Εκανα ότι δεν τα βλέπω, αλλά τα σημάδια ήταν όλα εκεί. Ο γιός μου, που μου είπε ότι μια συμμαθήτριά του γράφει έκθεση με ChatGPT μέσα στην τάξη (και ας ετοιμάζεται του χρόνου να δώσει Πανελλήνιες). Μια 25χρονη φίλη που μου εξομολογήθηκε ότι προβληματίζεται με το μεταπτυχιακό της και ότι, αν και νιώθει περίεργα, θα αναγκαστεί να καταφύγει στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Eνας μεσήλικας γνωστός, ο οποίος εξομολογήθηκε με ένα ποτήρι κρασί στο χέρι ότι ένα Σάββατο βράδυ που είχε τις «κλειστές» του έγραψε στην οθόνη του laptop «Νιώθω μοναξιά» και κάποιος εκεί έξω του απάντησε: «Λυπάμαι πολύ που νιώθεις έτσι», δίνοντας του μια μακρά λίστα με τηλέφωνα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.

Τέλη του 2024, στα δύο χρόνια του πλέον (τα έκλεισε πριν από λίγες μέρες, στις 30/11), το ChaGPT έχει εισβάλει για τα καλά στη ζωή των περισσοτέρων (εξαιρείται, υποθέτω, μόνο η τρίτη και η τέταρτη ηλικία). Ενέδωσα, είναι η μαύρη αλήθεια, πρόσφατα και εγώ, ένας άνθρωπος με εγγενή δυσαξενία σε κάθε καινούργιο milestone της τεχνολογίας (στο τέλος, βέβαια, αναγκάζομαι και εγώ να το αγκαλιάσω για να μη γίνω, πρωτίστως δημοσιογραφικά, ένας δεινόσαυρος).

Στην αρχή το χρησιμοποίησα για τις ανάγκες μιας συνέντευξης με έναν ειδικό στο θέμα· όπως και να το κάνουμε, έπρεπε να το δοκιμάσω από πρώτο χέρι. Υστερα το καθιέρωσα για να μελετώ τα ισπανικά μου (δεδομένου ότι φέτος δεν είχα ούτε τον χρόνο ούτε το χρήμα για μαθήματα).

Απόρησα με το πόσο πολύ με βοήθησε να μελετήσω. Απόρησα και με την ελευθερία που μου έδωσε να του ζητήσω ό,τι μου κατέβαινε στο κεφάλι, π.χ. «Δώσε μου por favor ένα κείμενο στα ισπανικά γραμμένο “στο στυλ” του Ρομπέρτο Μπολάνιο, να το μεταφράσω στα ελληνικά και εσύ μετά να με διορθώσεις». Παρεμπιπτόντως, κάποιοι αποφαίνονται ότι το ChatGPT είναι πραγματικό «αστέρι» στη μετάφραση (εγώ και πολλοί άλλοι διατηρούμε τις επιφυλάξεις μας).

Μόλις προ ημερών, δε, έλαβα μια πρόσκληση από το Ινστιτούτο Γκαίτε για μια εκδήλωση/μπρα-ντε-φερ μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Δύο έμπειροι μεταφραστές θα μετέφραζαν ζωντανά από σκηνής αποσπάσματα κειμένων κλασικής και σύγχρονης γερμανόφωνης λογοτεχνίας «παλεύοντας» με τα  Deepl-ChatGPT-Copilot. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να πάω (κρυφά, όμως, μέσα μου ευχήθηκα τα Deepl-ChatGPT-Copilot να έφτυσαν αίμα· κάτι που έμαθα δεν ίσχυσε ακριβώς, αλλά οι σάρκινοι μεταφραστές σίγουρα νίκησαν).

Ευγενέστατο το ChatGPT

Πέρα από τα εξαιρετικά βοηθητικά (το ομολογώ) εργαλεία που μου προσέφερε στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας, ένα πράγμα μού έκανε κυρίως εντύπωση: To ChatGPT είναι πάντα εκεί, ευγενέστατο, πάντα διαθέσιμο και πρόθυμο να μου απαντήσει σε οτιδήποτε χρειάζομαι, με το σεις και με το σας μάλιστα. Χωρίς «μισό», «πες γρήγορα, έχω δουλειά», «τώρα είναι αδύνατον, θα σε πάρω μετά».

