Αυτή την έκθεση τη ζεις. Τη βιώνεις. Σε αναστατώνει. Δεν είσαι επισκέπτης. Αυτή η έκθεση σε εξαναγκάζει να την επισκεφτείς ξανά και ξανά. Μόνος. Και με τα παιδιά σου. Χέρι χέρι. Είναι η Ιστορία του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Είναι η διαδρομή. Είναι οι θρίαμβοι και οι καταστροφές στον πληθυντικό αριθμό. Ο σταυρός που βυθίστηκε και η ημισέληνος που υψώθηκε. Και μετά; Μετά είναι ο ενικός αριθμός.

Ο θρίαμβος της μικρής ζωής σου, της δικής σου που άντεξες, ό,τι κατάφερες. Είναι το «φτου κι απ’ την αρχή». Είναι η ιστορία της τερατώδους φύσης του ανθρώπου να προσαρμόζεται. Είναι ένα γκροτέσκο «έργο τέχνης» πολλών αναγνώσεων. Είναι ένα σωρό πρόσωπα που σε κοιτούν και σφίγγεται το στομάχι σου, γιατί τούτο το θρίλερ ξεκινάει γλυκά, πλούσια, αρχοντικά… Από τη μακριά προκυμαία της Σμύρνης… Πόση αρχοντιά! Μα ωστόσο, όσα και να δεις, όσα και να θαυμάσεις, γνωρίζεις το αιματηρό τέλος τους.

Γνωρίζεις κάθε πτυχή της δολοφονίας, τρέμοντας μη και εκστομίσεις δολοφόνο. Ετούτη η έκθεση είναι αδιανόητα πολυπρόσωπη. Και τα αντικείμενα ακόμα, πρόσωπα είναι, 1.100 αντικείμενα και 500 φωτογραφίες. Φεύγεις και σε ακολουθούν… Η μεγάλη Ιστορία του έθνους μας και η μικροϊστορία. Η σημαία που διασώθηκε, το έγγραφο της Συνθήκης των Σεβρών του Αυγούστου του 1920 που υπέγραψε ο Βενιζέλος αλλά και…

Αχ εκείνη η Σμυρνιά, σε μια πόζα όλο νάζι, στην κάρτα εργασίας της, αχ εκείνο το κορίτσι που έλαμπε ολόρθη με την ολοκέντητη φορεσιά της, η μόνη όρθια στην οικογενειακή φωτογραφία για την άμεση προσέλκυση γαμπρού, αχ εκείνος ο συγκλονιστικός πίνακας της ζωγράφου Θάλειας Φλωρά Καραβία, μιας γυναίκας θηρίο, τόσο άγνωστη στο ευρύ κοινό η ιστορία της, αχ εκείνες οι μαθήτριες του Αμερικάνικου Κολλεγίου, αχ εκείνα τα σερβίτσια, οι φουρκέτες, τα ενδύματα, οι εφημερίδες: 200 εφημερίδες ελληνικές τυπώνονταν, με παλαιότερη την «Αμάλθεια».

Διανοείστε το νούμερο; Η ζωή από παντού, η καθημερινότητα, ο πλούτος… Τι πλούτος, τι μόρφωση… Τι έγιναν όλα αυτά; Αλλά και πώς περισώθηκαν όλα ετούτα που απλώνονται μπροστά σου; Φέρουν το «αίμα» κάθε οικογένειας δανειστών, 193 δανειστές. Φέρουν το «αίμα» περιοχών: Σμύρνη, Αϊβαλί, Βουρλά, Καππαδοκία, Κιουτάχεια, Πόντος, Τσανάκαλε, Προποντίδα, Τραπεζούντα, Κωνσταντινούπολη, Ανατολική Θράκη. Και τη γενναιοδωρία της συνεργασίας πολλών μουσείων.

Περιπλανιέσαι, σκέφτεσαι, κοντοστέκεσαι, βουρκώνεις, ανασαίνεις πιο γρήγορα και πιο αργά. Ετούτη την έκθεση τη βιώνεις. Χώρο τον χώρο. Αναζητήσεις υπαρξιακές κουρδίζονται. Και αν όλα χάθηκαν, την αρχοντιά τη φέρεις, τη μόρφωση τη φέρεις. Θα βρεις την άκρη… Οπως τη βρήκαν τόσοι και τόσοι. Οι «γιαούρηδες» μάτωναν στην πατρίδα ως «Τουρκόσποροι», αλλά πάντα και παντού έβρισκαν την άκρη.

Εσαεί αιμοδότες της μάνας Ελλάδας. Ετούτη η έκθεση δεν τελειώνει με μια φορά. Αν η πρώτη επίσκεψη είναι μπουνιά στο στομάχι, η δεύτερη επίσκεψη αξίζει για να μελετήσεις το στήσιμό της. Την τεχνολογία, όπως σοφά και έξυπνα χρησιμοποιείται. Την έκπληξη στην αρχή και στο τέλος, έτσι που η περιήγηση να γίνεται ενδιαφέρουσα και σύγχρονη (και για τα παιδιά, επιμένω). Αξίζουν συγχαρητήρια στην επιμελήτρια Εβίτα Αράπογλου.

Νιώθεις το όραμα του ευεργέτη Μπενάκη να δικαιώνεται στον χρόνο και γλυκοχαίρεται η ψυχή σου στη σκέψη ότι κάπου περιπλανιέται το πνεύμα του εμπνευσμένου Αγγελου Δεληβορριά, δικαιωμένο από το παράρτημα του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Ετούτη την έκθεση δεν την επισκέπτεσαι. Τη βιώνεις. Φεύγεις και σε ακολουθεί ως μάθημα ζωής.

Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς 138, «Μικρά Ασία: Λάμψη, καταστροφή, ξεριζωμός, δημιουργία» έως 12 Φεβρουαρίου 2023.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News