Περί τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2020, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, σε ένα άρθρο του για τα βασικά θέματα της επικαιρότητας και τα εσωτερικά του ΣΥΡΙΖΑ, εξέφρασε την εμφανή διαφοροποίησή του από μια φράση που είχε χρησιμοποιήσει ο Αλέξης Τσίπρας για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αποκαλώντας τον (δύο φορές) «πολιτικό απατεώνα».

Σε εκείνο το κείμενό του, μεταξύ άλλων, ο Τσακαλώτος, που σε όλη την πολιτική καριέρα του παρέμεινε πεισματικά μακριά από αγριότητες, σημείωνε ότι «πρέπει να είμαστε εξαιρετικά φειδωλοί όταν αποκαλούμε τους αντιπάλους μας απατεώνες».

Τη φράση, που σκοπό είχε να δείξει ξεκάθαρα την αντίθεσή του, πιθανότατα στο μυαλό του να χρειάστηκε να τη μεταφράσει από τα αγγλικά. Στα νέα ελληνικά, ή αποκαλείς ή δεν αποκαλείς κάποιον απατεώνα, χωρίς η φειδώ να έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η οικονομία της γλώσσας μας μαζί με αυτή τη βαλκάνια έλλειψη περίφρασης επιβάλλουν να μιλάς χωρίς περικοκλάδες διφορούμενες που είθισται να συντάσσονται στα αγγλικά.

Αυτό είναι και το μόνο προσόν τού να μεταφράζεις αυτά που σκέφτεσαι. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάποιες φορές λες κάτι που δεν έχει ειπωθεί ξανά στη γλώσσα στην οποία είσαι αδύναμος. Ετσι ακριβώς είναι ο λόγος του Τσακαλώτου. Αδόκιμος, παιγνιώδης και πρωτότυπα ευφυής. Συγχρόνως θέλει να δείχνει ότι δεν του χρειάζεται αυτή η πολιτικάντικη σοβαροφάνεια, στο όνομα ενός δήθεν ιερού αγώνα που κανείς δεν ξέρει ποιος είναι και δεν επιτρέπει αστειάκια, μη χαθεί καμιά ψήφος και πάει στο ΚΚΕ.

Ο Τσακαλώτος δεν είναι εξαιρετικός χιουμορίστας αλλά τολμά, τη στιγμή που δεν το περιμένει κανείς, να επικαλεστεί τη Σκάρλετ Γιόχανσον και να παρομοιάσει τον Σταϊκούρα με τον Ρίτσαρντ Γκιρ στο «Pretty Woman». Ενα άλλο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ο Σκουρλέτης για παράδειγμα, δεν θα παραδεχόταν ποτέ ότι έχει δει μια τόσο καπιταλιστική ρομαντική κομεντί, απλώς ο Τσακαλώτος παραείναι σκεπτόμενος για να διακατέχεται από τα ίδια σύνδρομα. Είναι ένας επιστήμονας της Αριστεράς που δεν έχει ανάγκη προφάσεις όσο πιστεύει ότι η Αριστερά έχει τις καλύτερες λύσεις και, αν θα ήθελε ίσως να γίνει αρχηγός, το σίγουρο είναι πως δεν θα το προσπαθούσε τόσο όσο οι περισσότεροι. Η άρνησή του να θυσιαστεί συνιστά μια ειλικρίνεια πάνω στην οποία μπορείς να βασίζεσαι: ο Τσακαλώτος θα είναι πάντα Τσακαλώτος.

Κάθε καλό σε σχέση με τον Τσακαλώτο έγκειται στη σπανιότητά του, το ξέρει και την υπερτονίζει, παραμένοντας στα αλήθεια «πιο αναφομοίωτος» και από ξένο ποδοσφαιριστή που παίζει σε ελληνική ομάδα μόνο τρία χρόνια και έχει καλύτερη προφορά από τον Ευκλείδη όταν μιλάει ελληνικά.

Το ότι είναι ανιψιός του Θρασύβουλου Τσακαλώτου, διοικητή της ΙΙΙ Ορεινής Ταξιαρχίας που υπερασπίστηκε την πρωτεύουσα ώστε να αποσοβηθεί ο κίνδυνος της λαοκρατίας στα Δεκεμβριανά και οδήγησε στην ήττα του Δημοκρατικού Στρατού και τη λήξη του Εμφυλίου, δεν θα ήταν μια ιστορία τόσο χιλιοειπωμένη αν δεν αποτελούσε σύντομη περίληψη της παράδοξης περίπτωσης του. Αν άνθιζαν οι unauthorized βιογραφίες στην Ελλάδα, ένα ωραίος τίτλος για τη δική του unauthorized θα μπορούσε να είναι: «Και όμως ήταν ΣΥΡΙΖΑ» – αν και το ότι διατηρεί το δικαίωμα να μην προσδιορίζεται από τις ρίζες του είναι ίσως το λιγότερο στη σειρά περίεργων αντιθέσεων που συνθέτουν τον Ευκλείδη Τσακαλώτο.

