Το γεγονός ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική, άρα θα είναι δύσκολο να σχηματίσει κάποιο κόμμα αυτοδύναμη κυβέρνηση, ανοίγει τη συζήτηση για τις πιθανές συνεργασίες που μπορεί να δώσουν κυβέρνηση, χωρίς αναγκαστικά να πάμε σε δεύτερες κάλπες.

Τα σενάρια δεν είναι πολλά. Σύμφωνα με την εικόνα που αποτυπώνεται σήμερα στα γκάλοπ, πρώτο κόμμα είναι η ΝΔ, η οποία θα απευθυνθεί στο ΚΙΝΑΛ και αν φτάνει το άθροισμα των ποσοστών τους και συμφωνήσουν σε βασικές πολιτικές θέσεις, θα μπορούν να σχηματίσουν μαζί κυβέρνηση. Το έχουν ξανακάνει στο παρελθόν, ένα υπολογίσιμο κομμάτι των ψηφοφόρων τους το βλέπουν θετικά, άρα θα μπορούσαν να το ξανακάνουν (Σε πρόσφατο γκάλοπ της Marc το 15,1% των ψηφοφόρων της ΝΔ και το 28,2% των ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ επιθυμούν κυβέρνηση συνεργασίας των δυο κομμάτων).

Δεν είναι όμως αυτό το μοναδικό σενάριο. Αν δεν επαληθευτούν τα γκάλοπ και κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε και αυτός θα απευθυνθεί πρωτίστως στο ΚΙΝΑΛ για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Εδώ τα πράγματα φαίνονται λίγο πιο δύσκολα, γιατί τα προηγούμενα χρόνια ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ βρέθηκαν μετωπικά απέναντι και μέχρι και σήμερα παρακολουθούμε συγκρούσεις θεσμικού χαρακτήρα ανάμεσα τους που δεν δημιουργούν κλίμα συνεργασίας. Πάντως, για τον ΣΥΡΙΖΑ μια συνεργασία με το ΚΙΝΑΛ θα ήταν πολύτιμη, γιατί εκτός των άλλων θα «ξέπλενε» το πρόσφατο παρελθόν της συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ. Για το ΚΙΝΑΛ, από την άλλη θα ήταν δίκοπο μαχαίρι. Κάποιοι τη βλέπουν ως μια «κεντροαριστερή» διέξοδο που θα τους λυτρώσει από το «στίγμα» (όπως το αισθάνονται) της συγκυβέρνησης με τη ΝΔ. Άλλοι τη βλέπουν σαν καταστροφή, καθώς θα βρει αντίθετο περίπου το ένα τρίτο της εκλογικής τους βάσης (32% των ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ θέλουν συγκυβέρνηση με τη ΝΔ) κι επίσης θα αποδείξει ότι ο χώρος δεν έχει αυτόνομη προοπτική, αλλά είναι καταδικασμένος να παίζει το ρόλο του κυβερνητικού εταίρου, ως δεκανίκι πότε του ενός και πότε του άλλου.

Υπάρχει όμως και τρίτο (θεωρητικό) σενάριο σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας με την απλή αναλογική. Μια συγκυβέρνηση και των τριών, δηλαδή της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ. Προφανώς είναι ένα σενάριο με σχεδόν μηδενικές πιθανότητες υλοποίησης, εφόσον μάλιστα ακολουθούν εκλογές με ενισχυμένη αναλογική, οπότε τουλάχιστον τα δυο μεγάλα κόμματα δεν θα έχουν λόγο να επιλέξουν ένα μη λειτουργικό σχήμα, με πιθανό μεγάλο πολιτικό κόστος, επομένως θα προτιμήσουν την προσφυγή στις κάλπες. Ας το καταγράψουμε, όμως, ως θεωρητική πιθανότητα, αφ’ ενός γιατί ποτέ δεν ξέρει κανείς εάν οι εθνικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες επιτρέπουν την πολυτέλεια διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων και αφ’ ετέρου γιατί – όπως θα δούμε παρακάτω – αυτό το σενάριο, της συγκυβέρνησης των τριών – είναι το μόνο που «δένει» με την άκαιρη συζήτηση που έχει ξεκινήσει σχετικά με το ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός!

Ας ξεκαθαρίσουμε εξ αρχής κάτι που ισχύει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν κυβερνήσεις συνεργασίας. Αυτός ή αυτή που ηγείται του μεγαλύτερου σε εκλογική δύναμη κόμματος που μετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό, αυτός ή αυτή – με άλλα λόγια – που ηγείται του κόμματος που αποτελεί τον κορμό της κυβέρνησης, αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Τα παραδείγματα είναι πολλά: Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία, Φινλανδία, για να αναφέρουμε μερικά μόνο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Τι σημαίνει αυτό στα δικά μας; Αν η κυβέρνηση σχηματιστεί με κορμό τη ΝΔ, γιατί αυτή είναι πρώτο κόμμα, θα γίνει πρωθυπουργός ο Μητσοτάκης. Αν σχηματιστεί με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, θα γίνει ο Τσίπρας. Κι αν σχηματιστεί με κορμό το ΚΙΝΑΛ, θα γίνει ο Ανδρουλάκης. Απλά πράγματα, απολύτως δημοκρατικά.

