει αλλοιωθεί. Οχι απαραιτήτως προς το χειρότερο. Τα παιδιά σήμερα εκτίθενται από πολύ νωρίς σε άλλες γλώσσες, από το γυμνάσιο αρχίζουν τις εκδρομές στο εξωτερικό με το σχολείο (ιδιωτικό και δημόσιο) ή το φροντιστήριο, βλέπουν τηλεοπτικές σειρές που τούς δίνουν «κίνητρα». Μου έλεγαν για μια καθηγήτρια ισπανικών στη Χαλκίδα που δεν προλαβαίνει να δέχεται πελατεία. Υφίσταται δε τεράστια πίεση από τα παιδιά να βγάζει όσο το δυνατόν περισσότερη ύλη για να μπορέσουν να καταλάβουν τον επόμενο κύκλο του «Casa de Papel»!

Αναμφίβολα οι νέες γενιές Ελλήνων, υποτάσσονται, όπως άλλωστε και ολόκληρος ο πλανήτης,  στον ηγεμονισμό της αγγλικής. Οι παρέες εφήβων (κοριτσιών κυρίως) που επικοινωνούν μεταξύ τους μόνο στα αγγλικά  (και ας είναι συχνά τα αγγλικά του Instagram και του Νetflix) είναι ένα λίαν ενδεικτικό (και λίαν εκνευριστικό) φαινόμενο. Προτιμότερο βέβαια από τις τραγικές «συγχωνεύσεις» του τύπου:  «ΟΜG! Eίναι ο πιο popular στο crew του αδελφού της Νιόβης και φλεξάρει συνέχεια».

Αυτό που διατηρείται σχεδόν ανέπαφο είναι ο πατροπαράδοτος γονεϊκός καημός να μάθουν τα παιδιά ξένες γλώσσες (με βαριά καρδιά κόπηκαν τα μαθήματα των αγγλικών ή  των γαλλικών  μέσα στην κρίση). Με υπερτροφικές συχνά  προσδοκίες (πχ Proficiency στην Α΄Γυμνασίου) και με μια εμμονική βέβαια  προσκόλληση  στο CV (εξ ου και η επιδημία πχ με τα κινεζικά). Δεν είναι η χαρά να γνωρίσεις την κουλτούρα πίσω από τη γλώσσα, δεν είναι η επιθυμία για μια «άλλη προσπέλαση του κόσμου» (όπως μου είχε πει κάποτε ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης), είναι  ξερά η επιβίωση σε ένα ανταγωνιστικό κόσμο.

«Είναι απλά ένας κόσμος που συνέχεια αλλάζει και πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτόν» με προσγείωσε ένας millennial που είχε την τύχη (και το μυαλό)  να φοιτήσει στο INSEAD, ίσως το πιο πολυπολιτισμικό πανεπιστήμιο αυτή τη στιγμή στον κόσμο (βρίσκεται στη Γαλλία, όλα γίνονται στα αγγλικά, αλλά γίνεσαι δεκτός μόνο αν γνωρίζεις τρεις γλώσσες, μαζί με τη μητρική σου). «Εγώ φοίτησα με άλλες 90 εθνικότητες!».

Ισως αυτή είναι η πλευρά της ξένης γλώσσας που υποτιμάται περισσότερο σήμερα. Η εκμάθηση σε καθιστά πιο «ανοιχτό». Οσο πιο περισσότερο γνωρίζεις έναν λαό μέσα από τη γλώσσα του, τόσο περισσότερο τον αποδέχεσαι. Διαφορετικά φτάνεις να αποκαλείς τον πρόεδρό του «μοτσαρέλα», νομίζεις ότι ΗΠΑ και Ιταλία διατηρούν δεσμούς από το 600 π.Χ. και κόβεις το κεφάλι σου ότι ο κύριος πίσω σου μιλάει φαρσί τα ελβετικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News