Ο ιός SARS-CoV-2 και η νόσος Covid-19 που προκαλεί ίσως δεν είναι τελικά ο απόλυτος Μαύρος Κύκνος (Black Swan) που περιγράφει στο σπουδαίο του βιβλίο ο Νασίμ Ταλέμπ – ένα δηλαδή γεγονός ιδιαίτερα χαμηλής πιθανότητας εκδήλωσης με ασύλληπτα όμως δραματικές συνέπειες.

Κι αυτό γιατί η πιθανότητα της πανδημίας κάθε άλλο παρά χαμηλή ήταν μιας και από την ίδια περιοχή του πλανήτη προέκυψαν άλλοι τρεις θανατηφόροι ιοί, SARS, H1N1 και MERS, που χτύπησαν συναγερμό  στην παγκόσμια κοινότητα.

Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι αυτός ο κορονοΐός προκαλεί τεκτονικές αλλαγές, έξω και πέρα από κάθε κλίμακα που κάποιος θα μπορούσε να έχει προβλέψει. Απώλεια 217.000 ανθρώπινων ζωών (28/04/20), ανεργία (195 εκατ. χαμένες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης – Intl Labour Organization), κλείσιμο του 50% των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις πληττόμενες περιοχές (εκτίμηση McKinsey), πάνω από 5 τρισ. δολάρια κρατικές ενισχύσεις (και άρα χρέος), 3% συρρίκνωση του παγκόσμιου ΑΕΠ (εκτίμηση  ΔΝΤ) είναι κάποιες μόνο από τις ζοφερές συνέπειες της κρίσης.

Η διαπίστωση της έρευνάς μου τα τελευταία πέντε χρόνια είναι ότι η Κρίση (οποιαδήποτε κρίση) πυροδοτεί έναν αναγκαστικό επαναπροσδιορισμό του ευρύτερου Σκοπού (Purpose) λειτουργίας ενός οργανισμού, μιας επιχείρησης ή δυνητικά ενός κράτους. Οι εταιρείες που καταφέρνουν να “ακουμπήσουν” ένα ευρύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο κόσμος, πέρα από το αυτονόητο, δηλαδή την ικανοποίηση πελατών και μετόχων, εντάσσοντάς το στην καρδιά του επιχειρηματικού τους μοντέλου, θέτουν τις βάσεις για υψηλή ανάπτυξη. Αν μάλιστα, με αρωγό την Τεχνολογία και την Καινοτομία, οι εταιρίες αυτές καταφέρουν να δημιουργήσουν προϊόντα και υπηρεσίες σε περιοχές που κανείς πριν δεν είχε ασχοληθεί (white spaces) τότε όχι μόνο αναπτύσσονται ραγδαία αλλά ενδέχεται να ανατρέψουν τελείως (disruption) τις αγορές όπου δραστηριοποιούνται ενώ παράλληλα κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο.

Μήπως λοιπόν ο απόλυτα ή εν μέρει εκδηλωμένος Μαύρος Κύκνος, πέρα από τις τραγικές του συνέπειες, έχει τελικά και κάτι καλό;

Αρχές Μαρτίου εξέδωσα το πρώτο μου βιβλίο που μιλάει για όλα αυτά με τον προφητικό – δυστυχώς – τίτλο «To Δώρο της Κρίσης» (The Gift of Crisis: How Leaders Use Purpose to Renew their Lives, Change their Organizations, and Save the World).

H κρίση μπορεί να γίνει καταλύτης εξελίξεων. Κατά την άποψή μου, και με βάση την εμπειρία μου στη διαχείριση σημαντικών κρίσεων αλλά και σύμφωνα με σχετικές έρευνες, ο σχεδιασμός της επόμενης ημέρας ξεκινάει ενώ η κρίση είναι ακόμα σε εξέλιξη, δηλαδή τώρα.

