(μια απάντηση στον φίλο Κυριάκο Πιερρακάκη και στο κείμενό του)

Ο διάλογος που διεξάγεται αυτές τις ημέρες για την κεντροαριστερά, καλώς ή κακώς ταυτίζεται με την προοπτική του ΠΑΣΟΚ, τη δυνατότητά του να συσπειρώσει όμορους «χώρους» και ομάδες πολιτών. Εκεί όμως ξεκινάει το πρόβλημα: ποια κεντροαριστερά μπορεί να εκφράσει το ΠΑΣΟΚ και τα στελέχη του; Για ποιες λύσεις μπορεί να αγωνιστεί και ποια συμφέροντα μπορεί να εκφράσει;

Πολύ θα ήθελε ο σημερινός Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ να είναι ο Clement Attlee, ο καλύτερος Βρετανός πρωθυπουργός του 20ού αιώνα, έτσι όπως ψηφίστηκε από τους συμπατριώτες του. Η αναλογία όμως είναι προβληματική: ο Attlee, όντας αντιπολιτευόμενος άλλαζε γραμμή πλεύσης αρκετές φορές και στήριξε τη συγκυβέρνηση, μόνο όταν ο Χίτλερ έκανε ξεκάθαρες τις προθέσεις του. Το κόμμα του δεν ήταν διαλυμένο, ούτε άγγιζε μονοψήφια ποσοστά. Η εργατική του βάση δεν χάθηκε και στην προεκλογική περίοδο μετά τον πόλεμο ο Churchill έκανε μοιραία λάθη. Στον ίσκιο του σχεδίου Marshall και του ευρωπαϊκού New Deal, ήταν πιο εύκολο να κερδίσει τις εκλογές αυτός που υποσχέθηκε παροχές, κράτος πρόνοιας και συμπερίληψη των μη προνομιούχων του πολέμου.

Κολλημένο στη μεταπολεμική σοσιαλδημοκρατία και τις «καινούριες μέρες» του ’80, το ΠΑΣΟΚ (και κατ’ επέκταση ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ.), ταυτισμένα με τον κρατισμό ως είναι, αδυνατούν να μιλήσουν αξιόπιστα σε περιόδους ύφεσης. Κοινώς, σοσιαλδημοκρατία χωρίς χρήματα, είναι δύσκολο να εφευρεθεί, εκτός και αν τολμήσει να αφήσει πίσω τις εμμονές της.

Συμφωνούμε ότι η πολιτική πρέπει να είναι μια πρόταση για το μέλλον. Αρκεί να λαμβάνει υπόψιν την πραγματικότητα. Το ΠΑΣΟΚ ταμπουρώνεται μαζί με τη Δεξιά πίσω από το κράτος και «τακτοποιεί» σωρηδόν στελέχη του. Παρά την πλούσια κάβα σε ιδέες, το κράτος παραμένει το προνομιακό πεδίο συνέχισης της ύπαρξής του. Η επανασύνδεσή του με τον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας δεν γεφυρώνεται έτσι.
Αναφέρεις ότι ο πυρήνας του προβλήματος είναι ότι η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία έχει πεθάνει. Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι ότι παραμένει ζωντανή και αρνείται να αλλάξει. Έτσι όπως έμαθε να στηρίζεται σε επιδόματα-φιλοδωρήματα και επεκτατικές πολιτικές, να μιλά για φορολογία και αναδιανομή (χωρίς να υπάρχει πλούτος), να παρέχει φορντικού τύπου δημόσιες υπηρεσίες, να αποξενώνει τους φοβισμένους της παγκοσμιοποίησης, να απωθεί τους νέους και όσους έχουν ταλέντο και φιλοδοξία να επιχειρήσουν, να φοβάται τη νέα οικονομία, να γίνεται ουρά των συντηρητικών για το αύριο της Ευρώπης, όπως σωστά αναφέρεις, δεν έχει καμία τύχη.

Όταν οι μεταρρυθμίσεις που αναφέρεις – και συμφωνούμε – αφήνονται στα χέρια διεθνών οργανισμών, τα θεμέλια της πυραμίδας εθνική κυριαρχία-δημοκρατία – μεσαία τάξη αποσαθρώνονται, δεν υπάρχει σχέδιο πολιτικής οικονομίας και για να το πω απλά, οι πολεοδομίες, οι εφορίες, τα αστυνομικά τμήματα, τα ΚΕΠ μας γίνονται χειρότερα λόγω καθυστερήσεων, διαφθοράς και κακοδιαχείρισης και επιστρέφουμε στα stage, είναι απορίας άξιο που αναζητά συμμάχους το ΠΑΣΟΚ. Επιπλέον, στη βαθιά άνιση ελληνική κοινωνία, το μήνυμα του ΠΑΣΟΚ, φοβάμαι ότι είναι ταυτισμένο με τα πρόσωπα που τις εκφράζουν, και τις συμμαχίες που το ίδιο επιλέγει για τον εαυτό του, όντας οικονομικά χρεοκοπημένο και πολιτικά υποβασταζόμενο. Η προσπάθεια να αναβαπτιστεί από την κορυφή με νέες ηγετικές ομάδες, νέα πρόσωπα και ωραίες ιδέες, είναι ένα έργο που έχει ξαναπαιχθεί.

«Για να πείσουμε τους άλλους ότι κάτι είναι σωστό ή λάθος χρειαζόμαστε μια γλώσσα σκοπών, όχι μέσων» έγραφε ο ιστορικός Tony Judt. Η κριτική στην Τρόικα, η προγραμματική συμφωνία με τη Ν.Δ. ή η επίκληση της εξόδου στις αγορές, δεν είναι εθνικοί στόχοι. Είναι πολιτικό κατενάτσιο, συμβιβασμός και αιδώς για την προοδευτική παράταξη. Στόχος των προοδευτικών ήταν η ανύψωση του μη προνομιούχου από τη φτώχεια, την περιθωριοποίηση, την ανεργία στη δυνατότητα, την ευκαιρία, την ευημερία, την ισότητα. Αυτή είναι μια αλήθεια που απαιτεί επιστροφή στο παρελθόν και βουτιά στο μέλλον ταυτόχρονα.

*Ο Παναγιώτης Βλάχος είναι νομικός, πολιτικός επιστήμονας και ιδρυτικό μέλος της πολιτικής κοινότητας «Μπροστά»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News