Η δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τις συνεχιζόμενες αποκαλύψεις για τα κυκλώματα που έστηνε ως κυβέρνηση φαίνεται και από την απελπισμένη προσπάθεια πολλών απλών μελών και φίλων του να βρουν ο,τιδήποτε για να πιαστούν (όπως διάφορες κατηγορίες εναντίον Νεοδημοκρατών κλπ) καθώς βλέπουν το (πολιτικό) έδαφος του «ηθικού πλεονεκτήματος» να φεύγει κάτω από τα πόδια τους. Κι αυτό σε συνέχεια καταστάσεων όπως η αλλαγή του Όχι σε Ναι, ή, ακόμα πιο πριν, η ολιγόμηνη ανάληψη της προεδρίας του Παναθηναϊκού από τον πρώην πρόεδρο του Συνασπισμού Νίκο Κωνσταντόπουλο. Γιατί βέβαια όλοι αυτοί δεν είχαν καμία συμμετοχή στα όσα οργάνωναν οι υψηλά ιστάμενοι Συριζαίοι, η αποκάλυψη των οποίων φέρνει όλον αυτόν τον κόσμο σε πολύ δυσάρεστη θέση.

Η κατάσταση αυτή μου θυμίζει κατ’ αναλογία  την από πολλά χρόνια παρατήρηση του Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ για την συμπεριφορά της διοίκησης των μεγάλων εταιρειών που αγνοεί τα συμφέροντα των μικρομετόχων, τα κεφάλαια των οποίων μπορεί αθροιστικά να είναι σημαντικά, αλλά κανείς τους δεν έχει τη δύναμη να επηρεάσει την πορεία και τις επιλογές της διοίκησης.

Συγκεκριμένα προτείνω την εξής αναλογία: όπως στις τράπεζες ή στις μεγάλες εταιρείες οι απλοί καταθέτες καταθέτουν τα χρήματά τους με την ελπίδα να τα εκμεταλλευθούν οι διοικήσεις κατά τον καλύτερο (δηλαδή επωφελέστερο) τρόπο, ώστε να κερδίσουν χρήματα, μέρος των οποίων θα γίνει κέρδος των καταθέσεων, έτσι και στις εκλογές οι ψηφοφόροι καταθέτουν την ψήφο τους στα διάφορα κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές στηρίζοντάς τα επιπλέον με πάμπολλους καθημερινούς προσωπικούς αγώνες, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για τα αριστερά κόμματα. Και εδώ ο στόχος των ψηφοφόρων είναι να εκμεταλλευθούν τα κόμματα την πολιτική ισχύ που αποκτούν μέσω των ψήφων (π.χ. με τις έδρες που κερδίζουν στη Βουλή), ώστε να προάγουν τις ιδέες και γενικότερα τους σκοπούς για τους οποίους εκλέγονται.

Όπως όμως μπορεί οι διοικήσεις των μεγάλων επιχειρήσεων να κάνουν τέτοιες επιλογές ακόμα και εις βάρος των αδύναμων να αντιδράσουν μικρομετόχων ή καταθετών, προωθώντας τα δικά τους συμφέροντα, έτσι και οι εκλεγόμενοι στις ηγεσίες των κομμάτων μπορεί να πολιτεύονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε, ενώ έχουν αποκτήσει την δύναμή τους από την υποστήριξη των «απλών» κομματικών μελών ή ψηφοφόρων, να τη χρησιμοποιούν για την επίτευξη δικών τους στόχων, προκαλώντας ακόμα και πολιτική ζημιά στο κόμμα που τους εξέλεξε. Και τα πρόσφατα προαναφερθέντα παραδείγματα τέτοιας συμπεριφοράς προέρχονται από πολιτικούς της Αριστεράς, πράγμα που δημιουργεί βαθύ τραύμα στο «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς.

Πράγματι, το «ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς» προέκυψε από το γεγονός ότι σε προηγούμενα χρόνια πολλοί Αριστεροί θυσίασαν πολλά, έως και την ίδια τους τη ζωή, για την υποστήριξη των ιδεών τους, πράγμα που δηλώνει σίγουρα ανιδιοτέλεια και πίστη σε ιδέες (ακόμα κι αν, όπως είχε πει κάποτε ο Σαρτρ «ο αγώνας έγινε για την επικράτηση ενός συστήματος στο οποίο δεν θα θέλαμε να ζήσουμε ούτε μία μέρα»). Μάλιστα, η γενική αίσθηση που προκάλεσε το στοιχείο αυτό ήταν τόσο ισχυρή,  σε συνδυασμό με την εμφάνιση της Ανανεωτικής Αριστεράς που πήρε αποστάσεις από αυτά, ώστε το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς δεν αμαυρώθηκε στα μάτια των πολλών από τα σταλινικά εγκλήματα (και όχι μόνο). Η στάση όμως του επίσημου ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση φαίνεται πλέον ότι προκαλεί μεγάλη ζημιά στον κόσμο της Αριστεράς.

