Επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά από μια σύντομη παραμονή στην Οξφόρδη, θα περίμενε κανείς πως έχω να σας μεταφέρω ζωηρές συζητήσεις, έντονες ανησυχίες ή μεγάλες προσδοκίες των Βρετανών. Φευ, συμβαίνουν τα ακριβώς αντίθετα: το Ηνωμένο Βασίλειο μοιάζει βυθισμένο σε μια απολίτικη καθημερινότητα, οι Αγγλοι λίγο συζητούν για το Brexit και ίσως οι επερχόμενες εκλογές να είναι το μόνο συναρπαστικό στοιχείο στον ορίζοντα. Βέβαια, οι διαδηλώσεις έξω και οι συγκρούσεις μέσα στη Βουλή καλά κρατούν στο Λονδίνο, όμως αφορούν μόνο μια μικρή και ζωηρή μειοψηφία, καθώς οι πολίτες φαίνεται να έχουν χάσει σε γενικές γραμμές το ενδιαφέρον τους για την όλη υπόθεση.

Γιατί κούρασε το Brexit; Γιατί παρατράβηξε, είναι η σύντομη απάντηση. Θυμίζει έντονα καθημερινή τηλεοπτική σειρά που μετέρχεται ακραία σεναριακά ευρήματα για να κρατήσει το φιλοθέαμον κοινό, όταν το ενδιαφέρον για την κυρίως πλοκή έχει προ πολλού εξαφανιστεί, μετά από προβολή υπερβολικά πολλών επεισοδίων. Πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς ότι χθες είδαμε την τέταρτη κατά σειρά ψηφοφορία στη Βουλή για την προκήρυξη εκλογών; Ή ότι άλλη μια παράταση της καταληκτικής ημερομηνίας του Brexit δίνεται από την Ευρώπη, αυτή τη φορά ως τις 31 Ιανουαρίου; Είναι τελικά οι εκλογές λύση σε αυτό το αδιέξοδο ή βαδίζουμε προς μια επανάληψη όσων γνωρίζουμε μέχρι τώρα;

Εκτίμησή μου είναι πως η λύση περνά μέσα από την καλύτερη κατανόηση των συνταγματικών αιτίων του προβλήματος. Η εισδοχή αμεσοδημοκρατικών στοιχείων σε ένα αμιγώς αντιπροσωπευτικό πολίτευμα αφενός μεν αλλοίωσε το χαρακτήρα της αγγλικής συνταγματικής ιδιαιτερότητας αφετέρου έφερε αντιμέτωπα δύο κατ’ εξοχήν διαφορετικά μέσα έκφρασης της λαϊκής βούλησης: το δημοψήφισμα και τις εκλογές.

Στην όλη εικόνα πρέπει να προστεθεί και η Fixed Term Parliaments Act του 2011, ένας νόμος ο οποίος καλωσορίστηκε ως ένα σημαντικό βήμα ενάντια στη διάλυση της Βουλής από την Κυβέρνηση, στην πραγματικότητα όμως μετέτρεψε την κυβερνητική σε «αντιπολιτευτική» διάλυση, καθώς ζητώντας πλειοψηφία δύο τρίτων για την προκήρυξη εκλογών, μετέφερε την κρίσιμη απόφαση από τα χέρια της κυβέρνησης που θέλει να προσφύγει στη λαϊκή ετυμηγορία σε αυτά της αντιπολίτευσης, της οποίας η ψήφος είναι απαραίτητη για την επίτευξη της κοινοβουλευτικής μεταπλειοψηφίας των δύο τρίτων.

Κάπως έτσι ο Τζόνσον ζητούσε εκλογές, περίπου έτσι η αντιπολίτευση ως τώρα τις αρνιόταν. Και γιατί άλλωστε να μην ήταν αρνητικός ο Κόρμπιν, όταν το κόμμα του έρχεται δεύτερο στις δημοσκοπήσεις με διαφορά που σε κάποιες δημοσκοπήσεις ξεπερνά και τις 15 μονάδες; Ζητούσε λοιπόν αντί εκλογών διαβεβαιώσεις ότι σε καμία περίπτωση το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα φύγει από την ΕΕ χωρίς μια συμφωνία. Η λύση ήρθε με ένα απλό νομοσχέδιο και αμοιβαίες υποχωρήσεις: ο Τζόνσον ζήτησε τελικά και πήρε από την ΕΕ την παράταση του Brexit και ο Κόρμπιν δέχτηκε τις εκλογές, μην έχοντας άλλο επιχείρημα στη φαρέτρα του εναντίον τους.

Πώς όμως φτάνουμε στην αρχή του τέλους του δράματος του Brexit; Χάρη στην πίεση που δημιουργεί η γενικευμένη αίσθηση πως η όλη υπόθεση κούρασε τον μέσο Αγγλο, ο οποίος συμβιβάστηκε, θέλοντας ή μη, με την ιδέα ότι η χώρα του θα φύγει κάποια στιγμή από την ΕΕ αλλά παρατηρεί με μειωμένο ενδιαφέρον και αυξημένη απορία τη σύγκρουση μεταξύ κυβέρνησης και Κοινοβουλίου. Το «ας τελειώνουμε με αυτή την ιστορία» οδηγεί λοιπόν σε μια λύση, αλλά αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να κλείσει όπως όπως η όλη υπόθεση: οι εκλογές πρέπει να αναδείξουν τα πολιτικά ζητήματα πίσω από την καταστροφική απόφαση του δημοψηφίσματος του 2016, τις κενές υποσχέσεις, την αναποτελεσματική διαπραγμάτευση και να θέσουν επί τάπητος όλα τα ερωτήματα σε σχέση με το αν μια μελλοντική σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ, όπως αυτή περιγράφεται στη συμφωνία Johnson, ικανοποιεί τα συμφέροντα των Άγγλων ή συνιστά απλώς μια γιγαντιαία και άνευ αντικειμένου κωλοτούμπα.

Τέλος, φαίνεται πως οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν και ένα σημαντικά ευρύτερο ερώτημα: αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι μια ισχυρή πολιτικά και οικονομικά δύναμη με σημαίνουσα θέση στην παγκόσμια σκακιέρα ή απλώς η «χώρα του Brexit».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News