Οταν χτυπάει το κύμα μιας απώλειας, στο «μούσκεμα» του δευτερολέπτου, οι άνθρωποι μεγαλοστομούν. «Χάνονται οι άξιοι. Ερημώνει ο κόσμος σιγά σιγά» έσπευσε μια κυρία στο FB. Μα ο κόσμος μας ποτέ δεν ερήμωσε από άξιους και ούτε θα ερημώσει. Σε χιλιάδες, εκατομμύρια «Αρκαλοχώρια» γεννιούνται κάθε δευτερόλεπτο παιδιά. Τι τερατώδη δημιουργήματα τα παιδιά!

Πώς μια Μαρίνα από ένα Αρκαλοχώρι κάποτε… Κόρη σιδηρουργού… Πού πήγε, πού έφτασε, πώς πορεύτηκε… Οχι, ο κόσμος δεν θα ερημώσει ποτέ από άξιους. Οι παρέες θα ερημώνουν, πάντα. «Ολα μπορεί να τα αντικαταστήσει ο άνθρωπος εκτός από το παρεάκι του» μου είπε κάποτε η μαμά μου σε ανύποπτο, μελαγχολικό χρόνο. Η παρέα κρατάει τους κωδικούς του βλέμματός ενός ανθρώπου. Ο κόσμος κρατάει την παρουσία του. Το βλέμμα όμως; Το τσακ-φλας μιας ματιάς; Μεγάλη υπόθεση το βλέμμα.

Να είχα χρόνο να περιεργαστώ ακόμα μια φορά το βλέμμα της. Μαρίνα Λαμπράκη. Μαύρα κατράμι μαλλιά, μαύρες κατράμι κόρες, προφορά τόσο ιδιαίτερη, πάντα σε μετέφερε ο τρόπος που σου μιλούσε σε τάξη με ξύλινα θρανία κι εκείνη σαν παλιά δασκάλα… Αγαπούσε να μεταδίδει τη γνώση. Ηταν γενναιόδωρη γνώσης. Και αν έβρισκε ενδιαφέροντα μαθητή-συνομιλητή; Η καλύτερή της!

Είχε επίσης ενδιαφέρουσα δοσολογία γλύκας. Ηξερε να τη χρησιμοποιεί όταν ήθελε να κατορθώσει κάτι. Το «κάτι» είχε να κάνει, πάντα και μόνο, με την Πινακοθήκη. Η ζωή της ήταν ασκητική και «δική» της. Δεν είχε σπίτι ανοιχτό, είχε Πινακοθήκη. Οικοδέσποινα Πινακοθήκης. Να βλέπει κόσμο να προσέρχεται, να ξεναγεί η ίδια, να λάμπει. Ο,τι έβαζε σκοπό. Ποιος είδε τη Μαρίνα και δεν εφοβήθη τη γλύκα της…Επαιρνε την τσάντα, τακτοποιούσε σοφά μια καταπληκτική καρφίτσα, να ρίξει σταγόνα χρώμα σε σκούρα ρούχα, έβαφε τα χείλη κόκκινα, κατακόκκινα και… Πρόσωπο με πρόσωπο.

Μόνο πρόσωπο με πρόσωπο. Μάχη. Και μόλις τακτοποιούσε το θέμα, δεν θριαμβολογούσε. Αυτό και αν ήταν παράξενο! Τόσο κλειστό-ανοιχτό άνθρωπο δεν έχω γνωρίσει στη ζωή μου! Αρκεί που εκείνη ήξερε, άντε και μια φίλη, η Ειρήνη, οπότε και κάτι πήγαινε να πει ως αναγνώριση του κόπου της… Τη σταματούσε τρυφερά και απότομα η Μαρίνα: «Σιγά! Μην τα λες αυτά», «Μα πώς σιγά;» διαμαρτυρόταν η φίλη. Ο πιο συχνός διάλογος δύο γυναικών.

Η Μαρίνα ήταν ήδη στο επόμενο στοίχημα. Δεν προλάβαινε τα περασμένα. Ενώ δεν τα είχε ποτέ ξεχασμένα. Τι άλλο χαρακτηριστικό είχε εξαιρετικά ενδιαφέρον; Την προσπέραση. Οπως ακριβώς ανάβουν οι οδηγοί φλας και προσπερνούν σβέλτα, έτσι ακριβώς για τους «εχθρούς», για τους «απέναντι», όταν κάποιος της έφερνε τα νέα ως παλαιού τύπου «Μπερλίνα», πήγαινε τις κόρες των ματιών της άκρη άκρη, μαζί με ένα υποτιμητικό σαρδόνιο χαμογελάκι, όχι χαμόγελο, και δεν έλεγε κουβέντα, κιχ! Το βλέμμα-φλας της Μαρίνας και σβέλτη προσπέραση. Ποιος θα τους θυμάται; Πού θα καταγραφούν; Στους αιώνιους εχθρούς; Ανεβάζουν τον μύθο απορροφώντας τη χολή.

Στα χρόνια της κατά ριπάς πληροφόρησης, ένα πάτημα πλήκτρου και έχετε όλη τη ζωή της, όλα τα έργα και τις ημέρες μιας γοητευτικής παρουσίας, μιας γυναίκας-θηρίο, που ξεκίνησε από το Αρκαλοχώρι Κρήτης και έφτασε… Πού έφτασε! Και ποτέ δεν ένιωσε ότι έφτασε… Οπως οι μητέρες βλέπουν πάντα το παιδί τους ως παιδί… Ενα πλήκτρο και έχετε στα μάτια μας μια ζωή… Αλλά, πώς να είχα ακόμα μια φορά το βλέμμα της. Σε κείνα του καλοκαιριού τα τραπέζια, στης Ντίας, άλλη σπουδαία οικοδέσποινα…

Οταν έρχονταν τα φρούτα, τι έργο τέχνης το καρπούζι!.. Είχαν μείνει και κάτι ψίχουλα από το ψωμί κι έτσι ψίχουλο έριχνε μια κουβέντα ο Γιάννης Μετζικώφ, μαθητής της αιώνιος, σπιρτόζος συνομιλητής με εξίσου ενδιαφέρουσα δοσολογία σε πολλά… Και άπλωνε μια συζήτηση… Από πού ξεκίναγε και που έφτανε; Και κατέφθαναν έργα τέχνης και αναλύσεις, λες και τα βλέπαμε μπροστά στα μάτια μας και φτάναμε στα σύγχρονα αποτυπώματα και άρχιζαν όμορφες διαφωνίες… Τι τα θες; Ο κόσμος ποτέ δεν θα ερημώσει, οι παρέες ερημώνουν. Κι αυτό πονάει. Γλυκά. Τρυφερά. Μελαγχολικά.

ΥΓ. Τη χώρα που τη μαστίζουν η ασυνέχεια και η συνεχής ανατροπή κάθε θετικού από το έργο κάθε προηγούμενου, μορφές όπως της Μαρίνας Λαμπράκη και του Αγγελου Δεληβοριά είχαν –μάλλον κατόρθωσαν να έχουν– την ύψιστη ευκαιρία να πράξουν το καλύτερο που μπόρεσαν και άντεξαν. Μακάρι οι επόμενοι να πράξουν ακόμα καλύτερα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News