Η χώρα μας προβάλλεται από διεθνή μέσα σαν υπόδειγμα (Textbook Case). Τι μας έκανε λοιπόν πετυχημένους στη διαχείριση της κρίσης έως σήμερα;

Τι από αυτά που εφαρμόσαμε είναι χρήσιμο να το πάρουμε μαζί μας στο μέλλον;

Ισως η αστραπιαία προσπάθεια ψηφιοποίησης υπηρεσιών (SMS για άδεια εξόδου, συνταγογράφηση, μια πρώτη προσπάθεια για διαδικτυακό σχολείο), η συχνότητα και ποιότητα της επικοινωνίας του Κράτους με τους πολίτες, το κάλεσμα και η ενεργή συμμετοχή ειδικών στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων, η ανάδειξη του τομέα της Υγείας σαν το ύψιστο κοινωνικό αγαθό και άρα η επανιεράρχησή του. Και επιπλέον, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και των επιχειρήσεων που έβαλαν πλάτη (ΜΕΘ, αναπνευστήρες, υγειονομικό υλικό), τα γρήγορα αντανακλαστικά των θιγόμενων επιχειρήσεων από τα μέτρα, έτσι ώστε να μπορέσουν να προσφέρουν το προϊόν ή την υπηρεσία τους ψηφιακά και πολλά άλλα.

Και τώρα θα πρέπει, κατά την ταπεινή μου άποψη, να χρησιμοποιήσουμε δημιουργικά όλα τα δεδομένα που διαμορφώνουν οι νέες συνθήκες για να χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Πώς μπορεί η αποτελεσματικότητα που επέδειξε το κράτος στην αντιμετώπιση της κρίσης να συνεχιστεί και στην επανάκαμψη της οικονομίας; Ποιος ο ρόλος της κυβέρνησης την επόμενη ημέρα; Τι μας διαφοροποιεί από άλλους; Πού και πώς μπορούμε να κερδίσουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα; Ποιοι είναι οι τομείς της οικονομίας που μπορούν να εξελιχθούν γρήγορα, εξαιτίας των διδαγμάτων από την κρίση;

Κάποια παραδείγματα προς σκέψη: Είμαστε ένας από τους λιγότερο τραυματισμένους, σε επίπεδο μολύνσεων, τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη. Οι επισκέπτες μας στην μετα-COVID εποχή ζητούν υγειονομική ασφάλεια την οποία (με ΣΔΙΤ πιθανά) θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε στα νησιά μας. Το τουριστικό μας προϊόν θα μπορούσε, με έξυπνες επενδύσεις, να μετατραπεί σε «ανέπαφο» (touchless). Ίσως με την ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών, εργαλείων και κινήτρων να γίνει η χώρα μας ελκυστικός προορισμός για όσους θέλουν να «δουλεύουν από την Ελλάδα».

Mε φαντασία να δημιουργήσουμε τη Νέα Κανονικότητα (New Normal) πριν μας την επιβάλουν άλλοι και τρέχουμε από πίσω να προλάβουμε.

Ταλέντα υπάρχουν (μέσα και έξω από την Ελλάδα), μεθοδολογίες υπάρχουν, ιδέες και χρηματοδοτικά εργαλεία υπάρχουν (ή θα προκύψουν). Ταχύτητα χρειάζεται, αποφασιστικότητα, συσπείρωση, συντονισμός. Η Ηγεσία που επιδείχθηκε για να σωθούν ζωές πρέπει να συνεχιστεί για να κάνει τη ζωή στην Ελλάδα καλύτερη. Για να απολαύσουμε, αν γίνεται, το Δώρο της Κρίσης.

Είχα γράψει ως Διευθύνων Σύμβουλος της «Παπαστράτος» πριν από εννέα χρόνια: «Είναι ώρα να βάλουμε όλοι πλάτη». Έθιγα τότε την τεράστια οικονομική στενωπό όπου βρεθήκαμε και πώς οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην έξοδο από αυτήν, κάτι που παραμένει επίκαιρο και στις ημέρες μας. Τώρα όμως θα μας προέτρεπα να ανοίξουμε το βήμα πριν ο Κύκνος πετάξει.

---

* O Χρήστος Τσόλκας είναι σύμβουλος επιχειρήσεων και συγγραφέας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News