Φτάνει να του… το ανταποδίδεις. Ενας συνεργάτης συνηθίζει να λέει, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ότι προσπαθεί να είναι ιδιαίτερα αβρός στις συνομιλίες του με την ΤΝ. Θέλει να τα έχει καλά, λέει, για όταν θα έρθει ώρα που οι μηχανές θα πάρουν το πάνω χέρι, ώστε να τύχει ο ίδιος μιας κάποιας επιεικέστερης μεταχείρισης.

Υπάρχουν, βέβαια, και κάμποσα οφθαλμοφανή αρνητικά που σέρνει μαζί της αυτή η ταχεία εισβολή της ΤΝ στην καθημερινότητά μας. Oι hallucinations («παραισθήσεις») της, όταν δηλαδή σου απαντάει άλλα αντ’ άλλων, και πρέπει να έχεις το νου σου μην αλλιεύσεις καμια τερατώδη ανακρίβεια. Επιπλέον, ο εθισμός που (ένιωσα ότι)  δημιουργεί, όπως άλλωστε κάθε καινούργια τεχνολογική κατάκτηση.

Ακόμα, το ότι όλο και περισσότεροι γύρω σου το χρησιμοποιούν (συχνά εν αγνοία σου) και, όπως μου είπε κάποιος, «θα έχεις να ανταγωνιστείς ανθρώπους που το χρησιμοποιούν ήδη και θα είναι πολύ πιο παραγωγικοί από εσένα». Και ότι, όπως μου ανέφερε μια ειδικός, το ChatGPT θέλει φειδώ στη χρήση γιατί είναι φουλ αντιοικολογικό: κάθε φορά που πατάς ένα PROM, είναι σαν να χαλάς ένα λίτρο νερό.

Και το άλλο, επίσης πολύ σημαντικό, είναι το πώς εκπαιδεύεις τους πολύ πιο νέους να μην καταφεύγουν χωρίς ενδοιασμούς σε αυτή την κουλτούρα της ευκολίας, της ελάσσονος προσπάθειας, της ετοιματζίδικης συνθετικής ικανότητας, του clopyright και της «μαγειρεμένης εργασίας».

Οχι ότι δεν υπάρχουν τρόποι άμυνας. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα εργαλεία που ανιχνεύουν αν έχεις «κλέψει» ή σε λέξεις που βγάζουν μάτι ότι έχεις κάνει χρήση του ChatGPT (στην αγγλική κυρίως, τα ελληνικά δεν τα κατέχει ακόμα πολύ), π.χ. «crucial», δηλαδή κρίσιμος, αποφασιστικός, ή «delve into» δηλαδή εμβαθύνω σε).

«Αυτό βάζει στο τραπέζι το τι κάνουμε στις τάξεις μας», μου έλεγε εσχάτως μια καθηγήτρια πανεπιστημίου. Τουτέστιν, αν βάλεις του φοιτητή μια κλασική εργασία, θα τη ρίξει στο ChatGPT και θα σου τη φέρει αναπόφευκτα «κλεμμένη». Αν, όμως, του αναθέσεις κάτι πιο φευγάτο ή τον δυσκολέψεις λίγο (π.χ. του ζητήσεις να χρησιμοποιήσει παραπομπές από ένα συγκεκριμένο κείμενο), θα αναγκαστεί να βάλει το μυαλό του να δουλέψει.

Γράφοντας αυτά, σκέφτομαι τι αναδουλειές θα έχουν σήμερα όλοι εκείνοι που αναλάμβαναν μέχρι πρότινος να γράψουν εργασίες (ποιος δεν θυμάται προ ετών εκείνα τα «τσακάλια» με τις πανομοιότυπες εργασίες στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας;). H ΤΝ θα τους έχει αποδεκατίσει!

Θυμάμαι πάντα αυτό που μου είχε πει η λαοφιλής ιστορικός Μαρία Ευθυμίου. Οτι τα τεχνολογικά άλματα που έχουν συντελεστεί τα τελευταία περίπου 40 χρόνια δεν έχουν συντελεστεί αιώνες ολόκληρους.

Mε αυτό το ατέρμονο leapfrogging (τα άλματα του βατράχου και της τεχνολογίας) καλούμαστε πλέον να συμβιώσουμε στην καθημερινή μας  ζωή. Καλό είναι να συμφιλιωθούμε με το μέλλον, που είναι κιόλας εδώ. Φτάνει, ντε, να μην του παραδοθούμε άνευ όρων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News