Η 7η Ιανουαρίου του 2009 ήταν μια συνηθισμένη χειμωνιάτικη ημέρα στο χιονισμένο Σεράγεβο. Ο χειμώνας διαρκεί πολύ στην πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που ντύνεται στα λευκά για πολλές εβδομάδες και η θερμοκρασία βρίσκεται σταθερά κάτω από το μηδέν. Η πόλη είναι προετοιμασμένη για να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του βαλκανικού χειμώνα: όλα τα αυτοκίνητα έχουν χειμερινά ελαστικά και τα περισσότερα κτίρια είναι συνδεδεμένα σε ένα κεντρικό σύστημα θέρμανσης που λειτουργεί με φυσικό αέριο. 

Ξαφνικά, γύρω στις 2.00 το μεσημέρι, όλες οι τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα διέκοψαν το πρόγραμμά τους για να αναγγείλουν ότι θα υπάρξει έκτακτη ανακοίνωση του υπουργού Ενέργειας. Ο υπουργός, σε μια ολιγόλεπτη παρέμβασή του, ανακοίνωσε ότι σε περίπου 60 λεπτά θα διακοπεί η παροχή φυσικού αερίου σε όλους τους καταναλωτές και τους προέτρεψε, για λόγους ασφαλείας, να κλείσουν τον διακόπτη παροχής φυσικού αερίου. Αιτία της διακοπής ήταν η αδυναμία να βρεθεί συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για την τιμή πώλησης του αερίου από την Gazprom. Η Gazprom δήλωσε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να παρέχει φυσικό αέριο στην Ουκρανία, αφού δεν υπήρχε συμφωνία για την τιμή, και ότι ήταν υποχρεωμένη να σταματήσει και την αποστολή αερίου που προοριζόταν για την υπόλοιπη Ευρώπη μέσω Ουκρανίας, γιατί οι Ουκρανοί το παρακρατούσαν για δική τους χρήση.

Ετσι, ξαφνικά, οι χώρες που τροφοδοτούνταν από ρωσικό αέριο μέσω Ουκρανίας αποκόπηκαν μέσα σε λίγες ώρες. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν εξαρτημένη 100% από το ρωσικό αέριο που έφτανε μέσω Ουκρανίας και δεν είχε κανένα στρατηγικό απόθεμα. 

Η πρώτη αντίδραση ήταν να προσπαθήσει κανείς να αντιληφθεί τις οικονομικές επιπτώσεις της έλλειψης ενέργειας, ιδίως εάν διαρκούσε για μεγάλο διάστημα. Πόσο θα μειωθεί η βιομηχανική παραγωγή, τι επιπτώσεις θα υπάρξουν στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν σε μια ήδη προβληματική οικονομία; Χρειάστηκαν δεύτερες σκέψεις για να συνειδητοποιήσει κανείς κάποιες άλλες, πολύ πιο σοβαρές και άμεσες επιπτώσεις.

Ολα τα οικήματα της βοσνιακής πρωτεύουσας είχαν θέρμανση με φυσικό αέριο. Η θερμοκρασία ήταν αρκετούς βαθμούς κάτω από το μηδέν. Το δικό μου σπίτι, η πρεσβευτική κατοικία, είχε κατ’ εξαίρεση εναλλακτικό καυστήρα με μαζούτ. Είχαμε συνεπώς εξασφαλισμένη θέρμανση για αρκετές ημέρες. 

Την επόμενη ημέρα τα γραφεία μας, η πρεσβεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, λειτουργούσε μόνο με προσωπικό ασφαλείας 4 ατόμων, από τα 120 που συνήθως εργάζονταν. Η οικονομική και κοινωνική ζωή παρέλυσε. Δεν λειτουργούσαν τα σχολεία, δεν λειτουργούσαν τα υπουργεία, δεν λειτουργούσαν τα μαγαζιά. Ορισμένες μονάδες ηλεκτρικής παραγωγής που χρησιμοποιούσαν φυσικό αέριο είχαν σταματήσει να λειτουργούν, με αποτέλεσμα να γίνονται συνεχείς διακοπές παροχής ηλεκτρισμού.

Μίλησα με τον πρωθυπουργό. Με ενημέρωσε για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα νοσοκομεία όλης της χώρας. Η θερμοκρασία κατέβαινε απειλητικά. Δεν ήξεραν πού να μεταφέρουν τους ασθενείς, αφού δεν υπήρχαν θερμαινόμενα κτίρια. 

Επικοινώνησα με τις Βρυξέλλες και τους εξέθεσα το πρόβλημα. Κινητοποιήθηκε ο μηχανισμός της Κομισιόν για πολιτική προστασία. Σε 24 ώρες είχε ετοιμασθεί η αεροπορική αποστολή τεράστιων θερμαστρών που διέθεταν καύσιμο με το οποίο θα μπορούσαν να λειτουργήσουν για μερικές ημέρες. Ο σχεδιασμός προέβλεπε την τοποθέτησή τους στα νοσοκομεία.

Ευτυχώς, με τη διαμεσολάβηση των Βρυξελλών επετεύχθη σε μόλις τρεις ημέρες συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της Ρωσίας και της Ουκρανίας, σύμφωνα με την οποία η Ρωσία θα αποκαθιστούσε την παροχή του φυσικού αερίου προς την ΕΕ και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παρατηρητές από την Ουκρανία, τη Ρωσία και την ΕΕ ανέλαβαν να διασφαλίσουν ότι το φυσικό αέριο θα φθάσει στον προορισμό του.

• Ο Δημήτρης Κούρκουλας διετέλεσε πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη την περίοδο 2006-2010.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News