Η πρόσφατη έρευνα έχει αναδείξει τους περιορισμούς των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων που προσφέρουν μαζική δημόσια εκπαίδευση, τα οποία προέκυψαν ως απάντηση στο αίτημα των βιομηχανικών κοινωνιών του 18^ου αιώνα για εγγράμματους εργάτες και συσσωρεύουν τους μαθητές σε τμήματα των 25-30 ατόμων με μόνο κριτήριο την ίδια ηλικία.

Παρότι η δημόσια μαζική εκπαίδευση αύξησε σημαντικά τον ρυθμό εγγραμματισμού, στα τμήματα αυτά η διδασκαλία προσαρμόζεται στις ανάγκες του μέσου όρου των μαθητών, με αποτέλεσμα οι πιο «αδύναμοι» μαθητές να δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν, ενώ μαθητές με υψηλότερο ακαδημαϊκό επίπεδο να χάνουν το κίνητρο για μάθηση, καθώς το εκπαιδευτικό περιεχόμενο δεν είναι επαρκώς νοητικά προκλητικό γι’ αυτούς.

Το 1984, ο Μπλουμ συνέκρινε τα αποτελέσματα της μαζικής με την εξατομικευμένη διδασκαλία και βρήκε ότι η εξατομικευμένη διδασκαλία (που δυστυχώς είναι προνόμιο λίγων, λόγω του κόστους της) είχε ως αποτέλεσμα ο μέσος μαθητής να επιτυγχάνει απόδοση δύο τυπικών αποκλίσεων πάνω από τον μέσο όρο της ομάδας ελέγχου, που αντιστοιχεί σε αύξηση της βαθμολογίας περίπου σε δύο ολόκληρες βαθμίδες, π.χ. από Γ σε Α.

Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας ανέδειξαν ότι, εντέλει, το πραγματικό εμπόδιο για την επίτευξη της γνώσης δεν είναι η έλλειψη έμφυτης ικανότητας, αλλά ο μαζικός τρόπος διδασκαλίας. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν, επίσης, ότι το 20% των μαθητών μιας τάξης δεν ανταποκρίνεται συνήθως στις μαθησιακές απαιτήσεις των διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων και, δυστυχώς, χρόνο με τον χρόνο, τα κενά ανά γνωστικό αντικείμενο συσσωρεύονται και πολλαπλασιάζονται, με αποτέλεσμα οι μαθητές να εισάγονται στο πανεπιστήμιο με σημαντικά κενά, που οδηγούν συχνά σε εγκατάλειψη σπουδών.

Το χαμηλό επίπεδο γνώσεων των φοιτητών τόνισε και σχετική πρόσφατη έρευνα των Καραλή και Βεργίδη, από το Πανεπιστήμιο Πατρών, που διερεύνησε τους λόγους δημιουργίας λιμναζόντων φοιτητών στα Ελληνικά ΑΕΙ.

Παράλληλα, οι σύγχρονες τάξεις (σχολικές ή πανεπιστημιακές) δεν είναι πάντα προσβάσιμες σε ομάδες μαθητών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως αναπηρίες, μαθησιακές δυσκολίες ή χαρισματικότητα, λόγω έλλειψης σχετικής κατάρτισης των εκπαιδευτικών ή λόγω έλλειψης των κατάλληλων υποδομών.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, με τόσο μεγάλους αριθμούς μαθητών/φοιτητών, οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να υιοθετήσουν πρακτικές που προωθούν την ενεργό μάθηση, παρ’ όλο που η προηγούμενη έρευνα έχει αναδείξει τη μεγάλη σημασία της για την αυτορρύθμιση και την αυτονομία των μαθητών.

Η εξατομικευμένη και διαφοροποιημένη μάθηση μπορεί να βελτιώσουν σημαντικά τις επιδόσεις των μαθητών, καθώς δίνουν τη δυνατότητα να προσαρμόζεται η εκπαιδευτική διαδικασία στις μοναδικές ανάγκες, στα ενδιαφέροντα και στις ικανότητες κάθε μαθητή. Η ενεργός μάθηση, από την άλλη πλευρά, επιτρέπει στους μαθητές να αναπτύσσουν κριτική σκέψη, να θέτουν προσωπικούς στόχους και να παρακολουθούν την πρόοδό τους, ενισχύοντας έτσι τη δια βίου μάθηση.