Γεννήθηκε στο εξωτερικό, πήγε σε ιδιωτικό βρετανικό σχολείο αρρένων (ένα περιβάλλον ακραία αριστοκρατικό, ακόμη και για τη μεσαία βρετανική τάξη) και σπούδασε πολιτική και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ενώ στη συνέχεια δίδαξε σε πανεπιστήμια και (τελικά) έφτασε να εκλέγεται με τον ΣΥΡΙΖΑ, από το 2012.

Στο νέο βιβλίο του, σε αρκετές από τις 393 σελίδες, ερμηνεύει το εαυτό του. Χαρακτηριστική είναι και η αναφορά του στην παιδική του ηλικία, τη δεκαετία του ’70 στο Λονδίνο, όπου επηρεασμένος από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα μιας προτεσταντικής χώρας (και προφανώς του St. Paul’s όπου πήγαινε σχολείο), αισθανόταν τύψεις για το ελληνικό πλούσιο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, της πρώτης ημέρας της Σαρακοστής. Σε ποιον από τους συντρόφους του στον ΣΥΡΙΖΑ να τα εξομολογηθεί αυτά ο Ευκλείδης;

Ισως το καλύτερο, σύντομο ανέκδοτο για τη σχέση του με ένα κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ είναι το μίσος του Βαξεβάνη. Ο εκδότης του «Documento», σε ένα λατρευτικό άρθρο του για τον Τσίπρα, τον αποκάλεσε ειρωνικά «Λόρδο της Αριστεράς» (θα ήταν άραγε κακό ένας λόρδος να είναι αριστερός;) με αφορμή την πολυσυζητημένη πρόσφατη συνέντευξή του, όπου σχολίασε μεταξύ άλλων την ανασφάλεια Τσίπρα και την αδυναμία του, σε σύγκριση με τον Μητσοτάκη, στο να επιλέγει συμβούλους. Η διευκρινιστική δήλωσή του που ακολούθησε, εκτός από τα απαραίτητα («Εννοούσα ότι δεν χρειάζεται να είναι ανασφαλής»), εξέπεμπε σε ένα μήκος κύματος μάλλον ασυνήθιστο για το επίπεδο κομματίλας που τον απεχθάνεται, καθώς αναφέρθηκε στον σύγχρονο καπιταλισμό  και τα προνόμια που έχει ένας straight λευκός αστός άντρας…

«Είναι δηλαδή καλύτερος ο Γεραπετρίτης και ο Σκέρτσος;», περιορίστηκε να σχολιάσει το περιβάλλον ΣΥΡΙΖΑ που δεν ξέρει καλά αγγλικά.

Μπορεί και ο τίτλος «Μέσα στο κόκκινο σακίδιο», που έδωσε στο πρόσφατο βιβλίο του, να μην είναι και τόσο αφηρημένος. Το «περίβλημα» ήταν σαφώς κατακόκκινο, ενίοτε ο σάκος ήταν ξεκούμπωτος και ο Τσακαλώτος, κατά την κρισιμότερη περίοδο, τον είχε πάντα μαζί του. Δεν αποκλείεται και να υποτιμήσαμε τον σάκο και μαζί του τον Τσακαλώτο, έχοντας βέβαια την καλή δικαιολογία ότι πασχίζαμε να συνέλθουμε από οσα μας έφερνε το τυχερό σακάκι του Βαρουφάκη από τα Eurogroup. Τότε που ήταν υπερδραστήριος, λίγο πριν περάσουμε στην περίοδο όπου δεν υπήρχε εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών (ούτε εκείνος ο κορεάτης σύμβουλος με τα διαστημικά γυαλιά) στις συναντήσεις του 2015, στο κτίριο της Κομισιόν, όταν τα χαμόγελα είχαν πια παγώσει.

Λόγω της δυσανασχέτησης για τον Βαρουφάκη, ο Τσακαλώτος ηγήθηκε της ελληνικής αντιπροσωπείας, με το Bloomberg να σχολιάζει τις ανοιχτές γαλάζιες κάλτσες του και τον Γιούνκερ να δηλώνει στο περιβάλλον του ανακουφισμένος. Αξέχαστος θα μείνει και διάλογος, όταν «ο Γιάνης», το ίδιο καλοκαίρι, αποχωρούσε από το υπουργείο Οικονομικών λέγοντας: «Σας χαιρετώ. Θα σας δω αύριο με τον Ευκλείδη». «Θα είναι ο Ευκλείδης;», είχαν ρωτήσει με αγωνία οι δημοσιογράφοι. «Ελπίζω να είναι ο Ευκλείδης», είχε απαντήσει ο Βαρουφάκης, εκφράζοντας μάλλον, για πρώτη και τελευταία φορά στην πολιτική καριέρα του, τη συνολική μας ελπίδα.

Ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, όλοι ελπίζαμε τότε να είναι ο Ευκλείδης…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News