Θυμάμαι τη Σαντορίνη, έναν Ιούλιο, πριν από είκοσι χρόνια. Βόλτες στα δρομάκια, στάσεις για πόζες με φωτογραφική μηχανή και με φόντο την Καλντέρα, αιγαιοπελαγίτικο οξυγόνο, ηρεμία, ομορφιά. Ναι, είχε κόσμο, αλλά η χαλαρότητα υπερίσχυε ακόμα.

Δεν έχω ξαναπάει Σαντορίνη από τότε. Φανταζόμουν, ασφαλώς, ότι η ηρεμία που θυμόμουν ανήκει σε ένα παράλληλο σύμπαν μιας εποχής που πέρασε και ότι τώρα το νησί βουλιάζει από κόσμο. Αλλά δεν μπορούσα να φανταστώ το πόσο, μέχρι που είδα μια σχετική ανάρτηση. Είχαν φωτογραφίσει, σε πανοραμική θέα, τα γεμάτα τουρίστες δρομάκια. Η αίσθηση που σου μετέδιδε η εικόνα ήταν ασφυκτική και άνετα μπορούσε να σου προκαλέσει κρίση πανικού και μόνο που έβλεπες αυτόν τον συνωστισμό σε ένα κλικ.

Ακόμα και να με πλήρωναν, δεν θα ήθελα να βρεθώ εκεί, στο κέντρο αυτής της κόλασης. Που αν τη δεις από ψηλά, είναι σαν να την έχει καταλάβει ένας στρατός από μυρμήγκια. Μιλιούνια μυρμήγκια που έχουν πέσει πάνω στο νησί και το κατατρώνε, όπως ένα κομμάτι ροδάκινου πεταμένου κάτω.

Φυσικά, δεν είναι μόνο η Σαντορίνη έτσι τα καλοκαίρια, αλλά μαζί με τη Μύκονο είναι δύο προορισμοί που βρίσκονται στην παγκόσμια λίστα των τόπων με σοβαρό πρόβλημα υπερτουρισμού. Η Βενετία, η Ιαπωνία, η Χαβάη και το Αμστερνταμ, για παράδειγμα, ζουν την ίδια φρίκη για πολλούς μήνες μέσα στον χρόνο.

Πριν από περίπου έναν μήνα, 200 ακτιβιστές κατέλαβαν τη δημοφιλή παραλία Καλό ντες Μόρο, στη Μαγιόρκα, και φώναζαν στους τουρίστες να ξεκουμπιστούν από εκεί. Στα νότια της Τενερίφης, ντόπιοι έβριζαν τους λουόμενους ουρλιάζοντας «γυρίστε σπίτι σας, αυτή είναι η δική μας χώρα». Είναι ελάχιστα από τα παραδείγματα που καταδεικνύουν το κύμα τουριστο-φοβίας που αρχίζει να γιγαντώνεται κατά τόπους, εκεί όπου η προσέλευση επισκεπτών φέρνει κομφούζιο, αναταραχή και καταστροφή του περιβάλλοντος.

Πριν αποκαλέσουμε όλους αυτούς που φωνάζουν «πειραγμένους», ας σκεφτούμε πώς θα ήταν να ζούμε στους δημοφιλείς προορισμούς ως ντόπιοι. Ναι, κερδίζει ένας τόπος από τον τουρισμό, ανθεί η οικονομία του, όλοι επωφελούνται ως έναν βαθμό. Αλλά το τίμημα σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυσανάλογα βαρύ. Σε τρελαίνει, σε αποτελειώνει. Στο τέλος, βγαίνεις στην παραλία και διώχνεις τους τουρίστες, σαν τον παπά που έδιωχνε τους γυμνιστές πριν από πενήντα χρόνια.

Κάποιοι τόποι τους διώχνουν, πλέον, και επισήμως. Το νησί Κάπρι της Ιταλίας έβαλε μπλόκο στις αφίξεις τουριστών, λόγω βλάβης στο σύστημα υδροδότησης. Η σχετική διάταξη αναφέρεται σε «εκρηκτική υγειονομική κατάσταση». Και η Σαντορίνη αντιμετωπίζει ανάλογο πρόβλημα. Η κατανάλωση νερού έχει διπλασιαστεί μέσα στην τελευταία δεκαετία, η κατανάλωση ενέργειας αγγίζει στην αιχμή της σεζόν τα κόκκινα και η υπερδόμηση καταστρέφει το φυσικό τοπίο. Οπως τονίζουν οι αρμόδιοι φορείς, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα εδώ και τώρα.

Κάποιες πόλεις ανά τον κόσμο βάζουν φρένο και στα κρουαζιερόπλοια, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούν να «σηκώσουν» το βάρος χιλιάδων επιβατών οι οποίοι κατεβαίνουν ταυτόχρονα από ένα τεράστιο πλοίο, με πληθυσμό πόλης, κατακλύζοντας τον τόπο. Η Αλάσκα, για παράδειγμα, επιτρέπει πια μόνο πέντε μεγάλα πλοία στο κεντρικό λιμάνι της κάθε μέρα. Η Βαρκελώνη, που δέχεται τον μεγαλύτερο αριθμό επιβατών κρουαζιέρας στην Ευρώπη, βάζει λουκέτο σε έναν από τους τερματικούς σταθμούς της, στο πλαίσιο σχεδίου που στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων στο κέντρο της πόλης.

Διάβαζα, πρόσφατα, για τις κακές κριτικές που λαμβάνει σταθερά το αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης» στο Ηράκλειο. Οι επισκέπτες το κατακεραυνώνουν ως τριτοκοσμικό, κατατάσσοντάς το στα χειρότερα της Ευρώπης. Στην Google συγκεντρώνει μόλις 2,7 αστέρια και τα σχόλια αναφέρουν απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις, αποπνικτική ατμόσφαιρα, βρώμικες τουαλέτες χωρίς χαρτί και σαπούνι κ.τ.λ.

Ασφαλώς, ως χώρα αισθάνεσαι ντροπή να έχεις ένα τέτοιο αεροδρόμιο – και μάλιστα ως χώρα που στηρίζεται στον τουρισμό. Από την άλλη, λες, ένα αεροδρόμιο που αρνείται να εκσυγχρονιστεί ίσως αποτρέψει έναν τόπο από το να ποδοπατηθεί από τους τουρίστες.

Προφανώς, αστειεύομαι. Δεν είναι αυτή η λύση. Τη λύση τη δίνει το κράτος με μέτρα, εκεί όπου διαπιστωμένα υπάρχει ανάγκη. Βλέποντας εικόνες όπως αυτή της Σαντορίνης, έχουμε αργήσει πολύ να τα πάρουμε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News