Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ετοιμάζεται να προχωρήσει στην τέταρτη διαδοχική αύξηση των βασικών επιτοκίων, φέρνοντας την ευρωπαϊκή οικονομία ένα βήμα πιο κοντά στην ύφεση, στους κύκλους των τραπεζιτών και τους οικονομολόγους που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, επικρατεί προβληματισμός για το κατά πόσο οι κινήσεις αυτές στη σκακιέρα της νομισματικής πολιτικής μπορούν όντως να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό.

Οπως ήδη έχουν εξηγήσει επιστημονικά, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη εκτροχιάστηκε εξαιτίας του πολέμου του Πούτιν και της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσε, όμως η ανοδική τάση των τιμών είχε εκδηλωθεί νωρίτερα: όταν η ΕΚΤ πλημμύρισε την οικονομία με χρήμα (το περίφημο QE) οδηγώντας ταυτόχρονα τα επιτόκια σε αρνητικό έδαφος. 

Με τις κινήσεις της, προτού ακόμη εκδηλωθεί η πανδημία, ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι το ευρώ θα έχανε τη λάμψη του στον βαθμό που η οικονομία δεν αναπτυσσόταν τόσο γρήγορα, όσο η ΕΚΤ τύπωνε ευρώ…  

Η κρίσιμη στιγμή για την πορεία της ευρωοικονομίας, που αποτέλεσε και τη σπίθα για να ανάψει η… φωτιά στην ευρωζώνη, ήταν η στιγμή που οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων, των περιβόητων bunds που είναι σημείο αναφοράς για τα ομόλογα που εκδίδουν τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ, έπεσαν σε αρνητικό επίπεδο.

Για να γίνει αυτό αντιληπτό αυτό που συνέβη, τον Μάρτιο του 2019 όταν τα βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ βρισκόταν στο μηδέν και το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων είχε πέσει στο μείον 0,4% (!), οι επενδυτές (ιδιώτες, Αμοιβαία Κεφάλαια, ασφαλιστικά ταμεία, επενδυτικά και κερδοσκοπικά funds) πλήρωναν 101 ευρώ για το γερμανικό ομόλογο γνωρίζοντας ότι θα πάρουν στη λήξη του (αν το διακρατούσαν) 100 ευρώ!  

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, η Γερμανία εξέδωσε ομόλογο 30ετους διάρκειας με αρνητικό επιτόκιο. Τότε, αυτό θεωρήθηκε, ως μία απόδειξη της έντονης αβεβαιότητας και ανησυχίας που επικρατεί διεθνώς για την πορεία της ευρω-οικονομίας. Το ομόλογο που λήγει τον Αύγουστο του 2050, έχει κουπόνι μηδέν, που σημαίνει ότι οι επενδυτές δεν θα πάρουν τόκο για τα χρήματα, που δάνεισαν πριν από τρεις δεκαετίες στη Γερμανία. 

Αξίζει να θυμηθούμε ότι την εποχή εκείνη, οι υποψήφιοι αγοραστές εμφανίστηκαν διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα από την ονομαστική αξία του για να το αποκτήσουν, με αποτέλεσμα το επιτόκιο κατά την έκδοση να υποχωρήσει σε αρνητικό έδαφος, στο -0,11%.

Κι όλοι αναρωτιούνται «είναι αρκετό μόνο το αίσθημα ασφάλειας για να κάνεις μια τέτοια επιλογή»;

Το ευρώ έχασε τη λάμψη του…

Με άλλα λόγια, το ευρώ έχασε την αξία του. Ή μήπως όλοι πόνταραν στο γύρισμα των αγορών από το οποίο στο τέλος θα έβγαζαν κέρδη; 

Ολα αυτά προτού ξεσπάσει η πανδημία. Εκεί φαίνεται ότι κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις έχασαν πλέον την μπάλα: έριξαν ξανά χρήμα στη φωτιά –όχι ότι μπορούσαν εύκολα να κάνουν και διαφορετικά– σπρώχνοντας και πάλι το ευρώ στην κατηφόρα. 