Η εισαγωγή της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαίδευση διασφαλίζει την εξατομικευμένη και διαφοροποιημένη διδασκαλία, η οποία αυξάνει το κίνητρο για μάθηση και οδηγεί σε ενεργό μάθηση, ενισχύοντας την κριτική σκέψη και την αυτορρύθμιση της μάθησης. Εξυπνοι δάσκαλοι (Intelligent Tutoring Systems) και εφαρμογές ανάλυσης δεδομένων ενισχύουν την εξατομικευμένη μάθηση.

Αυτά τα συστήματα μπορούν να αναλύουν τις επιδόσεις και τις προτιμήσεις των μαθητών σε πραγματικό χρόνο, παρέχοντας προσαρμοσμένα σχέδια μάθησης και κάνοντας τη διαδικασία μάθησης πιο διαφανή. Για παράδειγμα, η πλατφόρμα Khanmigo, που χρησιμοποιεί ΤΝ, εντοπίζει τις αδυναμίες ενός μαθητή και προτείνει προσαρμοσμένα βίντεο και ασκήσεις για την ενίσχυση συγκεκριμένων δεξιοτήτων. Παράλληλα, μπορεί να επιβραβεύει την πρόοδο, προσφέροντας κίνητρα για συνέχιση της προσπάθειας.

Επιπλέον, η ΤΝ προσφέρει λύσεις που ενισχύουν την προσβασιμότητα στην εκπαίδευση, ειδικά για μαθητές με αναπηρίες ή μαθησιακές δυσκολίες. Τεχνολογίες όπως οι εφαρμογές μετατροπής κειμένου σε ομιλία (text-to-speech) και οι βοηθητικές συσκευές για μαθητές με αναπηρίες όρασης ή ακοής καθιστούν την εκπαίδευση πιο προσιτή.

Εργαλεία με χρήση ΤΝ βοηθούν τους εκπαιδευτικούς να προσαρμόσουν τα υλικά και τις μεθόδους διδασκαλίας τους για να καλύψουν τη διαφορετικότητα των μαθητών στην τάξη. Με τη χρήση αυτών των εργαλείων, η ΤΝ καθιστά δυνατή τη δημιουργία μαθησιακών περιβαλλόντων που υποστηρίζουν τις ανάγκες κάθε μαθητή, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτως των δυσκολιών που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν, έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν πλήρως και να επιτύχουν στην εκπαίδευση, κάτι που δεν συμβαίνει πάντα στα σύγχρονα σχολεία.

Ταυτόχρονα, η ΤΝ επιτρέπει τη δημιουργία διαδραστικών, προσαρμοστικών περιβαλλόντων μάθησης, που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την αυτονομία του μαθητή και προωθούν την ενεργό μάθηση. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι η πλατφόρμα Khan Academy, η οποία χρησιμοποιεί προσαρμοστικές τεχνολογίες για να καθοδηγήσει τους μαθητές μέσα από διαδραστικά μαθήματα και να τους ενθαρρύνει να παίρνουν ενεργό ρόλο στην εξέλιξη της μάθησής τους. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να επανεξετάσουν τις ασκήσεις και τα τεστ, καθώς και να λάβουν ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο, ενισχύοντας την ενεργό συμμετοχή τους και την κατανόηση εννοιών.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς με ραγδαίο ρυθμό, είναι αβέβαιος και περίπλοκος, η εκπαίδευση με τη βοήθεια ΤΝ παρέχει τα απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσει κανείς τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα και του μέλλοντος, καθιστώντας τη μάθηση μέσω ΤΝ δημοκρατική, προσβάσιμη και διαφανή.

---

Η Ζωή Γαβριηλίδου είναι καθηγήτρια Γλωσσολογίας, επισκέπτρια καθηγήτρια στο University of Chicago και συντονίστρια Δικτύου Κέντρων Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης Ελληνικών ΑΕΙ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News