Το Quartier européen, η ευρωπαϊκή γειτονιά των Βρυξελλών, δεν ξεπερνά κατά πολύ το ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο. Περικλείει τα εμβληματικά κτίρια των ευρωπαϊκών θεσμών, του Κοινοβουλίου, της Επιτροπής και του Συμβουλίου και εκατοντάδες ευρωπαϊκές υπηρεσίες, οργανισμούς ή παρελκόμενους φορείς, πρεσβείες και γραφεία προώθησης οργανωμένων συμφερόντων. Εκεί χτυπά στην πραγματικότητα η καρδιά της ΕΕ, όμως τίθεται εν αμφιβόλω ότι στο ίδιο σημείο βρίσκεται και η ψυχή της Ευρώπης.

Η τόσο μεγάλη συγκέντρωση εξουσίας, επιρροής και χρήματος σε μια τόσο μικρή περιοχή δημιουργεί εκ των πραγμάτων σημαντικές προκλήσεις και απαιτεί επιπρόσθετους μηχανισμούς για να προστατευθεί το «κοινό – ευρωπαϊκό συμφέρον».

Με την περίπτωση του Qatargate αποκαλύφθηκε περίτρανα ότι οι δικλίδες ασφαλείας όχι μόνο δεν ήταν επαρκείς, παρότι είναι πολύ περισσότερες απ’ ό,τι στη χώρα μας, αλλά αποδείχθηκαν και επικίνδυνα δυσλειτουργικές: μια τρίτη χώρα κατάφερε να αλώσει το σύστημα από μέσα, χωρίς να έχει ακούσει κανείς «κρότον κτιστών ή ήχον».

Ο φόβος στους διαδρόμους των Βρυξελλών είναι ότι η συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν είναι παρά μόνον η κορυφή του παγόβουνου. Oμως η αλήθεια είναι ότι, αν πράγματι υπάρχει παγόβουνο, είναι κρίσιμο να αποκαλυφθεί, με όποιο κόστος για την Eνωση, καθώς ακόμα και μια επώδυνη κάθαρση θα αποδειχθεί σωτήρια για τον ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Διότι το πλήγμα από το σκάνδαλο διαφθοράς είναι πολλαπλό.

Τεκμηριώνει στο μυαλό αρκετών την έλλειψη εμπιστοσύνης ή την επιφυλακτικότητα ενός μέρους των ευρωπαίων πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Αποδυναμώνει την ευρωπαϊκή ιδέα σε μια περίοδο που είναι πιο πολύτιμη από ποτέ.

Αποδεικνύει πόσο ευάλωτη είναι η Ενωση στη γεωπολιτική αρένα, κάτι που φάνηκε και με την περίπτωση της Ρωσίας και τον τρόπο με τον οποίον ρωσικά συμφέροντα είχαν αποκτήσει ισχυρές φωνές στην ΕΕ με σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

Υπό αυτό το πρίσμα, η διασφάλιση μιας βέλτιστης, εσωτερικής, ευρωπαϊκής διακυβέρνησης αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη αξία, προκειμένου να θωρακιστεί η διαφάνεια, ο έλεγχος και η λογοδοσία, που αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την εύρυθμη – δημοκρατική λειτουργία της Ενωσης.

Γι’ αυτό και το σκάνδαλο αυτό δεν πρέπει να γίνει απλώς η αφορμή κάποιων μικρών αλλαγών ή βελτιώσεων, αλλά η βάση για την επιβεβλημένη αναθεώρηση των διαδικασιών και των μηχανισμών, προκειμένου να υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος όχι μόνον στους θεσμικούς ευρωπαϊκούς φορείς, αλλά και σε όλο το εύρος των εμπλεκόμενων οργανισμών, ΜΚΟ κ.λπ. που φαίνεται ότι αποτελούν κερκόπορτες του συστήματος. Και επειδή οι άνθρωποι είμαστε ευάλωτοι στους πειρασμούς, καλούμαστε να διασφαλίσουμε ότι οι μηχανισμοί ελέγχου που τώρα απέτυχαν, θα ενδυναμωθούν, τόσο θεσμικά όσο και λειτουργικά.

Oσο κάποιοι είναι έτοιμοι να πουλήσουν την ευρωπαϊκή ψυχή τους στον διάβολο, τόσο οι υπόλοιποι οφείλουμε να θωρακίσουμε τις αρχές και τις αξίες που κάνουν την Ευρώπη ένα πολύτιμο – ιστορικό εγχείρημα που πρέπει να προστατευθεί με κάθε μέσον.

* Ο Παναγιώτης Κακολύρης είναι μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικών Ιδρυμάτων με έδρα στις Βρυξέλλες

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News