Στη διάρκεια της πανδημίας, οι επεκτακτικές δημοσιονομικές πολιτικές που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις αναπλήρωσαν το εισόδημα εργαζομένων και επιχειρήσεων σε ποσοστό 100% στις περισσότερες χώρες.

Στη χώρα μας, δε, μπορεί να υπερκαλύφθηκε το χαμένο εισόδημα από τη μη λειτουργία της οικονομίας, καθώς το σύνολο των πόρων που διοχετεύθηκαν (σε εργαζόμενους, επαγγελματίες, επιχειρήσεις) ξεπέρασε τα 48 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι τεράστιο και αναλογεί σε 25-26 μονάδες του ΑΕΠ και προήλθε από την επεκτατική πολιτική, δηλαδή τα χρήματα που διέθεσε η ΕΚΤ με εντολή Βρυξελλών στις χώρες-μέλη, από δανεισμό του ίδιου του ελληνικού Δημοσίου και ένα μικρότερο μέρος από τα ταμείο (το μαξιλάρι ασφαλείας των 32 δισ. ευρώ) του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.  

Με αυτές τις συνθήκες, το χρήμα έψαχνε να βρει την αξία του.

Το ευρώ έπαψε να είναι το σκληρό νόμισμα και το σημείο ισορροπίας του –η αντανάκλαση που έχει ο αριθμός των χαρτονομισμάτων και του χρέους σε ευρώ στο πραγματικό μέγεθος της ευρωοικονομίας– άλλαξε.

Ποτέ δεν θα αγοράζεις πια με το ένα, τα 100 ή τα 1.000 ευρώ όσα αγόραζες πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια, δηλαδή προτού η ευρωζώνη μπει σε αυτόν τον φαύλο κύκλο. 

Οι αντιφατικές πολιτικές

Οσοι αντιλαμβάνονται (και ανησυχούν ταυτόχρονα) για το τι συμβαίνει, σημειώνουν ότι την ίδια ώρα που η ΕΚΤ προχωρά σε διαδοχικές αυξήσεις των επιτοκίων για να περιορίσει την κυκλοφορία χρήματος και να κατεβάσει ταχύτητα η ευρω-οικονομία, οι περισσότερες κυβερνήσεις προχωρούν σε μέτρα και παροχές στήριξης των ευάλωτων (προσώπων και επιχειρήσεων) από την ενεργειακή κρίση.

Πρώτοι το έκαναν οι Γερμανοί με το πρόγραμμα φοροαπαλλαγών και επιδοτήσεων ύψους 180 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις τους. 

Αλλά και στην Ελλάδα (που δικαιολογείται στον βαθμό που εισέρχεται στην τελική ευθεία του εκλογικού κύκλου) βλέπουμε την κυβέρνηση να εξαντλεί τα δημοσιονομικά περιθώρια σε επιδόματα κατά της ακρίβειας και παροχές και, την ίδια ώρα, ο υπουργός των Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας να καλεί τις τράπεζες να δίνουν περισσότερα δάνεια με χαμηλότερο επιτόκιο, να αυξήσουν τα επιτόκια των καταθέσεων, να «χαλαρώσουν» τις απαιτήσεις έναντι των κόκκινων δανειοληπτών.

Οπως εξηγεί στο Protagon έμπειρος οικονομολόγος, μέλος της επιτροπής Πισσαρίδη, αυτό που συμβαίνει με την ευρω-οικονομία μοιάζει σαν «να βρίσκεται σε  ένα αυτοκίνητο κι ο ένας να πατάει φρένο κι ο άλλος –ταυτόχρονα– να πατάει γκάζι».

Πού θα οδηγηθούμε, κανείς πλέον δεν μπορεί πλέον να προβλέψει με ασφάλεια.

Ιδωμεν… 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News