Εσχάτως, έπεσε στο δημόσιο διάλογο, με πρωτοβουλία του Νίκου Ανδρουλάκη, η ιδέα ότι το διακύβευμα των επόμενων εκλογών θα είναι να μη γίνει πρωθυπουργός ούτε ο Μητσοτάκης ούτε ο Τσίπρας. Η άποψη παρουσιάζει ενδιαφέρον γιατί αποκαλύπτει μια νέα πολιτική, εκλογική στρατηγική.

Η απόφαση του νέου αρχηγού του ΚΙΝΑΛ να κρατήσει αποστάσεις τόσο από τη ΝΔ όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ και να μην ξεκαθαρίζει πριν τις εκλογές με ποιον μπορεί να συνεργαστεί για το σχηματισμό κυβέρνησης είναι και σεβαστή και απολύτως κατανοητή. Αν έπαιρνε θέση σε αυτό, θα ήταν σαν να ακύρωνε τη δική του πολιτική προσπάθεια, αποδεχόμενος τα σκληρά διλήμματα του δικομματισμού, στον οποίον – προς το παρόν τουλάχιστον – δεν συμμετέχει. Εκ των πραγμάτων, όμως, το δίλημμα θα τεθεί μετά τις εκλογές και τότε το ΚΙΝΑΛ θα κληθεί να πάρει θέση, εκτιμώντας το συμφέρον της χώρας και φυσικά και το παραταξιακό του μέλλον. Ο Ανδρουλάκης, όμως, φωτογραφίζει ουσιαστικά από τώρα τη στάση που θα κρατήσει μετά τις εκλογές της απλής αναλογικής, ζητώντας από τους πολίτες να ψηφίσουν ΚΙΝΑΛ για να μη γίνουν πρωθυπουργοί ο Μητσοτάκης ή ο Τσίπρας. Το μόνο που μπορεί να εννοεί είναι ότι δεν πρόκειται να συναινέσει μετεκλογικά για το σχηματισμό κυβέρνησης ΝΔ – ΚΙΝΑΛ, είτε ΣΥΡΙΖΑ – ΚΙΝΑΛ. Γιατί, αν αναγκαστεί να συναινέσει, προφανώς στη μια περίπτωση θα είναι πρωθυπουργός ο Μητσοτάκης και στην άλλη ο Τσίπρας. Εκτός εάν οι ίδιοι ή τα κόμματά τους υποδείξουν κάποιον άλλον, γεγονός που δε φαίνεται πιθανό.

Αν, λοιπόν, ο Ανδρουλάκης δεν συναινέσει είτε σε κυβέρνηση ΝΔ – ΚΙΝΑΛ με πρωθυπουργό τον Μητσοτάκη, είτε σε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΚΙΝΑΛ με πρωθυπουργό τον Τσίπρα (ανάλογα με το εκλογικό αποτέλεσμα), ένα μόνο σενάριο υπάρχει: Μια κυβέρνηση των τριών κομμάτων (ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ – ΚΙΝΑΛ), ειδικού σκοπού και μάλλον περιορισμένου χρόνου, της οποίας όμως ούτως ή άλλως ούτε ο Μητσοτάκης ούτε ο Τσίπρας θα ήταν πρόθυμοι να ηγηθούν. Και μάλλον ούτε και ο Νίκος Ανδρουλάκης…

Είναι βέβαιο ότι μέχρι τις εκλογές θα ζήσουμε πολλές αναπροσαρμογές πολιτικών και εκλογικών στρατηγικών. Ήδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε την αρχή βάζοντας ευθέως το θέμα των σταθερών κυβερνήσεων συνεργασίας, με πολιτικές δυνάμεις που μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, εγκαταλείποντας τη στρατηγική της «επί τούτου αυτοδυναμίας». Είναι αναμενόμενο ότι θα δούμε τους επόμενους μήνες αναπροσαρμογή της πολιτικής στρατηγικής και από την πλευρά του Αλέξη Τσίπρα. Μετά την κυριαρχία του στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και αφού εκλεγεί αρχηγός από τη βάση των μελών, το πιθανότερο είναι ότι θα επιχειρήσει και αυτός μια διεύρυνση προς το Κέντρο. Ήδη έδωσε κάποια πρώτα δείγματα στο συνέδριο, με την αυτοκριτική για την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της μεσαίας τάξης και των επιχειρήσεων, αλλά και με τις αναφορές του στην ανεξαρτησία των θεσμών, που αποτελούν μια έμμεση αυτοκριτική σε αυτά που ο ίδιος έλεγε για τους «αρμούς της εξουσίας».

Όλα δείχνουν ότι, παρά την κρίση, η οποία κατά κανόνα ενισχύει φυγόκεντρες δυνάμεις που οδηγούν στα άκρα, η μάχη των επόμενων εκλογών θα κριθεί στο Κέντρο. Εκεί θα παιχτεί ο νικητής και από εκεί τελικά θα αναδειχθεί ο επόμενος πρωθυπουργός. Είτε μιας κυβέρνησης συνεργασίας, είτε μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News