Όπως έχει γράψει ο Μορίτζ Λόιενμπέργκερ, υπουργός Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Μεταφορών για πολλά χρόνια και πρόεδρος της Ελβετίας για τα έτη 2001 και 2006, ένα κεντρικό στοιχείο της διαδικασίας δημιουργίας πολιτικών πεποιθήσεων και της πολιτικής ένταξης είναι το συμβολικό στοιχείο. Και ο συμβολισμός που ενέχουν οι πρόσφατες αποκαλύψεις λειτουργεί καθαρά εις βάρος της Αριστεράς, αφού δείχνει ότι ακόμη και οι υπουργοί της δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στη δύναμη του χρήματος ή στην προσπάθεια δόλιας επίθεσης εναντίον των πολιτικών τους αντιπάλων. Έτσι, η στάση ορισμένων ηγετών της Αριστεράς υπονομεύει τον πολιτικό χώρο που τους ανέδειξε, αποξενώνοντας, ακόμα χειρότερα, τους αριστερούς όχι μόνο από την ψήφο τους αλλά και από την αξιοπιστία τους – όταν μάλιστα τόσοι από αυτούς έχουν δώσει κατά καιρούς το παρόν σε καθημερινούς αγώνες με τεράστιο προσωπικό κόστος. Μια αποξένωση, τη φιλοσοφική βάση της οποίας ανέπτυξε ο Μαρξ στις Θεωρίες της Υπεραξίας, για την περίπτωση της μισθωτής εργασίας: «ήδη στην απλή της μορφή, η σχέση αυτή είναι μια αντιστροφή – προσωποποίηση του πράγματος και υλοποίηση του ατόμου… η καπιταλιστική παραγωγή αναπτύσσει πρώτα σε μεγάλη κλίμακα τόσο τις αντικειμενικές όσο και τις υποκειμενικές συνθήκες της διαδικασίας της εργασίας, αλλά τις αναπτύσσει σαν δυνάμεις που κυριαρχούν πάνω στον μεμονωμένο εργάτη, ενώ ταυτόχρονα είναι ξένες προς αυτόν».

Σε ανάλογη αντιστροφή οδηγεί η πολιτική εκμετάλλευση της αριστερής ψήφου: οι αριστεροί χάνουν την υπόστασή τους, και αντιμετωπίζονται ως άθροισμα ψήφων που παράγει δύναμη ξένη προς αυτούς, δύναμη που προσωποποιείται στην περίπτωση των ηγετών εκείνων που την εκμεταλλεύονται, προκαλώντας συνεχή πλήγματα στον χώρο που τους ανέδειξε. Και είναι εντυπωσιακή η πλήρης αδιαφορία την οποία επιδεικνύουν τέτοιοι ηγέτες προς έναν ολόκληρο κόσμο, για τον οποίο η ένταξη στην Αριστερά αποτέλεσε στάση ζωής συνδυασμένη στο παρελθόν με πολλές θυσίες. Έναν κόσμο που βλέπει την πολιτική του αξιοπιστία να σβήνει.

Όταν ο Νίκος Κωνσταντόπουλος ανέλαβε την ηγεσία του Παναθηναϊκού, το Διαδίκτυο είχε κατακλυστεί από συνθήματα με το νέο όνομα του ΠΑΟ – ΠΑ.ΡΙΖ.Α (κατά το ΣΥ.ΡΙΖ.Α – Παναθηναϊκός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς), ή Παναθηναϊκός της Αριστεράς και της Προόδου, ή από τις καρικατούρες της έννοιας της Αριστεράς όπως «να κρατήσει ο Παναθηναϊκός μόνο αριστεροπόδαρους παίκτες». Η εφευρετικότητα δε και το ύφος τέτοιων σχολίων έδειξαν ότι και αυτοί που έκαναν πλάκα είχαν πιάσει το συμβολικό νόημα που ενέχουν οι κινήσεις αυτών των ηγετών (όπως πριν ο Κωνσταντόπουλος και τώρα οι ηγετικές ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ) πολύ καλύτερα από τους ίδιους τους ηγέτες, ενώ, από την άλλη πλευρά, τα εγχειρήματα αυτά δεν οδηγούν τους πρωταγωνιστές τους παρά στην πολιτική τους απαξίωση. Όπως στην πολιτική απαξίωση της Αριστεράς οδηγεί και η μοναδική άμυνα στην οποία καταφεύγουν οι Συριζαίοι αυτή τη στιγμή, καθώς προσπαθούν να βρουν σκάνδαλα της άλλης πλευράς στη λογική του «κι εσείς τα ίδια κάνετε» ξεχνώντας ότι το πρόβλημα είναι ακριβώς το αντίστροφο – ότι η Αριστερά υποστήριζε σε όλους τους τόνους ότι είναι διαφορετική και «δεν κάνει τα ίδια».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News